Tiếng thời gian

Làng tôi ở mom sông, bao đời chênh vênh bên dòng Thiên Đức. Dòng sông lúc hiền hòa, khi giận dữ chảy dài hòa vào bến Lục đầu giang xuôi về biển cả. Làng chứa đựng bao trầm tích, là nơi nương tựa, thắp lên niềm vui cho bao phận người biết thương yêu, đùm bọc, sẻ chia.

Làng hôm nay đang thay đổi, mang nhiều giá trị mới tốt hơn, văn minh hơn về cơ sở hạ tầng, cầu đường, trụ sở,… nhưng bản sắc văn hoá làng-hồn quê chứa đựng không gian sống và không gian sản xuất hàng nghìn năm cần được gìn giữ, bởi đấy là nguồn tài nguyên, nền móng, căn cốt bền vững cho sự phát triển Nông thôn mới.
Cổng làng rêu phong đứng đó chứng kiến bao hạnh phúc và đau khổ, sự ra đi và trở lại của những cuộc đời. Vệt thời gian còn in hằn nhưng cảnh vật cứ đổi thay, biến thiên theo thời cuộc. Bà tôi kể với ánh mắt chợt sáng như quay về thời con gái: Làng ta trên bến dưới thuyền, đình làng to nhất vùng. Hội làng mở vào tháng 2 âm lịch sau mùa gieo cấy, là nơi tụ hội của dân hàng tổng.
Làng là nơi gửi nhớ, gửi thương như một tiếng gà xao xác giữa trưa hè, như nết tảo tần mưa nắng, thu vén lo toan của bà, của mẹ; như tiếng trống ngũ liên dập dồn, thúc giục mùa tháng 6, tháng 7 hàn đê chống lũ. Vẫn bờ đê ấy bây giờ được bê tông cứng hóa, các nhà máy thủy điện điều hòa nước đã giúp ước mơ trị thủy của con người được gửi trong câu chuyện Sơn Tinh-Thủy Tinh trở thành hiện thực. Thương nhớ cứ ùa về vương vấn sợi tơ trời giữa những cánh đồng người nông dân đang lật từng thớ đất cấy, cày chắt lọc cho đời, cho người bát cơm thơm, dẻo. Làng ta nặng nghĩa sâu tình, cái ranh giới địa chính hai nhà chỉ có hàng râm bụt, bờ tre dung dị mà gắn bó “tối lửa tắt đèn”. Chẳng thế mà bà tôi lên thành phố thăm con, cháu nhiều nhất chỉ đến ngày thứ ba là nhắc nhỏm đòi về chỉ để hái những lá trầu không bắt đầu he vàng nhai trầu mỗi sáng hay hái cho bà bạn già xóm bên nắm lá vối bánh tẻ hãm uống mỗi ngày…   
Đêm nghe gió từ dòng sông, gió bời bời qua bãi mía, bờ dâu, đùa trên tán lá dọc đường làng khi thì thầm, lúc hồ hởi nhắc nhớ những câu chuyện xưa cũ ở làng. Buổi sáng tiếng gà ban mai trong hơi sương nhẹ. Trên con đường làng, lũ trẻ tung tẩy đến trường, người lớn xuống đồng hoặc đi chợ,... Chiều về, những dải khói vấn vương mái bếp, đâu đây ngoài bến nước vọng về ngọt lịm tiếng cười thôn nữ vờn theo xôn xao sóng nước, xô đi những vất vả nhọc nhằn.
Vệt thời gian cứ hun hút, bất tận như sóng lớp sau xô lớp trước, nhưng làng tôi vẫn đấy, nép mình bên dòng sông ôm ấp những phận đời. Bờ rào râm bụt, cây duối già, lũy tre sau làng, cả con đường lát gạch nghiêng, kỷ vật của những người con gái làng đi lấy chồng thiên hạ… giờ chỉ còn trong hoài niệm. Những gương mặt thân quen, có người đã về với đất, có những người đã già, có người đang lớn, và có những người đã lớn... nhưng với tôi, ngôi làng của ngày xưa với con đường quanh co dẫn vào ngôi cổ tự, những cánh đồng bảng lảng tiếng chuông chiều và những đàn trâu thong thả gặm cỏ triền đê, vương vấn hồn quê, yên ả mà bình dị.
Làng bây giờ không còn bó hẹp sau những lũy tre bởi tốc độ đô thị hóa, sự hội nhập, phát triển mạnh mẽ của công nghiệp và công nghệ. Bắc Ninh hôm nay là một đô thị hiện đại với hệ thống giao thông thuận lợi, các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, trung tâm thương mại... mà ở đấy vẫn đậm đặc không gian văn hóa dân gian và bác học, câu dân ca Quan họ đằm thắm, điệu chèo da diết với những con người nghiêm cẩn, tài hoa. Sức sống hiển hiện trên đồng quê tươi mới những nông trại ứng dụng công nghệ cao, đất tỏa hương thơm ngát. Cuộc sống nhiều gian khó, nhưng trong nụ cười rạng rỡ, đủ đầy sau vụ mùa bội thu, canh hát Quan họ lại vấn vít những xóm thôn, vươn xa giao tình tứ hải để bè bạn bốn phương thấy một vùng đất năng động, phát triển, mở lòng mình hướng về tương lai.