Đào Xá tiếp nhận dự án xử lý nước thải

Bắc Ninh là tỉnh có nhiều làng nghề. Cùng với việc tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân, các làng nghề đã gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe và sản xuất nông nghiệp. Tái chế giấy là một trong những làng nghề gây ô nhiễm nặng nhất. Nước thải ở làng nghề giấy Phong Khê, Phú Lâm một số cơ sở sản xuất thép, đồ gỗ mỹ nghệ thải ra sông Ngũ Huyện Khê làm cho dòng sông đen ngòm, ô nhiễm quanh năm. Sở Tài nguyên - Môi trường đã thực hiện một số dự án xử lý ô nhiễm môi trường ở một số địa phương, nhưng xây dựng xong công trình lại bị “đắp chiếu” nằm im. Trước tình hình đó, Sở Tài nguyên Môi trường đã chọn thôn Đào Xá là làng nghề giấy làm điểm thực hiện dự án “Thúc đẩy sản xuất thân thiện với môi trường ở làng nghề tái chế giấy Đào Xá”. Qua đây sẽ rút ra những bài học kinh nghiệm để nhân ra diện rộng.

Ba dự án kế tiếp nhau

Đầu năm 2006, thôn Đào Xá, xã Phong Khê (thành phố Bắc Ninh) tiếp nhận dự án “Thúc đẩy sản xuất thân thiện với môi trường ở làng nghề tái chế giấy” của Sở Tài nguyên và Môi trường do Trung tâm Tài nguyên nước và Môi trường, Viện Khoa học thủy lợi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tài trợ. Theo dự án, công trình sẽ được nạo vét, tu bổ, làm mới hệ thống ránh thoát nước, xây bể điều hòa, nhà xử lý 1, nhà xử lý 2, trạm bơm. Nước thải ở các doanh nghiệp sản xuất giấy sẽ theo hệ thống rãnh qua bể điều hòa vào nhà xử lý 1 và 2, ra đến trạm bơm trở thành nước sạch, có thể tái sản xuất giấy công nghiệp hoặc phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đến cuối năm 2006 dự án đã hoàn thành.

Khi đi vào sử dụng thì một khó khăn nảy sinh. Dự án chỉ bảo đảm xử lý nước thải công nghiệp mà rãnh nước thải lại có cả nước thải dân sinh. Khối lượng nước thải dân sinh còn cao hơn cả nước thải công nghiệp. Để giải quyết tình trạng này, Sở Tài nguyên và Môi trường làm việc với Trung tâm Tài nguyên nước và Môi trường, Viện khoa học thủy lợi đầu tư cho Đào Xá thêm dự án tách nước thải dân sinh và nước thải công nghiệp để dự án thúc đẩy sản xuất thân thiện với môi trường chỉ xử lý nước thải công nghiệp. Các cơ quan trên đã đồng ý. Theo dự án, nước thải dân sinh sẽ đi theo đường ống dẫn đến hồ nước để bơm ra sông Ngũ Huyện Khê. Dự án được thi công khẩn trương và đến cuối năm 2007 đã hoàn thành.

Khi vận hành bơm nước thải dân sinh ra sông Ngũ Huyện Khê lại nảy sinh bất cập mới. Nước thải dân sinh ở Đào Xá gồm có nước thải do sản xuất giấy thủ công, do chăn nuôi gia súc, do giặt rửa nguyên vật liệu làm giấy, làm nhựa tái sinh v.v... nên cũng bị ô nhiễm nặng. Nước thải này bơm ra sông Ngũ Huyện Khê cùng với nước thải sản xuất giấy công nghiệp đã được xử lý sạch thì vẫn là nguồn nước bị ô nhiễm nặng. Đứng trước tình hình đó, Sở Tài nguyên và Môi trường lại cùng các nhà tài trợ đầu tư tiếp dự án “Hệ thống xử lý nước thải thôn Đào Xá”. Dự án này cùng với hai dự án trước sẽ xử lý toàn bộ nước thải công nghiệp và dân sinh ở Đào Xá. Ngày 25-8-2008, Sở Tài nguyên và Môi trường cùng với Trung tâm Tài nguyên nước và Môi trường, Viện Khoa học thủy lợi đã cùng cán bộ và nhân dân địa phương triển khai dự án ở thôn Đào Xá. Theo kế hoạch, đến cuối năm 2008, dự án sẽ hoàn thành.

Ba dự án xử lý nước thải ở Đào Xá được các tổ chức, cơ quan và ủy ban nhân dân tỉnh tài trợ gần 3 tỷ đồng, nhân dân địa phương đóng góp trên 500 triệu đồng. Đó là sự động viên rất lớn đối với cán bộ và nhân dân Đào Xá để có môi trường sống xanh, sạch, đẹp.

Những rào cản đang được tháo gỡ.

Các dự án xử lý nước thải về Đào Xá được thi công đúng tiến độ. Khi dự án hoàn thành đều được vận hành. Qua thực tế trên một năm xây dựng và vận hành dự án, Đào Xá đã phát hiện những rào cản và đang cùng các cơ quan hữu quan tháo gỡ.

Một số doanh nghiệp xây dựng sau đã xả nước thải không đúng luồng. Tức là xả nước thải vào bể nước đã được xử lý. Như vậy số nước sạch lại bị ô nhiễm, dẫn đến việc xử lý nước thải không có hiệu quả. Những trường hợp này, cán bộ của thôn sẽ trực tiếp giải quyết.

Việc chống và xử lý ô nhiễm môi trường phải được sự hưởng ứng của toàn dân. Nói cách khác là việc giải quyết ô nhiễm môi trường phải được xã hội hóa. Phần đông nhân dân Đào Xá đều có ý thức giữ gìn môi trường. Song cũng còn có nhiều người chưa có ý thức đầy đủ với công việc này. Họ tùy tiện đổ rác thải làm tắc rãnh nước, nước thải ứ tràn vào ngõ vào nhà. Chất thải chăn nuôi gia súc được phun ra cống rãnh, ruồi nhặng bâu kín và mùi hôi thối bốc lên. Đào Xá có kế hoạch củng cố các tổ vệ sinh trong các xóm để tuyên truyền, nhắc nhở bà con thực hiện giữ vệ sinh chung, đồng thời giải quyết rác thải, nước thải kịp thời.

Một vấn đề nổi cộm là hệ thống xử lý nước thải không được vận hành thường xuyên. Do vậy, tác dụng của nó không có sức thuyết phục. Nguyên nhân chủ yếu là có một số doanh nghiệp dây dưa nộp phí nước thải dẫn đến không đủ tiền mua hóa chất và trả lương công nhân vận hành máy. Thành thử cái áo thì may được nhưng cái giải thì không may được. Đào Xá có 30 doanh nghiệp “máy nóng” và 20 doanh nghiệp “máy lạnh”. Hàng ngày, các doanh nghiệp thải ra trên 120 m3 nước thải. Số nước thải này không được xử lý kịp thời sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của nhân dân và sản xuất nông nghiệp. Cùng chung bức xúc với nhân dân Đào Xá, ông Trưởng phòng Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường, đã nói:

_ Yêu cầu địa phương tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền về trách nhiệm nộp phí nước thải với các doanh nhân. Không thể để nghịch lý dân chịu hậu quả ô nhiễm, doanh nghiệp chỉ biết thu lợi nhuận này tồn tại được. Trong tháng 9, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với địa phương tổ chức một buổi đối thoại trực tiếp với doanh nhân Đào Xá về môi trường. Chúng tôi mong rằng không phải làm việc với cảnh sát môi trường Sở Công an để đòi lại sự công bằng cho nhân dân.

Nguyễn Khang

Phong Khê, TP Bắc Ninh