Đào tạo lái xe ô tô cho người khuyết tật - Bước tiến nhân văn và những việc cần làm

Từ 1-6-2017, theo quy định tại Thông tư 12/2017/TT-BGTVT được Bộ GTVT ban hành, các Trung tâm Đào tạo lái xe ô tô bắt đầu đào tạo các học viên là người khuyết tật.

Theo ông Trần Văn Toản, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc Trung tâm Dạy nghề và sát hạch lái xe Đông Đô (KCN Lâm Bình, huyện Lương Tài): “Việc Bộ GTVT cho phép người khuyết một tay, hay một chân được lái xe là một bước tiến rất nhân văn, việc nới quy định đào tạo, sát hạch và cấp GPLX cho người khuyết tật là điểm mới, tạo điều kiện cho rất nhiều người khuyết tật được tham gia vào các hoạt động bình thường của xã hội, có cơ hội để thay đổi cuộc sống theo hướng tốt hơn.

Niềm vui cho người khuyết tật

Anh Nguyễn Thế Cương, sinh năm 1976, là chủ hộ kinh doanh cá thể chuyên về vận tải vật liệu xây dựng tại xã Đại Đồng Thành (Thuận Thành). Công việc làm ăn thuận lợi nên sau gần 10 năm gia đình anh sở hữu 10 ô tô tải loại 9 tấn, sắm cả ôtô con dùng riêng cho gia đình. Tuy nhiên, do hai chân anh Cương có kích thước không bằng nhau, chân phải hơi nhỏ hơn chân trái một chút; lực chân phải cũng không khỏe như chân trái nên trước đây không đủ điều kiện sức khỏe để học và sở hữu một tấm bằng lái xe để tự mình có thể di chuyển trên chính chiếc xe của mình.

Giáo viên Trung tâm Đào tạo và Sát hạch lái xe Đông Đô hướng dẫn anh Nguyễn Thế Cương thực hành lái xe.

Niềm vui đã đến, ước mong bấy lâu của anh Cương sắp trở thành hiện thực khi anh vừa được Trung tâm Dạy nghề và sát hạch lái xe Đông Đô (KCN Lâm Bình, huyện Lương Tài) thông báo nhập học. Căn cứ theo Thông tư số 24/2015/TTLT-BYT - BGTVT liên tịch giữa Bộ Y tế và Bộ GTVT về điều kiện sức khoẻ đối với người lái xe, Trung tâm nhận định anh Cương đủ điều kiện học và sử dụng xe ô tô số tự động nên đã làm hồ sơ giám định sức khỏe, tiến hành chương trình đào tạo. Dự kiến vào tháng 8 tới  anh Cương sẽ được nhận giấy phép lái xe, trở thành một trong những người khuyết tật đầu tiên của tỉnh được học lái xe. Trao đổi với chúng tôi ngay trên sân tập, trong cái nắng chói chang của mùa hè, anh Cương cho biết: do mong mỏi từ lâu có được tấm bằng lái xe nên tôi tạm gác lại một số công việc, khắc phục khó khăn do thời tiết quyết tâm học thật tốt.

Cần triển khai đồng bộ

Căn cứ theo điều kiện thực tế và kiến nghị của các tổ chức người khuyết tật, Bộ GTVT đưa ra nội dung để người khuyết tật được học lái ô tô số tự động trong Thông tư 12/2017/TT-BGTVT. Đây cũng là kết quả của việc tách chương trình đào tạo lái xe số tự động và lái xe số sàn thành hai chương trình riêng biệt. Là người đầu tiên đề xuất và quyết liệt bảo vệ việc tách đào tạo lái xe ô tô số tự động và số sàn, ông Trần Văn Toản vui mừng khi Bộ GTVT tiến thêm một bước khi sử dụng chương trình đào tạo lái xe số tự động cho người khuyết tật. Ông Toản cho biết: “Có rất nhiều người khuyết tật có mong muốn được học lái xe vì sức khỏe cũng như năng lực của họ cho phép làm việc này. Nhiều trường hợp chỉ bị khiếm khuyết rất nhỏ và họ vẫn sinh hoạt, làm việc bình thường như những người khỏe mạnh. Trước đây, do không có quy định đặc thù, nên chưa trường hợp người khuyết tật nào được đào tạo và cấp bằng. Vì vậy, ngay khi có Thông tư 12/2017/TT-BGTVT, không chỉ người khuyết tật mà chúng tôi cũng rất vui mừng vì từ nay có thể giúp người khuyết tật tự tin nắm bắt cơ hội thay đổi cuộc sống. Với trách nhiệm xã hội và cộng đồng, Trung tâm tiên phong thực hiện và đạt kết quả bước đầu qua trường hợp anh Nguyễn Thế Cương. Trung tâm sẽ tiếp tục ưu tiên nhận hồ sơ và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để đào tạo lái xe cho người khuyết tật đủ điều kiện”.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Văn Hiệp, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh khẳng định: Sở GTVT chỉ đạo các đơn vị đào tạo, sát hạch lái xe thực hiện nghiêm túc việc đào tạo lái xe ô tô hạng B1, số tự động cho người khuyết tật đủ điều kiện sức khỏe theo quy định. Trong quá trình đào tạo, tùy vào điều kiện cụ thể để phân bổ các bài học song vẫn phải bảo đảm chất lượng và theo đúng giáo trình quy định.

Hiện tại các văn bản pháp lý để đào tạo lái xe về sức khoẻ, về chương trình đào tạo đã có đầy đủ. Tuy nhiên, dù Thông tư mới của Bộ GTVT quy định mở, cho phép các Trung tâm đào tạo lái xe sử dụng chính ô tô của người khuyết tật để đào tạo nhưng các Trung tâm cũng chưa hình dung hết những trường hợp phát sinh như phương tiện để đào tạo và sử dụng đối với người khuyết tật. Trước tình trạng đa dạng về bệnh lý của người khuyết tật, chắc chắn sẽ có trường hợp phải nhập xe đặc thù hoặc cải tạo các xe hiện có trên thị trường và các xe đều phải được cơ quan đăng kiểm chấp thuận. Nhiều Trung tâm Đào tạo lái xe cũng băn khoăn trong việc đầu tư phương tiện đặc thù cho học viên là người khuyết tật, vì lo lắng sẽ có ít học viên, không đủ bù đắp chi phí. Ngoài ra, việc cấp Giấy chứng nhận sức khỏe của các cơ quan y tế có thẩm quyền cũng đang gặp phải nhiều khó khăn do chưa có tiêu chuẩn cụ thể để đánh giá, nhận định mức độ thương tật của người xin cấp Chứng nhận sức khỏe học lái xe... Những bất cập trên cần được Bộ GTVT và các ngành chức năng nghiên cứu, giải quyết để các Trung tâm Đào tạo lái xe triển khai đồng bộ và hiệu quả việc đào tạo lái xe theo Thông tư 12 nhằm đem lại niềm vui, hạnh phúc, góp phần cũng cả xã hội chăm lo cho người khuyết tật, tạo điều kiện để họ hòa nhập công đồng.