Thú chơi chim bồ câu bay

Kỳ công nuôi nấng, chăm bẵm, huấn luyện suốt cả năm chỉ để thỏa sức ngắm nhìn đàn chim bồ câu chao liệng vút bay trên bầu trời trong xanh rồi hồi hộp chờ đợi đàn chim trở về. Thú chơi tao nhã ấy được những người nông dân say mê, duy trì suốt bao đời, trở thành một nét đẹp trong đời sống văn hóa ở xứ Kinh Bắc.

Giống như nhiều căn nhà ở vùng nông thôn, nhà ông Đương cũng có một khoảng sân rộng thênh thang nhưng phân nửa diện tích ấy được dành để xây chuồng nuôi chim. Hơn chục chuồng chim lớn nhỏ được ông kỳ công xây dựng, trang trí bằng những mảng gạch men đủ màu sắc sinh động khiến bất cứ ai nhìn thấy cũng không khỏi trầm trồ. Vừa pha nước mời khách, ông Đương vừa giới thiệu: “Một tay tôi xây cả đấy. Chim cũng như người phải được ở chỗ sạch, đẹp, thoáng mát mới sinh sôi nảy nở, khỏe mạnh được”.

Gần hai chục năm chơi chim bồ câu thả, ông Đương nổi tiếng là người tâm huyết, say mê. Những đội chim do ông huấn luyện từng đạt giải thưởng ở khắp các hội thi trong và ngoài tỉnh. Ông cho biết: “Thú chơi chim đã có từ lâu đời không chỉ ở Nghiêm Xá mà còn ở nhiều vùng quê khác xứ Kinh Bắc. Trước người ta nuôi chim phục vụ cho việc đưa thư, sau đó tổ chức ra các cuộc thi để so tài huấn luyện rồi phát triển thành thú chơi dân gian. Khi thi người ta tung cả đàn chim lên trời, đàn nào bay cao, bay đẹp, đội hình đều nhất thì giật giải”.

Nuôi và huấn luyện chim cả năm nhưng phải đến mùa hạ và mùa thu mới là thời điểm tốt nhất để thả chim bởi tiết trời trong xanh, nắng ấm giúp chim dễ dàng tìm đường về nhà, không bị lạc bầy. Thời tiết thuận lợi thì dù thả chim cách nhà hơn chục cây số cũng chỉ một vài ngày là trở về nhưng nếu gặp mưa giông, gió lớn hoặc mây mù thì có khi rủi ro mất nguyên cả đàn. Cũng chính vì thế mà các cuộc thi thả chim theo thông lệ luôn được tổ chức từ tháng 4 đến tháng 8 âm lịch hàng năm.

Thoạt nhìn thì chim giống nhau, nhưng không phải con nào cũng bay thi được. Thông thường những con chim bay tốt ở những mùa trước sẽ được giữ lại để gây giống. Sau khi ấp nở khoảng 45 ngày thì bắt đầu luyện bay. Con được chọn lựa phải bảo đảm các tiêu chí như: thân thon gọn, ức nở, cánh dài, mũi tẹt, mắt tròn, nhỏ, khi đưa lên nhìn một lúc lâu không chớp mắt… thì mới có khả năng bay cao, bay xa.

Khi huấn luyện, người ta dùng sào xua chim lên mái nhà rồi lên cao dần. Thông thường trong đàn chim 10 con sẽ có từ 1 đến 2 con đầu đàn tinh khôn nhất bay ra trước, những con còn lại bay theo. Người luyện chim phải luyện sao cho cả đàn lúc nào cũng phải bay cùng nhau thành một khối không tách rời. Lúc lao ra khỏi lồng, dáng bay của cả đàn phải đều nhau, tạo được đội hình đẹp ngay từ đầu bởi nếu rời rạc thì giám khảo sẽ lập tức đánh trượt cả đàn chim. Ở tầm trung, tầm thượng, đàn chim vẫn phải giữ nguyên được cự ly đội hình, bay lượn thành hình tròn vo như chôn chén. Hễ quan sát thấy con nào nhiều lần bay chệch đội hình sẽ loại bỏ để thay thế bằng con khác. Cứ như vậy cho đến khi tìm được đàn chim ưng ý nhất thì thôi.

Việc này mới nghe thì không khó nhưng để làm được quả thực không phải đơn giản. “Riêng việc căng mắt ngẩng mặt lên trời để quan sát đàn chim giữa cái nắng chói chang ngày hè đã là một kỳ công. Rồi cũng phải chăm sóc tỷ mỉ từ cái ăn, miếng nước hàng ngày thì chúng mới quấn đàn, ở với mình lâu dài… Những người không thực sự yêu chim, không có tính kiên trì thì khó mà chơi bền được”, ông Đương giãi bày.

Là Phó chủ nhiệm CLB Chim bồ câu bay huyện Quế Võ, bản thân ông Đương đã đưa chim đi thi, đi thả chào mừng các lễ hội, ngày kỷ niệm không biết bao nhiêu lần nhưng vẫn không tránh khỏi cảm giác hồi hộp khi chờ đàn chim trở về. Ông vẫn nhớ nhất kỷ niệm cùng các hội viên trong CLB mang vài chục lồng chim đi thả chào mừng lễ khánh thành cầu Bãi Cháy (Quảng Ninh). Chặng đường hơn 100 cây số tưởng như chim không thể quay về nhưng không ngờ lần đó gần như cả đàn đều về được nguyên vẹn. Như thế đủ để thấy loài chim bồ câu tinh khôn và tình nghĩa đến mức nào.

Ông tâm sự: “Chơi chim không chỉ để đi thi, để đạt giải thưởng mà cốt để rèn luyện cho bản thân mình sự kiên trì, nhẫn nại. Gắn bó với đàm chim lâu tôi cũng học hỏi được ở chúng đức tính đoàn kết, kỷ luật, tình nghĩa. Nếu như con người sống trong tập thể ai cũng như vậy thì việc gì cũng làm được, khó khăn nào cũng có thể đồng tâm hiệp lực vượt qua”.

Tháng tư đã về, một mùa thi thả chim nữa chuẩn bị bắt đầu. Những người huấn luyện chim bồ câu bay như ông Đương lại chuẩn bị sửa soạn những lồng chim tốt nhất để mang đi tranh tài. Suốt mùa hạ, mùa thu sẽ có hàng chục cuộc thi như vậy được tổ chức. Những cánh chim được thỏa sức tung bay trên nền trời xanh, trong tiếng trống thúc giục và sự háo hức, tán thưởng của người xem, chở theo biết bao khát vọng tự do, hòa bình của con người. Đó có lẽ cũng là ý nghĩa cao đẹp nhất của thú chơi chim bồ câu bay suốt từ bao đời.