Xây dựng môi trường không khói thuốc lá

 Lần đầu tiên, Bắc Ninh triển khai nghiên cứu đánh giá tình hình triển khai Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) vào năm 2015. Qua đó bước đầu đánh giá tình hình triển khai Luật PCTHTL, thực trạng hút thuốc lá, đưa ra các giải pháp can thiệp hiệu quả.

Phương pháp thảo luận nhóm về đánh giá tình hình triển khai Luật PCTHTL.

Nhằm không ngừng nâng cao hiệu quả của Luật PCTHTL, nâng cao nhận thức của cộng đồng, giảm thiểu số người hút thuốc và tác hại của thuốc lá, góp phần xây dựng môi trường không khói thuốc lá, năm 2018 Bắc Ninh tiếp tục triển khai nghiên cứu “Đánh giá tình hình triển khai Luật PCTHTL tại Bắc Ninh” với mục đích đánh giá kết quả sau 3 năm thực hiện chương trình này.
Từ năm 2015, Sở Y tế giao Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe, nay sáp nhập thành Trung tâm Kiểm soát bệnh tật làm đầu mối, phối hợp với các sở, ban, ngành và các địa phương triển khai nhiều hoạt động truyền thông PCTHTL một cách toàn diện nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá, Luật PCTHTL và xây dựng một môi trường không khói thuốc ở tỉnh Bắc Ninh. Trên cơ sở đó, công tác truyền thông được đẩy mạnh, đáng lưu ý là các tin, bài, phóng sự về tác hại của thuốc lá và những hoạt động trong chương trình PCTHTL được đăng tải, phát sóng thường xuyên, liên tục trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo Bắc Ninh, hệ thống đài phát thanh các huyện, thị xã, thành phố…
Hoạt động truyền thông trực tiếp về tác hại của thuốc lá, Luật PCTHTL, lợi ích của môi trường không khói thuốc lá... được triển khai thông qua các buổi nói chuyện chuyên đề, các lớp tập huấn tại các sở, ngành và cộng đồng. Trong giai đoạn 2015 - 2017 ngành Y tế cung cấp cho các sở, ban, ngành trên toàn tỉnh nhiều tài liệu truyền thông liên quan đến thuốc lá, trong đó có 16 pano “Bệnh viện không khói thuốc”, 37 pano “trường học không khói thuốc”, 3.500 biển mica “Cấm hút thuốc”, 1.000 biển mica “Cảm ơn bạn vì đã không hút thuốc”, 5.000 tờ áp phích, 75.000 tờ rơi về PCTHTL…
Trong 3 năm triển khai hoạt động PCTHTL tại Bắc Ninh, cơ quan chủ quản phối hợp với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tổ chức 1 sự kiện “Giải thể thao truyền thống ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch không khói thuốc” và 1 sự kiện “Lễ hội Đền Đô không khói thuốc”. Đây là những sự kiện được đầu tư công phu, bài bản, tạo được tiếng vang lớn, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền, vận động cộng đồng chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc lá.
Sau 3 năm triển khai Luật PCTHTL và các hoạt động trong chương trình do Quỹ PCTHTL hỗ trợ kinh phí, số lượng người hút thuốc lá tại Bắc Ninh giảm rõ rệt. Năm 2018 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tiếp tục triển khai nghiên cứu “Đánh giá tình hình triển khai Luật PCTHTL tại Bắc Ninh năm 2018” để từ đó đưa ra những kiến nghị, đề xuất và giải pháp cho Ban chỉ đạo PCTHTL, cơ quan đầu mối triển khai hoạt động PCTHTL nâng cao hiệu quả cũng như chất lượng hoạt động PCTHTL trên địa bàn tỉnh nói riêng và toàn quốc nói chung. Nghiên cứu sẽ là tiền đề cho các nghiên cứu chuyên sâu, là cơ sở để triển khai các hoạt động can thiệp nhằm nâng cao chất lượng công tác PCTHTL.
Thạc sĩ Đỗ Thị Uyên, Phòng kế hoạch - nghiệp vụ (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật), điều tra viên trực tiếp thực hiện nghiên cứu cho biết: Đối tượng nghiên cứu của đề tài sẽ tập trung vào đại diện lãnh đạo tỉnh, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể và người dân. Phương pháp được sử dụng để nghiên cứu là mô tả cắt ngang, kết hợp giữa nghiên cứu định lượng và định tính. Thứ nhất là phỏng vấn 2.400 người dân tại thành phố Bắc Ninh, huyện Tiên Du và Lương Tài về tình hình sử dụng thuốc lá, tìm hiểu kiến thức, thái độ thực hành của người dân về thuốc lá; thứ hai là thực hiện 18 cuộc phỏng vấn sâu và 6 cuộc thảo luận nhóm với đại diện các sở, ban, ngành cấp tỉnh, cấp huyện, các chủ nhà hàng, khách sạn, quán café… về tình hình triển khai Luật PCTHTL, những thuận lợi, khó khăn trong quá trình triển khai và đề xuất của các đại diện để công tác này đạt hiệu quả hơn trong thời gian tới; thứ ba là phát phiếu tự điền cho 50 đơn vị từ tuyến tỉnh đến tuyến xã nhằm mục đích thu thập thông tin của tổ chức về hoạt động PCTHTL tại đơn vị; thứ tư là quan sát 30 địa điểm cấm hút thuốc theo quy định của Luật như cơ sở y tế, trường học, cơ quan hành chính nhà nước, phương tiện giao thông, xí nghiệp, nhà máy, nhà hàng, khách sạn… để đánh giá việc thực thi Luật như thế nào. Nghiên cứu đánh giá có sự tham gia của hơn 30 cán bộ, điều tra viên được thực hiện từ tháng 7 đến tháng 10-2018. Đến nay, cơ bản công tác điều tra đã hoàn thành, hiện các điều tra viên đang thực hiện phân tích số liệu và viết báo cáo đánh giá.
Qua tổng quan đánh giá ban đầu cho thấy, phần lớn các đối tượng tham gia nghiên cứu đều đánh giá Luật PCTHTL được triển khai trên địa bàn tỉnh đang ngày càng phát huy hiệu quả tích cực. Số lượng người hút thuốc giảm đáng kể, nhận thức của các cá nhân nói riêng và cộng đồng nói chung đều được nâng lên nhờ các hoạt động tuyên truyền được thực hiện sâu rộng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai Luật cũng còn một số vướng mắc, chưa có chế tài và hướng dẫn cụ thể để thực thi Luật hiệu quả. Nhiều ý kiến, đề xuất tuy chỉ là của cá nhân, đơn vị nhưng có tính thuyết phục và sáng tạo đã được ghi nhận, hứa hẹn sẽ góp phần đưa Luật PCTHTL đến gần hơn với thực tế để giảm thiểu số người hút thuốc lá, góp phần xây dựng môi trường không khói thuốc ở tỉnh Bắc Ninh trong những năm tiếp theo.