Trường Sa trong trái tim ta

Kỳ II: Sức sống Trường Sa

Tầu vừa hạ neo, chiếc xuồng CQ cắm cờ đỏ sao vàng từ âu tầu trong đảo đã lao vun vút giữa mênh mông sóng nước để ra đón đoàn. Đứng trên boong tầu ai nấy rưng rưng xúc động khi thấy hồn, thấy dáng đất nước hiện hữu nơi đầu sóng, ngọn gió. Vậy là tôi đã đến Trường Sa, mảnh đất gian nan nhưng biết mấy tự hào.

Mầu xanh trên đảo Nam Yết.

Trường Sa xanh giữa đất trời

Giữa biển cả mênh mông, gió bão khắc nghiệt, sắc xanh của cây cối trên quần đảo Trường Sa vẫn ngập tràn, dáng vẻ vẫn hiên ngang, kiêu hãnh. Mầu xanh trong vời vợi của trời, của biển cũng không thể át được màu xanh can trường của những cây phong ba, bão táp, tra hay dừa… Mầu xanh ấy là công sức của lớp lớp thế hệ thay nhau giữ đảo gây dựng mà có.

Ấn tượng đầu tiên và rõ nét nhất trong tôi khi lần đầu nhìn thấy mảnh đất thiêng liêng nơi tuyến đầu Tổ quốc là màu xanh mềm mại giữa bao la biển trời. Nhìn từ tàu, các đảo nổi trên quần đảo Trường Sa đều được bao bọc bởi những hàng cây xanh, tạo thành một vành đai bảo vệ đảo trước sự khắc nghiệt của gió, sóng.

Mỗi lần đặt chân lên đảo, chúng tôi đều đi trên những con đường xanh rợp bóng cây. Ngồi nghỉ dưới những tán cây rợp mát, rì rào trong gió biển, tôi lại có cảm giác thân thuộc, yên bình. Khuất trong “rừng” phong ba, bão táp, bàng vuông, tra, dừa… là những dãy nhà ở, ngôi chùa mái ngói đỏ tươi cùng những con đường bê tông rợp bóng cây xanh nối dài từ khu nhà này qua khu nhà khác. Có lẽ vì thế mà những cây bàng vuông, cây phong ba, mù u… lại được ví như là lá chắn xanh cho các đảo.

Theo Đại tá Bùi Đình Dương, Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146, Vùng 4 Hải quân, Chủ tịch UBND huyện Trường Sa: Khi người Việt ra Trường Sa xác lập chủ quyền, đảo ở đây chỉ có chim trời, cá biển và rất hiếm cây xanh. Nhưng hôm nay, cả 9 đảo nổi trên quần đảo Trường Sa như đảo Trường Sa, An Bang, Trường Sa Đông, Sinh Tồn Đông, Phan Vinh, Song Tử Tây, Nam Yết, Sinh Tồn, Sơn Ca đều có điện, đường bê tông, nhà văn hóa, đặc biệt là mầu xanh của cây lá. Ở đây trồng được cây đã khó, nhưng giữ được cây phát triển xanh tốt thì còn khó gấp bội. Mỗi đảo lại có khí hậu, chất đất phù hợp với từng loại cây khác nhau. Như ở đảo Song Tử Tây, Sơn Ca… thì hợp với cây phong ba, bão táp, cây bàng vuông, trong khi đó đảo Nam Yết, Sinh Tồn lại phù hợp với cây mù u, cây dừa, tra và các loại cây ăn trái như đu đủ, xoài…

Đưa chúng tôi đi thăm đảo Song Tử Tây, Trung tá Nguyễn Đức Độ, Tham mưu trưởng đảo giải thích, dù thời tiết khắc nghiệt nhưng ở đây chúng tôi vẫn quyết tâm gây dựng mầu xanh cho đảo. Chỉ tay về phía những hàng cây trước mặt, Trung tá Độ nói: Đây là cây phong ba, kia là cây bão táp. Sở dĩ có tên như vậy là do cây chịu được sóng gió của biển cả, mặc dù thời tiết khắc nghiệt nhưng những cây này vẫn luôn xanh tốt.

Một trong những loại cây được coi là đặc sản trên quần đảo Trường Sa, đấy là bàng vuông. Loại cây này rất phù hợp với môi trường ở đây, lá xanh tốt quanh năm có thể dùng gói bánh chưng. Mỗi lần trổ hoa, vẻ đẹp chẳng kém hoa quỳnh, khi kết trái lại có hình vuông 4 cạnh, lúc chín có màu tím, nhìn rất lạ mắt. Chẳng thế mà hễ cứ đặt chân lên đảo nổi nào chúng tôi lại háo hức tìm cho bằng được cây bàng vuông để mà tìm hiểu, chiêm ngưỡng cho thỏa sự tò mò bấy lâu. Hôm đón Giao thừa trên đảo Sơn Ca về, được mấy chiến sỹ mách có cây bàng vuông đang trổ hoa rất đẹp, vậy là anh em chúng tôi lại dắt díu nhau ra quay phim, chụp ảnh. Để chọn được khung hình ưng ý nhất nhiều phóng viên kiên nhẫn, kỳ công ngồi đợi cả tiếng đồng hồ dưới gốc để chờ hoa nở. Có lẽ với những đặc tính đó nên cây bàng vuông đã cùng với cây phong ba, bão táp trở thành một biểu tượng của Trường Sa bất khuất kiên cường, đang ngày đêm trụ vững trên tuyến đầu Tổ quốc.

Phút thư giãn của chiến sỹ đảo Song Tử Tây dưới tán cây phong ba.

Để hiểu hơn về công việc “trồng cây, gây rừng” trên đảo, chúng tôi đã được Trung tá Nguyễn Văn Vinh, Phó Chỉ huy trưởng đảo Sơn Ca nhiệt tình chia sẻ: Việc gieo trồng, nhân giống bảo vệ các loại cây bóng mát, cây ăn quả, rau xanh đã trở thành phong trào sâu rộng và ý thức tự giác của quân và dân huyện đảo Trường Sa. Để có được môi trường xanh, sạch, đẹp như hiện nay thì hàng năm ngoài phát động Tết trồng cây, lãnh đạo các đảo còn quán triệt đến từng cán bộ, chiến sỹ khi ra đảo đều phải tự tay chiết cây, đến khi vào bờ thì tổ chức trồng cây. Cây được trồng sẽ giao cho từng cá nhân, phân đội, chi đoàn trông nom, chăm sóc, nếu cây nào chết phải báo cáo và tổ chức trồng cây mới thay thế. Nhờ những cách làm đó, đến nay đảo Sơn Ca đã có hơn 850 cây cổ thụ các loại, trong đó có 124 cây dừa…

Càng tự hào hơn, khi tháng 8-2014, Hội đồng Cây di sản Việt Nam (Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam) công nhận 4 cây ở huyện đảo Trường Sa (Khánh Hòa) là cây di sản Việt Nam, gồm một cây phong ba trên đảo Song Tử Tây, hai cây mù u trên đảo Sơn Ca và đảo Sinh Tồn, cây bàng vuông 8 nhánh trên đảo Nam Yết. Việc vinh danh này không chỉ khẳng định chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Trường Sa, đây còn là vinh dự, trọng trách lớn lao của người lính nơi đảo xa. Bảo vệ cây xanh, cây di sản cũng chính là bảo vệ cột mốc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Để có được điều đó là công sức của lớp lớp thế hệ đang ngày đêm vun trồng, gìn giữ, tạo dựng mầu xanh cho đảo, khẳng định sức sống mãnh liệt đang từng ngày sinh sôi, nảy nở trên mảnh đất phên dậu của Tổ quốc.

Cái khó ló cái khôn

Trong điều kiện xa đất liền, xung quanh là biển cả, thời tiết thì khắc nghiệt nên việc tăng gia sản xuất để cải thiện đời sống cho cán bộ, chiến sỹ trên đảo cũng gặp vô vàn khó khăn. Nhưng người lính Trường Sa vẫn luôn bền bỉ, kiên trì và sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn, biết tận dụng mọi vật dụng để ươm mầm xanh. Ở các đảo mà chúng tôi đến, dù là đảo nổi Song Tử Tây, Sơn Ca, Nam Yết, Sinh Tồn, hay những đảo chìm như Đá Nam, Đá Thị… thì ở đâu cũng vẫn có những khối óc sáng tạo, những đôi bàn tay cần mẫn gây dựng những vườn rau xanh tốt.

Chiến sỹ đảo Đá Nam chăm sóc vườn rau xanh.

Trung úy Lê Văn Trường, Trưởng Xuồng CQ (đảo Đá Thị) tác giả của sáng kiến trồng hành trong chai nhựa cho hay: “Trồng rau trên đảo nổi đã khó, trồng rau ở đảo chìm càng khó gấp bội. Nhưng không vì thế mà người lính chúng tôi chịu bó tay”. Quả thật vậy, nhìn những luống rau xanh mởn trên đảo chìm, tôi càng khâm phục ý chí và nghị lực vượt khó vươn lên của người chiến sỹ Hải quân. “Cái khó ló cái khôn các anh ạ. Ở đây để trồng được rau thì chúng tôi phải tận dụng tối đa khoảng trống ở hành lang, trên sân thượng cùng những vật dụng có thể dùng được như những thanh gỗ mục từ biển dạt vào, những tấm bạt đã hỏng, những chiếc chậu giặt để chứa xơ dừa cùng đất được gửi từ đất liền ra, tạo thành vườn rau. Mỗi lần trồng rau, chúng tôi đều che chắn rất cẩn thận để tránh gió, bão, sóng biển cùng hơi nước mặn thổi vào. Ngoài ra anh em cũng tận dụng cá con, đầu cá, đuôi cá không dùng được cho vào thùng ủ thành phân để tưới rau” - Trung úy Trường chia sẻ.

Đối với lính đảo, bên cạnh công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, trồng rau cũng là nhiệm vụ rất quan trọng, được coi là một trong những chỉ tiêu thi đua hàng tháng, hàng quý của từng đảo. Nhờ đẩy mạnh phong trào này mà trong các bữa ăn của cán bộ, chiến sĩ trên đảo, lượng rau xanh luôn được bảo đảm. Đang mải mê thu hoạch những quả bí đao trên dàn, thấy chúng tôi đến gần, binh nhất Đỗ Duy Nam (đảo Nam Yết) tự hào chia sẻ với chúng tôi: “Thành quả đầu tiên của em đấy. Ở đây, cán bộ và chiến sỹ đều được khoán sản lượng trong trồng trọt và chăn nuôi cả đấy.”

Cùng đi với chúng tôi có mấy anh đồng nghiệp Báo và Đài PT- TH Khánh Hòa, những người thường xuyên công tác ở Trường Sa, nhưng cũng đều chung một cảm nhận: Đảo ngày một đẹp, đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, chiến sỹ và nhân dân đều được nâng cao và điều dễ cảm nhận thấy nhất là màu xanh cây lá phủ khắp nơi trên đảo, chan hòa cùng sắc xanh biển trời.