Vị khách chiều muộn cuối tuần và kỷ niệm một bài báo

Một chiều cuối tuần giữa đông 2017, hiếm khi có ngày rảnh rang không bận rộn với sự kiện như vậy, mấy chị em phóng viên chúng tôi hẹn nhau hết giờ gặp mặt la cà mấy quán ăn vặt tán chuyện trên trời dưới biển.

Vừa tắt máy tính, đang chuẩn bị ra khỏi phòng thì một người phụ nữ lớn tuổi, vóc dáng nhỏ nhắn nhưng còn nhanh nhẹn ghé vào phòng hỏi “Các cháu cho cô hỏi cô Huệ có ở đây không?”. Tôi xoay người, chỉ mang máng nhận ra nhân vật trong bài báo của mình cách nay hơn chục năm. Câu chuyện với vị khách chiều muộn cuối tuần cởi mở ngay từ phút đầu bởi mặc dù không nhớ rõ khuôn mặt nhân vật của mình song tôi ngay lập tức mường tượng rõ nét bối cảnh ra đời bài báo đã 11 năm tuổi.

Đó là những ngày nắng như đổ lửa của mùa hè năm 2006. Đối diện tôi là cô giáo Vũ Thị Tuần - người con dâu hiếu thảo đã kiên trì gần chục năm trời đi khắp nơi, “gõ cửa” nhiều cơ quan chức năng và hoàn thiện các thủ tục giấy tờ để bố chồng được công nhận là Liệt sỹ. Trong kháng chiến chống Pháp, bố chồng cô - Liệt sỹ Nguyễn Quang Kế là một Xã đội trưởng nổi tiếng gan dạ, linh hoạt và táo bạo được người dân xã Việt Hùng (Quế Võ) và các xã lân cận biết đến. Hai lần bị bắt là hai lần ông trốn thoát, trở về tiếp tục hoạt động. Bị bắt trong một trận chống càn quyết liệt tại xã Quế Tân, bị thương cộng với sự tra tấn dã man của địch, ông Kế đã hy sinh.

Số phận và sự hy sinh của mỗi Liệt sỹ thấm thía một nỗi đau riêng, với gia đình Liệt sỹ Nguyễn Quang Kế, nỗi đau đó còn day dứt nhiều năm sau bởi đám tang chồng mà vợ không được đưa tiễn, con không được nhìn mặt bố lần cuối, người mẹ già vì mất con, thương cháu (lớn vừa tròn 9 tuổi, bé chưa đầy nửa năm) đâm ra ngơ ngẩn, đi lang thang và bị lũ cuốn trôi. Thật khó tin người phụ nữ gầy gò ấy lại có nghị lực phi thường và sự kiên trì đến vậy. Gần 10 năm đi nhiều nơi từ Nam (tỉnh Ninh Thuận, nơi ở sau này) ra Bắc, vay mượn khắp nơi, tìm gặp nhiều nhân chứng xin lời khai… cô giáo Vũ Thị Tuần chỉ có một ước nguyện duy nhất là người bố chồng mà cô chưa từng gặp mặt được công nhận là Liệt sỹ.

Bài báo tôi viết khi đó là lúc mới về công tác tại Báo Bắc Ninh chưa lâu, được đăng trên số báo ra đúng dịp Kỷ niệm Ngày Thương binh, Liệt sĩ (27-7). Câu chuyện cảm động về người con dâu hiếu thảo và tấm bằng Tổ quốc ghi công bởi vậy càng thêm phần ý nghĩa. Hơn 11 năm sau ngày bài báo lên trang, tôi gặp lại nhân vật của mình. Cô giáo Tuần nay đã nghỉ hưu, cuộc sống ổn định, khá giả và có điều kiện dành nhiều tâm huyết cho các hoạt động từ thiện, chia sẻ, giúp đỡ mọi người.

Buổi chiều đó, chị em chúng tôi bị lỡ hẹn bởi cuộc gặp bất ngờ kéo dài với vị khách đặc biệt, song có lẽ dư âm của nó vẫn còn và hẳn sẽ là một trong những kỷ niệm đáng nhớ mà sự nghiệp cầm bút mang lại cho tôi.