Văn hóa soi đường cho quốc dân đi

Cách nay 78 năm, ngày 24-11-1946, trong diễn văn khai mạc Đại hội Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất tại Nhà hát Lớn thành phố Hà Nội, với sự tham gia của hơn 200 đại biểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra luận điểm: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Người chỉ rõ: Nhiệm vụ của văn hóa mới là phải lấy hạnh phúc của đồng bào, sự nghiệp đấu tranh của dân tộc làm nội dung phản ánh, đồng thời phải tiếp thu những kinh nghiệm của văn hóa xưa và nay để xây dựng nền văn hóa mới Việt Nam với ba tính chất: dân tộc, khoa học, đại chúng. Người nêu rõ vị trí, ảnh hưởng của văn hóa nghệ thuật trong việc giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng con người Việt Nam yêu nước, độc lập, tự cường, tự chủ…

Kể từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất đến nay, thực hiện lời dạy của Bác Hồ, dưới ngọn cờ của Đảng, Nhân dân ta kế thừa, phát triển và phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, không ngừng sáng tạo những giá trị văn hóa mới thấm đẫm tinh thần yêu nước và lý tưởng xã hội chủ nghĩa phù hợp với đất nước và tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới, đưa đất nước vững bước trong xu thế phát triển của nhân loại tiến bộ. Đó là sức mạnh hiện thực của văn hóa Việt Nam.
Cùng với chính trị và kinh tế, văn hóa Việt Nam giữ một vai trò và vị trí trọng yếu trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, trong dòng chảy của văn hóa Việt Nam sau gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước cho thấy, cùng với những thành tựu to lớn đạt được trên các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội… thì nhận thức về văn hóa, xã hội, con người cũng ngày càng toàn diện, sâu sắc hơn. Tư tưởng, đạo đức và lối sống - lĩnh vực then chốt của văn hóa đã có những chuyển biến tích cực; hệ thống chính sách pháp luật về văn hóa tiếp tục được hoàn thiện, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia tích cực vào hoạt động sáng tạo và hưởng thụ văn hoá; công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa tiếp tục được quan tâm… Thực tiễn đã chứng minh, những lúc đất nước khó khăn thì các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc càng được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ; lòng yêu nước, tinh thần tương thân, tương ái, sống có nghĩa, có tình, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam lại càng tỏa sáng; cả dân tộc kết thành một khối thống nhất về ý chí và hành động. Văn hoá đã thực sự đóng góp tích cực, quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong suốt những năm qua.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm lớp học của công nhân Nhà máy 1/5 (Hà Nội), lá cờ đầu của phong trào bổ túc văn hóa ngành công nghiệp, ngày 19-12-1963. (Ảnh tư liệu)

Kế thừa, bổ sung và phát triển quan điểm “văn hoá soi đường cho quốc dân đi” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại hội XIII của Đảng đã xác định nhiệm vụ trọng tâm là: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế”. Điều đó, đòi hỏi phải kế thừa và phát huy giá trị văn hóa và con người Việt Nam, truyền thống lịch sử của dân tộc đã được vun đắp nên qua lịch sử hàng nghìn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước. Đó là lòng yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng; lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý; đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động; sự tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong lối sống... Các giá trị và sức mạnh đó của văn hóa và con người Việt Nam đã làm nên nền tảng tinh thần vững chắc của dân tộc ta; trở thành nguồn lực nội sinh, động lực quan trọng của phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Đại hội XIII của Đảng cũng xác định nền văn hóa mà Việt Nam xây dựng là nền văn hóa “mở”, đó là luôn kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của truyền thống dân tộc, đồng thời luôn tiếp thu có chọn lọc những giá trị tinh hoa của nhân loại, làm cho nền văn hóa Việt Nam thực sự vẫn giữ được cốt cách, bản sắc và “chất văn hóa” của truyền thống dân tộc, vừa bắt nhịp được với hơi thở của cuộc sống hiện đại, phù hợp với trình độ khoa học và trình độ văn minh mà nhân loại đã đạt được. Nền văn hóa đó phải hướng đến chân thiện mỹ, vì sự hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con người Việt Nam, phải nhằm để phát triển văn hóa Việt Nam.
Để tiếp tục thực hiện tốt lời dạy của Bác “văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân phải nâng cao hơn nữa nhận thức và hành động cùng chăm lo xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng để văn hóa trở thành nguồn sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc, sánh vai các cường quốc năm châu như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh.