Với bạn văn chương

(Đọc sách “Người thơ xứ Bắc” của Phúc Toản, Nhà xuất bản Văn học tháng 10-2015)

Trong số các tác giả thơ của tỉnh thì Phúc Toản là người chịu chơi, chịu giao lưu bạn bè. Anh đến với bạn thơ có khi chỉ để thưởng thức câu thơ hay của bạn, có khi chỉ để trao đổi cách thức làm thơ hay, có khi giúp biên tập, giúp vẽ bìa, giúp viết lời giới thiệu khi bạn bè in tập thơ. Mọi người yêu anh và anh cũng yêu họ.

Anh được bầu vào Ban chấp hành Hội văn học nghệ thuật tỉnh và Câu lạc bộ thơ Việt Nam. Yêu bạn bè văn chương lắm lắm, Phúc Toản âm thầm phác họa chân dung bạn bè bằng thơ để bây giờ anh cho ra mắt cuốn “Người thơ xứ Bắc” (Nhà xuất bản Văn học ấn hành tháng 10/2015). Cuốn sách giới thiệu chân dung 75 tác giả văn chương trong tỉnh gồm một bài thơ phác hoạ chân dung bằng thơ của Phúc Toản, tóm tắt tiểu sử văn học và tác phẩm. Sách dày trên hai trăm trang, in 1.000 cuốn hoàn toàn bằng nguồn tự túc đủ thấy tấm lòng yêu quý bạn bè văn chương của anh là không thể đo đếm.

Đọc sách ta gặp lại gương mặt bạn văn một thuở: Nguyễn Duy Hợp, Nguyễn Ngọc Ly, Trịnh Văn, Nguyễn Đình Khoa… Họ đã vào cõi vĩnh hằng nhưng tác phẩm của họ lưu giữ họ lại với đời sống. Và bây giờ Phúc Toản thêm một lần “tạc tượng” họ bằng thơ. Nguyễn Duy Hợp có những tác phẩm nổi danh “Danh nhân Nguyễn Gia Thiều”, “Phong thổ Mão Điền”, “Thông điệp gửi từ quá khứ”, “Nơi Bác đi qua”, “Với người hàng xáo”… Ông đã đoạt giải Ba toàn quốc với tác phẩm “Phong thổ Mão Điền”, giải Nhất thơ Bắc Ninh với tác phẩm “Với người hàng xáo”. Chân dung Nguyễn Duy Hợp giới thiệu lại bài thơ “Với người hàng xáo”, còn thơ Phúc Toản có câu: “Mây bay về phía xa mù/Để “Người hàng xáo” lời ru ướt đầm”.

Nguyễn Ngọc Ly sinh thời làm nghề đạp xích lô mưu sinh, có bài thơ hay để đời “Mưa”, nay cũng được giới thiệu lại bài thơ này, còn thơ Phúc Toản có câu: “Áo cơm đè vẹo xích lô/Đêm về gác xép ném thơ lên trời”. Trịnh Văn tài cao bạc mệnh mất sớm, chỉ kịp in tập thơ “Trước lăng Kinh Dương Vương”, nhưng thơ mãi đắm đuối lòng người. Thơ Phúc Toản viết về anh có câu: “Hồn say tỉnh với dòng sông Đuống/Một thoáng vui, sầu muộn trăm năm/Ai về yên cõi vĩnh hằng/Câu thơ sóng lắc lệch vần âm dương”.

Chỉ mấy câu thơ đủ phác họa chân dung văn học bạn bè, đó là cách làm kì công của Phúc Toản suốt trong cuốn sách này. Nhà thơ Nguyễn Văn Chương cực kì khó tính về câu chữ, được Phúc Toản viết: “Một đời gạn chữ làm thơ/Cổng tre, vườn tược đơn sơ góc làng”. Cái cổng tre ấy là nơi đón bạn bè văn chương cả nước về để cùng nhau đi “Hội Chen” cùng nhà thơ của hồn quê Kinh Bắc. Còn nhà thơ Nguyễn Anh Thuấn nổi danh từ bài thơ “Làng tiến sĩ”, đã in 5 tập thơ, Phúc Toản rút ra nét đặc chất riêng của anh là Gió: Độc hành giữa “Cây hai bờ gió/”Gió ngang chiều…” vẫn thổi mênh mông/Một đời “Buông gió vào…” không/Chiều rơi, sóng quẫn “dòng sông một bờ”…

   Với bạn bè viết văn xuôi thì Phúc Toản chọn in một đoạn văn, hoặc nếu có thơ thì in bài tiêu biểu. Như Phạm Thuận Thành đã in trên chục cuốn tiểu thuyết và tập truyện ngắn, nhưng Phúc Toản chọn in bài thơ “Đi đường lớn nhớ đường mòn” đoạt giải Ba thơ toàn quốc của anh và tặng thêm bài thơ phác họa chân dung qua tính cách tác giả: “Đêm cuối cùng ở Côn Sơn”/Lợi danh rồi cũng chập chờn sao khuya”. Với nhà văn Nguyễn Đình Tùng, vốn là nhà giáo viết văn, Phúc Toản viết: “Bảng đen, hồn chẳng vấy đen/Gom bao bụi phấn dệt nên trang đời”.

Với nhà văn Nguyễn Hữu, tác giả các tiểu thuyết “Cõi thực” (giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam và Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam), “Tình hoang vắng” và tập truyện ngắn “Hoa lan quận”, với bút pháp điêu luyện về miêu tả tâm lí nhân vật, đã được Phúc Toản viết phác họa chân dung tác giả thông qua thân phận nhân vật tiểu thuyết: “Bây giờ nghĩa nặng tình sâu/Nợ đời xin trả bằng câu thơ tình/Bây giờ người của trúc xinh/Để anh hát mãi một mình anh thôi”.

Với “Người thơ xứ Bắc”, Phúc Toản đã làm một việc thật có ý nghĩa dâng tặng bạn bè. Một tấm lòng trân trọng văn chương quê hương Bắc Ninh văn hiến.