Thuốc lá - nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tim mạch

Bên cạnh tổn hại về kinh tế, thuốc lá gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau, trong đó có nhiều bệnh nguy hiểm như: Ung thư, bệnh hô hấp, ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản và đặc biệt là gây bệnh tim mạch. Có thể kể đến là tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, loạn nhịp tim, bệnh cơ tim… Theo các chuyên gia, trong tất cả những nguyên nhân gây bệnh tim mạch thì thuốc lá là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất nhưng có thể điều chỉnh được bằng cách bỏ thuốc.

Ông Nguyễn Quý Chiến (xã Gia Đông, huyện Thuận Thành) đã có thời gian hút thuốc hơn 30 năm nay, trước đây mỗi ngày ông hút hết 2 bao thuốc. Mặc dù đã từng 1 lần bị tai biến, mới đây lại vừa bị nhồi máu cơ tim, phải đặt stent cấp cứu nhưng do chủ quan với sức khỏe nên ông vẫn hút hết 1 bao thuốc mỗi ngày. Chỉ đến khi bác sĩ điều trị yêu cầu ông buộc phải bỏ thuốc mới có thể bảo đảm hệ tim mạch của mình, ông mới xem xét ý định bỏ thuốc. Còn ông Trương Xuân Hiền (xã Đông Tiến, huyện Yên Phong) đã hút thuốc tới 40 năm. Dịp Tết Nguyên đán vừa qua, ông đã quyết định bỏ thuốc lá nhưng mới gần đây lại có biểu hiện tức ngực, khó thở, toát mồ hôi toàn thân. Đến viện cấp cứu, qua chụp chiếu, chẩn đoán cận lâm sàng đã có tổn thương 2/3 nhánh động mạch vành. Ông Hiền cho biết, bản thân nhận thức được tác hại của thuốc lá, trước đây đã từng nhiều lần có ý định bỏ thuốc nhưng rất khó khăn, bỏ rồi lại tái hút. Đến nay tuổi đã cao, nghe truyền thông nói liên tục về tác hại của thuốc lá, quyết tâm bỏ thì lại bị nhồi máu cơ tim, suýt mất mạng, may mà được cấp cứu kịp thời. Các bác sĩ có nói một trong những nguyên nhân chính khiến ông bị tim mạch như thế là do tác động của việc hút thuốc quá lâu.

Bác sĩ Nguyễn Thanh Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: Đơn vị thường xuyên tiếp nhận điều trị cho những bệnh nhân tim mạch, đặc biệt là bệnh động mạch vành và đột quỵ não, tăng huyết áp. Ước tính có khoảng 20 - 30% tổng số bệnh nhân đã từng sử dụng thuốc lá và hậu quả trên những bệnh nhân này thì rất rõ rệt, khác hẳn với bệnh nhân không hút thuốc. Hiện tại Trung tâm Tim mạch có triển khai làm can thiệp mạch vành, kết quả chẩn đoán của những bệnh nhân có tiền sử hút thuốc lá và đang hút thuốc lá so với người nhồi máu cơ tim không hút thuốc thì tổn thương mạch vành rõ ràng là nhiều hơn, lan tỏa hơn và hậu quả ảnh hưởng đến tim trên đánh giá các chức năng khác đều kém hơn hẳn so với người không hút thuốc.

Nhồi máu cơ tim là bệnh tim mạch nặng nề nhất mà nhiều người hút thuốc gặp phải, nếu không kịp thời cấp cứu, tính mạng của họ có thể bị đe dọa.

Theo phân tích, ngay khi cơ thể hít phải khói thuốc lá, nhịp tim sẽ tăng lên 20-30%, từ đó huyết áp cũng tăng lên. Đặc biệt, trong thuốc lá có hàng nghìn chất độc hại khác nhau, có thể kể đến là nicotine, andehit, cyanide… Khi hút thuốc, những chất độc này sẽ lưu hành trong máu và tác động lên các mạch máu, gây tổn thương trong lòng mạch và từ đó hình thành các mảng xơ vữa, huyết khối gây tắc mạch. Đặc biệt, khi hút thuốc ở những người có kèm theo các nguy cơ khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì hoặc người có yếu tố gia đình bị bệnh tim mạch thì tác hại của thuốc lá sẽ gấp lên rất nhiều lần. Khói thuốc lá không chỉ tác động xấu đến người trực tiếp hút thuốc mà còn ảnh hưởng lớn đến người hít phải khói thuốc thụ động. Khi hút thuốc, các chất độc không phải được đốt cháy toàn bộ, hơn nữa khói thuốc sẽ phát tán các chất độc như cacbon, monoxid, nocotine… Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hút thuốc lá bị động làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch tới 30% so với người không tiếp xúc với khói thuốc lá.

Bà Trần Thị Thảo (phường Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh) cho biết chồng bà đã mất vì ung thư phổi do nghiện thuốc lá và hiện bà cũng đang phải điều trị cả tăng huyết áp và tim mạch tại phòng khám Quản lý ngoại trú bệnh tim mạch của Bệnh viện Đa khoa tỉnh do hít phải khói thuốc lá trong nhiều năm. Sống chung một nhà, ngủ cùng một giường, có những khi đang đêm ngủ chồng bà cũng dậy hút thuốc nên bà không thể tránh được ảnh hưởng của khói thuốc. Đến nay, 2 con trai của bà cũng đang ở trong tình trạng hút thuốc và đây là một trong những điều khiến bà trăn trở nhất.

Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Văn Sơn, Phòng khám quản lý ngoại trú bệnh nhân tim mạch cho biết: Hầu hết bệnh nhân của phòng khám đều là tăng huyết áp có biến chứng phối hợp với nhiều bệnh lý khác. Tuy chưa có con số thống kê cụ thể số bệnh nhân của phòng khám ngoại trú tim mạch có hút thuốc nhưng về cơ bản tỷ lệ bệnh nhân nam giới có tiền sử hút thuốc lá rất cao. Song khi đã đi vào chương trình điều trị ngoại trú bệnh tim mạch cũng như qua giáo dục, tư vấn sức khỏe của cán bộ y tế thì hầu hết nhận thức của bệnh nhân đã thay đổi, tỉ lệ còn hút thuốc còn rất thấp. Trong khi đó, khói thuốc lá khi đi vào cơ thể không gây bệnh ngay lập tức mà tác động rất từ từ, dần dần vào tất cả các bộ phận trong cơ thể, âm thầm gây bệnh. Vì không thấy bệnh trực tiếp nên rất nhiều người hút thuốc còn khá chủ quan về sức khỏe của mình. Đến khi phát bệnh thì hậu quả đã nặng nề, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng, nhất là với những người bị bệnh tim mạch.

Theo nghiên cứu, có đến 70% người hút thuốc nhận thức được tác hại và có ý muốn bỏ thuốc, tuy nhiên chỉ có 5% trong số đó thực sự từ bỏ được thuốc lá. Để chủ động phòng bệnh, không chỉ riêng tim mạch mà rất nhiều bệnh lý khác, lời khuyên tốt nhất là không hút thuốc lá, còn đã hút thì nên bỏ sớm. Bởi nếu còn hút thuốc lá thì quá trình tác động, gây bệnh của khói thuốc vẫn còn tiếp diễn và hiệu quả điều trị với bệnh nhân cũng giảm đi rõ rệt, một số trường hợp còn gần như không đáp ứng. Bỏ thuốc lá không những tốt cho chính bản thân người hút, điều đó còn đồng nghĩa với việc những người thân yêu của bạn cũng không bị ảnh hưởng của khói thuốc lá và hưởng một sức khỏe tốt nhất.