Trục lợi di sản

- Ông cũng tự hào về những di sản của ta được UNESCO vinh danh chứ? (Hậu hỏi tôi)

- Đã là người Việt thì ai chả tự hào, có phải dân tộc, quốc gia nào cũng có bề dày văn hiến, văn hóa như ta đâu.

Tôi nói vậy, chả hiểu sao Hậu lại đưa hai tay lên vò đầu, mớ tóc trên đầu Hậu rối như tổ quạ và Hậu chậm rãi phân trần: Đã đành, nhưng sau khi vinh danh lẽ ra chúng ta phải cùng nhau bảo tồn, phát huy, đằng này có không ít người lại trục lợi di sản để kiếm chác, làm sai lệch cái đẹp, cái thiện của di sản.

- Thế là thế nào, cái gì mà sai lệch, cái gì mà kiếm chác khiếp thế? (Tôi hỏi)

- Tín ngưỡng thờ mẫu đấy, sau khi vinh danh đâu đâu cũng nhảy đồng loạn xạ, điện, phủ thì chả nói, đến đám cưới, giỗ tổ, hội chùa cũng làm…vài giá inh òm khắp cả. Tồi tệ nhất là “liên minh” thầy bói-vàng mã-hầu đồng, chúng liên kết với nhau để móc túi những người mê muội. Năm ngoái vợ tôi đi xem, con mẹ bói phán: Cô nợ Tam phủ, phải trả, không thì còn đau đầu, còn lục đục. Thôi thì “linh tại ngã” tôi trả bàn ngang làm gì. Tóm lại, sau vụ xem, sắm sửa vàng mã, thuê cúng, hết  hơn chục triệu. Năm nay vợ tôi lại bảo, đi xem, thầy bảo, tôi có căn, nếu biết thờ cha mẹ thì gia sự mới yên. Tôi cố kiềm chế, bình tĩnh nhẹ nhàng hỏi: Thế thầy bảo phải làm thế nào? Vợ tôi tưng tửng: Thầy bảo có điều kiện nên lập điện, tùy tâm, mình nhà nông, lập điện chỉ hết vài chục triệu. Nếu chưa thể lập điện, trình đồng mở phủ được thì cứ làm con nhang đệ tử ở chỗ thầy cũng được, thầy giúp sắm lễ, vàng mã, kêu cầu cho, cũng chỉ hết hơn chục triệu, hàng tháng đến điện của thầy kêu cầu cho mát mẻ.

Sau trường hợp của vợ tôi, tôi tìm hiểu, họ nội, họ ngoại, làng trên, xóm dưới cũng không ít người nhẹ dạ bị hù dọa phải trả nợ, có căn như vợ tôi. Cứ dịp ra tết là vào mùa làm ăn của bọn thầy bói, thầy cúng. Như thế chả là trục lợi di sản là gì? Mẫu là mẹ là thần tượng quyền năng sinh sôi, bảo trữ và che chở cho con người, sao lại lấy mẫu ra để kiếm ăn? Một số thầy lợi dụng mạng xã hội, phô trương thanh thế, điện phủ của mình, rao giảng uy quyền của mình, tranh công, đổ lỗi lỗ mãng, đi ngược lại tục thờ mẫu của người Việt và một số cộng đồng dân tộc khác.

- Theo ông, làm thế nào để Tục thờ mẫu được bảo tồn phát huy hiệu quả, đúng hướng? (Tôi hỏi).

Hậu cười và bảo: Ông hỏi tôi, tôi biết hỏi ai. Thôi thì mọi người phải chung sức gạn đục, khơi trong ngay từ trong gia đình, gia tộc của mình và trông cậy vào ngành chức năng, tìm ra những cách thức tuyên truyền, giáo dục cho phù hợp. Chính quyền các địa phương phải ngăn chặn, chấn chỉnh kịp thời các hoạt động mê tín dị đoan, đừng để “lập lờ đánh lận con đen” giữa tinh hoa văn hóa dân tộc và mê tín dị đoan nhằm trục lợi di sản.