Xây dựng nông thôn mới: Khó khăn về tiêu chí giao thông

Trong Bộ Tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới (NTM), tiêu chí giao thông được cho là khó thực hiện nhất. Nhìn vào thực trạng mạng lưới giao thông ở 8 xã điểm về xây dựng NTM của tỉnh sẽ thấy dù đã được đầu tư khá lớn song để đạt chuẩn tiêu chí cũng còn không ít những khó khăn...

Khó đạt yêu cầu của tiêu chí

Đi một vòng quanh những xã điểm về xây dựng NTM của tỉnh giai đoạn 2011-2015 chúng tôi nhận thấy hầu hết các địa phương này đang gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện và đạt tiêu chí giao thông nông thôn. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ tịch UBND xã Tương Giang (thị xã Từ Sơn) cho biết: Trong 19 tiêu chí, giao thông là khó thực hiện nhất. Hiện nay, hệ thống giao thông nông thôn trong xã đã được cứng hóa đến 95%, chỉ còn một phần giao thông nội đồng. Chỉ tính riêng trong 2 năm 2011- 2012, xã đã được đầu tư gần 16 tỷ đồng làm mới, nâng cấp 2 gói dự án giao thông nông thôn.

Dù đã được đầu tư khá lớn song việc đạt chuẩn tiêu chí giao thông nông thôn trong xây dựng NTM của Tương Giang xem chừng cũng còn rất vất vả. Nguyên nhân được đưa ra là ngay cả các tuyến đường đã được cứng hóa thì bề mặt các tuyến đường này chỉ rộng 2-3m, nhiều nơi không có lề đường, rãnh thoát nước.

Trong khi theo Quyết định số 315, ngày 23-2-2011 về việc Hướng dẫn lựa chọn quy mô kỹ thuật đường giao thông phục vụ Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM của Bộ Giao thông- Vận tải, bề mặt nền tuyến đường xã, trục thôn phải rộng từ 3-5m (bao gồm cả lề đường, rãnh thoát nước…), trong đó bề rộng mặt đường từ 2,5-3,5m.

Ông Thắng trao đổi thêm, tính ra toàn xã Tương Giang mới chỉ có hơn 20% đạt tiêu chuẩn, còn gần 80% chiều dài đường giao thông nông thôn không đạt yêu cầu về bề rộng của tiêu chí chuẩn.

Tình trạng tương tự cũng đang là vấn đề cần giải quyết đối với các xã Trung Kênh (Lương Tài), Bình Dương (Gia Bình), Đông Thọ (Yên Phong)… hay như cả đối với xã đang thực hiện lộ trình xây dựng NTM theo hướng phát triển lên phường như Khắc Niệm (thành phố Bắc Ninh).

Nhận định về vấn đề này, lãnh đạo các địa phương trên đều cho rằng đây là vấn đề lịch sử để lại rất khó giải quyết. Việc mở rộng để đạt chuẩn tiêu chí là vô cùng khó khăn, muốn mở rộng đường theo đúng tiêu chuẩn thì phải phạm vào nhiều diện tích đất ở đã xây dựng nhà kiên cố của các hộ dân, trong điều kiện thực tế hiện nay ở tỉnh ta thì phương án này là không khả thi.

Nan giải bài toán “vốn”

Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện tại, 8 xã điểm xây dựng NTM còn hơn 100km đường đất (chủ yếu là đường nội đồng và đường dân sinh ở các khu dân cư mới). Thời điểm hiện tại, nếu tính suất đầu tư cứng hóa 1km đường bê tông khoảng 2- 3 tỷ đồng thì kinh phí để cứng hóa toàn bộ số đường đất này lên tới 200- 300 tỷ đồng. Như vậy, kinh phí để đầu tư xây dựng các tuyến đường giao thông ở 8 xã điểm là rất lớn. Trong khi đó, nguồn vốn chủ yếu là từ ngân sách bởi việc huy động đối ứng trong nhân dân không mấy dễ dàng vì thu nhập bình quân đầu người ở các xã điểm cũng không cao.

Hơn nữa, ngoài thực hiện tiêu chí giao thông, người dân còn phải đối ứng để thực hiện các tiêu chí quan trọng khác như xây dựng nhà văn hóa, hệ thống thủy lợi… Một khó khăn nữa là, mục tiêu xây dựng NTM của các xã điểm là phấn đấu hoàn thành Bộ Tiêu chí vào cuối năm 2012. Do vậy, thời gian qua, tiêu chí về giao thông đã được các xã điểm ưu tiên triển khai sớm, nhưng việc thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ cộng với đà suy thoái kinh tế hiện nay ảnh hưởng lớn đến tình hình tài chính của các nhà thầu nên xem ra việc hoàn thành tiêu chí này sẽ khó có thể sớm.

Theo ông Nguyễn Mậu Hiển, Phó Chủ tịch UBND xã Phượng Mao (Quế Võ): Bên cạnh những khó khăn vướng mắc sẽ gặp phải có thể nhìn thấy trước như khối lượng công trình giao thông phải thực hiện lớn, trong khi nguồn vốn Nhà nước cấp có hạn, nguồn vốn vận động trong dân sẽ không dễ thực hiện thì việc phải hoàn thành mục tiêu đạt chuẩn về giao thông theo Bộ tiêu chí đúng thời hạn cũng đang tạo áp lực lớn cho địa phương. 

Ông Hiển dẫn chứng, hiện tại xã Phượng Mao đã và đang triển khai 9 gói thầu giao thông, giá trị đã hoàn thành hơn 60 tỷ đồng, song tính đến hết tháng 6- 2012 xã mới chỉ được cấp hơn 14 tỷ đồng, số còn lại vẫn đang phải nợ các nhà thầu nên dù muốn triển khai thêm các gói thầu khác cũng rất khó khăn.

Hoàn thành tiêu chí về giao thông tuy khó nhưng không có nghĩa không thực hiện được. Việc cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, tích cực tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của người dân về xây dựng NTM, tạo sự đồng sức đồng lòng trong người dân để huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong dân hoặc sự tham gia tích cực của người dân vào xây dựng đường giao thông nông thôn, hiến đất làm đường, góp ngày công lao động...

 Điển hình như thôn Gia Phú (Bình Dương, Gia Bình) đã vận động được nhiều hộ dân hiến gần 1.000m² đất ở (hộ ít thì hiến 5m², hộ nhiều hiến gần 50m²) để nắn đường thôn cho thẳng và rộng. Hay như thôn Hồi Quan (xã Tương Giang) đã huy động nhân dân đóng góp gần 200 triệu đồng bê tông hóa 350m đường trục thôn.

Chắc chắn, nếu hệ thống chính trị của địa phương nào mạnh, vững chắc sẽ huy động được sức người, sức của trong nhân dân chung tay thực hiện tiêu chí này. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng bởi nó sẽ quyết định đến việc hoàn thành tiêu chí cũng như mục tiêu đề ra.