Văn hóa xếp hàng

Cuộc sống hiện đại, hối hả khiến con người ta luôn phải nhanh nhẹn, làm gì cũng liệu trước tính sau bởi nhiều khi chỉ sơ sểnh một chút là “vé vớt” cũng chẳng đến lượt! Xã hội nhiều lúc chen chúc xô bồ cũng bởi một phần do tâm lý chung lo sợ không đến lượt mình. Thế nên, trật tự xếp hàng chờ đợi ở đâu đó, lúc nào đó bị thay thế bằng sự lộn xộn, chen lấn xô đẩy mạnh ai nấy được; việc người đến trước vui vẻ nhường người đến sau do tuổi tác, sức khỏe hoặc bất cứ lý do nào đó trở thành thứ “xa xỉ”.

Tôi ngại nhất khi phải tham gia giao thông ở Hà Nội. Người ta nhanh chân lên xe buýt để khỏi lỡ chuyến và cơ may có được một chỗ ngồi, điềm nhiên lướt điện thoại chẳng cần phải bận tâm đến một người khiếm thị dò dẫm lên xe hay thai phụ đang rất cần sự giúp đỡ; đường phố đông đúc, ùn tắc, nhiều lái xe lập tức lấn làn “điền vào chỗ trống”, không ít người đi xe máy leo lên vỉa hè, hỉ hả khi vượt lên trên người khác nửa chiếc bánh xe...
Ai cũng có những lúc bận, song không vì thế mà kiếm cớ, viện lý do miễn được việc cho mình, không hề để tâm đến những người xung quanh. Bạn tôi kể: Xấu hổ quá, vừa được một bài học, sáng thứ hai đưa con đến viện làm xét nghiệm kiểm tra sốt xuất huyết; nhận được kết quả, muốn nhờ xem nhanh để về cơ quan giải quyết công việc đầu tuần. Anh bác sĩ còn đang lưỡng lự, thì một bác mặc quân phục không mang quân hàm lên tiếng: “Tôi đại tá nghỉ hưu và mọi người đang chờ ở đây chắc chẳng có việc gì làm, ngoài đi khám bệnh!”. Anh thấy mình thật có lỗi, lẳng lặng quay ra xếp hàng chờ đến lượt. Câu chuyện của anh bạn làm tôi nhớ lại có lần tiễn vợ chồng người em ra sân bay; cả nhà sốt ruột vì đông đúc, mẹ tôi hối thúc mấy anh, chị em xem có mối quan hệ nào nhờ giúp làm thủ tục cho nhanh gọn, cốt sao để có thêm thời gian cả nhà ngồi bên nhau, dù gì cũng phải vài năm nữa mới gặp lại. Thấy vậy, bố tôi cười bảo: “Không phải nhờ ai cả, khắc đến lượt; lo làm nhanh, xong thủ tục con, cháu vào phòng chờ thì mình ngồi lại với ai; bao nhiêu người ở đây cũng đều bùi ngùi, bồn chồn trước giờ chia tay như mình nên có chậm một chút cũng tốt, mà giả sử có lỡ chuyến cũng có sao đâu, ông cháu tôi càng có nhiều thời gian”.
Cả thế giới được biết, chứng kiến và không khỏi ngưỡng mộ, khâm phục thói quen xếp hàng trong trật tự hay nói cách khác là trân trọng văn hóa xếp hàng của người Nhật. Ngay cả khi thảm họa xảy ra, mất hết nhà cửa, đói ăn, bệnh dịch... người Nhật vẫn kiên nhẫn xếp hàng nhận đồ cứu trợ, nhường nhịn, không tranh giành và luôn hướng tới sự công bằng. Nhưng như thế vẫn chưa đủ, bạn tôi đi du lịch Nhật Bản về cho biết ấn tượng khi chờ tàu điện ngầm chính là sự đúng giờ đến ngạc nhiên. Ai trong chúng ta cũng luôn đề cao kỷ luật, kỷ cương; tạo lập những thói quen hành xử theo những quy tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội; làm đúng, làm hết trách nhiệm, không chấp nhận những thứ lệch chuẩn thì chắc chắn người ta sẽ chẳng cất công chen ngang làm gì.
Mưu cầu công việc suôn sẻ, thuận lợi là chính đáng. Tuy nhiên, nếu chỉ biết việc mình, sẵn sàng lấn lướt, bỏ qua người khác... xét ở chừng mực nào đó là việc làm thiếu văn hóa. Xếp hàng - một việc tưởng chừng rất nhỏ nhưng lại vô cùng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.