Vì sao xuất khẩu tỉnh Bắc Ninh giảm sút mạnh?

Số liệu thống kê xuất khẩu của tỉnh Bắc Ninh suốt từ năm 2014 đến nay cho thấy tổng kim ngạch xuất khẩu hầu hết các mặt hàng chủ lực của tỉnh liên tục suy giảm.

Năm 2014, toàn tỉnh xuất khẩu đạt 23,057 tỷ USD, giảm 12,3% so với năm trước (2013). Bước sang 4 tháng đầu năm 2015, kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh cũng chỉ đạt 6,961 tỷ USD, giảm 23,9% so với cùng kỳ năm trước. Những con số cho thấy hoạt động xuất khẩu đang có dấu hiệu suy giảm kéo dài và có nguy cơ tiếp tục đà giảm cho cả năm 2015. Vậy vì sao xuất khẩu của tỉnh  lại sụt giảm như vậy?

Điểm dễ nhận thấy nhất đó là các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu của Bắc Ninh hầu hết thanh toán đơn hàng bằng USD nên sự biến động của đồng tiền này trong thời gian qua tác động đến hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp. Theo kết quả điều tra thống kê xuất khẩu 4 tháng đầu năm 2015 cho thấy có đến 7/9 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh Bắc Ninh đều giảm sút so với cùng kỳ năm trước tiêu biểu như: Hạt tiêu giá trị xuất khẩu 4 tháng đầu năm 2015 chỉ đạt 0,982 triệu USD, giảm 90,2% so với cùng kỳ năm trước; sản phẩm bằng gỗ, giá trị xuất khẩu đạt 2,808 triệu USD, giảm 14,5% so với cùng kỳ năm trước; dây cáp điện giá trị xuất khẩu đạt 2,388 triệu USD, giảm 44,8% so với cùng kỳ năm trước; hàng hoá khác xuất đạt 223,9 triệu USD, giảm 61,4%;

Mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện chiếm tỷ trọng rất lớn (86,3%) trong tổng giá trị xuất khẩu thì cũng đã liên tục suy giảm khá mạnh, 4 tháng đầu năm nay mặt hàng này chỉ xuất được 6.004,38 triệu USD, giảm 26,3% so với cùng kỳ năm trước kéo tổng giá trị xuất khẩu chung của toàn tỉnh 4 tháng đầu năm 2015 giảm khá mạnh 23,9% so với cùng kỳ năm trước. Duy nhất, chỉ có 2 mặt hàng có mức xuất khẩu tăng so với cùng kỳ năm trước là dệt may xuất khẩu đạt 35,244 triệu USD, tăng 5,1% so với cùng kỳ năm trước và mặt hàng máy tính và phụ kiện xuất khẩu đạt 680,189 triệu USD, tăng 80,6% so với cùng kỳ năm trước.

Hầu hết các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu cho biết trong những ngày qua họ phải liên tục cập nhật những thông tin giá cả từ Mỹ và EU để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh cũng như làm giá chào bán cho những khách hàng. Trước đó do đồng tiền tại các thị trường xuất khẩu quan trọng và truyền thống của các doanh nghiệp trong tỉnh như: EU và Nhật Bản đều giảm giá so với đồng USD buộc nhiều công ty xuất khẩu của Bắc Ninh cũng phải giảm giá bán hàng.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn phải đối mặt với giá điện và xăng dầu tăng khá mạnh trong thời gian vừa qua. Mặc dù chi phí giá điện và xăng dầu chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong cơ cấu giá thành sản phẩm.

Theo nhiều doanh nghiệp xuất khẩu dệt may, việc cùng một lúc tăng giá khá mạnh của hai mặt hàng nguyên liệu đầu vào, khiến cho chi phí giá thành bị đội lên khá cao. Trong khi đó có rất nhiều đơn hàng xuất khẩu được đàm phán ký kết về giá, việc tăng giá nguyên liệu đầu vào khiến cho nhiều doanh nghiệp có nguy cơ không có lãi và giảm sức cạnh tranh của hàng hóa.

Ông Nguyễn Đức Thăng, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần may Đáp Cầu (TP. Bắc Ninh) cho biết “với một doanh nghiệp nhỏ và vừa mỗi tháng doanh thu của doanh nghiệp đạt khoảng 30 tỷ đồng, chi phí sử dụng điện của doanh nghiệp phải bỏ ra mất khoảng 400 triệu đồng, nay sẽ tăng thêm khoảng trên 100 triệu đồng tiền điện/tháng (tương đương với khoảng 1,2% cơ cấu giá thành sản xuất). Tuy nhiên, chi phí vận chuyển lại chiếm tỷ lệ khá cao từ 5-10% trong chi phí giá thành sản xuất, nên việc điều chỉnh giá xăng dầu tăng cao đã tạo nên tác động kép đến chi phí giá thành sản phẩm. Do đó, việc xăng dầu và ngoại tệ biến động đã tạo gánh nặng cho doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp xuất khẩu. Trong khi đó, các đơn hàng của chúng tôi đã được ký kết, đàm phán về giá ổn định đến hết quý III, nên rất khó thay đổi được đơn giá. Không điều chỉnh được giá bán, nhưng giá đầu vào lại liên tục tăng sẽ khiến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp không cao”.

Trước việc giá nguyên liệu đầu vào tăng lên không thể tránh khỏi, nhiều doanh nghiệp chủ động tìm mọi phương thức để tiết giảm chi phí, giảm gánh nặng lên giá thành sản phẩm như: Tập trung đầu tư trang thiết bị hiện đại, công nghệ mới sử dụng công suất điện ít hơn được các doanh nghiệp hướng tới, triển khai thực hiện để vừa nâng cao chất lượng sản phẩm vừa tiết giảm chi phí nhiên liệu. Tuy nhiên, cái khó bó cái khôn, doanh nghiệp nào cũng biết vậy nhưng để đầu tư trang thiết bị đòi hỏi vốn lớn, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ tiềm lực. Nên với các doanh nghiệp vừa và nhỏ đa phần đành phải hướng đến điều chỉnh về thời điểm sử dụng động cơ sản xuất, tận dụng nguồn sáng tự nhiên và điều chỉnh, sắp xếp khung giờ hoạt động sao cho phù hợp, tiết giảm một cách cao nhất chi phí để có lãi đủ tái hoạt động.

Hiện các doanh nghiệp đang cố gắng đa dạng hoá thêm thị trường nước ngoài, đặc biệt là các nước trong khu vực để đón đầu các cơ hội từ việc hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN, song với giá thành ở mức cao, do chi phí nguyên vật liệu đầu vào tăng, sản phẩm sẽ khó có thể cạnh tranh tốt. Sự phục hồi của nền kinh tế còn khá yếu nên việc tăng giá các chi phí đầu vào có thể khiến sự phục hồi này càng mong manh. Điều này cũng sẽ hạn chế phần nào nỗ lực kích cầu thông qua các biện pháp giảm, giãn thuế cùng hàng loạt chính sách khác của cơ quan quan lý Nhà nước.

Bên cạnh đó theo dự báo xu hướng USD tăng giá so với các đồng tiền trên thế giới vẫn còn tiếp tục trong năm 2015, nên các doanh nghiệp cần quản lý rủi ro tỷ giá cẩn trọng và bảo đảm tính cạnh tranh của các mặt hàng xuất khẩu. Ngoài việc chấp nhận giảm lợi nhuận để giữ được đơn hàng, doanh nghiệp càng phải tính toán siết chặt chi phí sản xuất để có giá thành ở mức tốt nhất, mới mong cạnh tranh với các quốc gia có cùng năng lực xuất khẩu. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần phải linh hoạt điều chỉnh cơ cấu thị trường xuất khẩu nếu không muốn bị lệ thuộc quá nhiều một thị trường nào đó.

Tỉnh cũng cần quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường xuất khẩu, các cơ quan quản lý của tỉnh thông tin đầy đủ các văn bản, nghị định, cơ chế, chính sách liên quan đến hoạt động xuất, nhập khẩu tới các DN, tạo môi trường pháp lý thông thoáng để DN phát huy mọi khả năng sáng tạo trong việc phát triển thị trường xuất khẩu. Hỗ trợ DN đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp thông tin thị trường trong và ngoài nước, dự báo các chiều hướng cung - cầu hàng hóa và dich vu seo vụ, cơ chế, chính sách xuất - nhập khẩu của các nước giúp DN điều chỉnh hoạt động SX -KD sản phẩm phù hợp với từng thị trường. Tạo điều kiện thuận lợi cho các DN từ nơi khác đến nghiên cứu và tìm kiếm cơ hội làm ăn với địa phương, đặc biệt là các DN nước ngoài... có như vậy xuất khẩu mới lại có cơ hội bứt phá.