Độc đáo tranh ghép gỗ

Từ những gốc rễ cây xù xì, mục nát tưởng như bỏ đi, nhưng những người dân ở thôn Khúc Toại, xã Khúc Xuyên (T.P Bắc Ninh) đã tỉ mỉ, sáng tạo thành những bức tranh ghép gỗ sinh động độc đáo.

Nằm bên dòng Ngũ huyện Khê, thôn Khúc Toại có nghề mộc hàng trăm năm nay. Theo các bậc cao niên trong làng kể rằng, xưa kia nơi đây là điểm tập kết, giao lưu buôn bán gỗ từ thượng nguồn như Bắc Cạn,Thái Nguyên, Vĩnh Phúc,… xuôi về kết từng bè gỗ, nứa, tre. Năm 1986 ngồi trên cầu Chọi nhìn nhiều gốc rễ trôi dạt, anh Nguyễn Văn Viện (sinh năm 1957) nảy ý tưởng vớt về cắt tỉa tạo ra bức tranh gỗ đầu tiên “cầu Chọi mái cong”, góp phần làm phong phú thêm dòng tranh dân gian Việt Nam.

Theo anh Viện một bức tranh gỗ đạt tính mỹ thuật chất lượng phải giữ được màu sắc tự nhiên của gỗ, bố cục phải phù hợp với chủ đề, kỹ thuật ghép phải tỉ mỉ, cẩn thận. Những ngày đầu mở nghề, đích thân anh lên tận các vùng rừng núi Lạng Sơn, Thái Nguyên, Lào Cai, Yên Bái,... để thuê người dân tộc vào tận rừng sâu đào các gốc rễ của các loại cây gỗ cổ thụ, gỗ quý. Gốc, rễ từ nhiều loại gỗ quý, màu sắc tự nhiên nên bức tranh có độ bền rất cao, màu sắc không bao giờ bị phai. Những bức tranh đầu tiên do  anh làm ra là những bức tranh phác hoạ về phong cảnh làng quê yên bình, văn hoá Quan họ, lễ hội, đình đám ngày xuân trẩy hội... bằng đường nét, tài hoa độc đáo.  Một bức tranh gỗ mỹ thuật có rất nhiều công đoạn: Chế biến gốc rễ (phải dùng các loại quý như đinh, lim, táu, sến…), phơi chế đưa vào cắt mẫu, chọn mẫu gỗ để ghép tranh, chà nạo, đánh bóng, phun sơn và đóng khung hoàn chỉnh. Bức tranh có hồn, chứa sắc thái biểu cảm, điều quan trọng nhất là chọn mầu sắc của gỗ phù hợp với chủ đề thể hiện bức tranh.

Bao ngày tháng lao động miệt mài, gia đình anh Viện gồm 6 anh em truyền cho nhau kinh nghiệm, tình yêu nghề và không ngừng học hỏi, phấn đấu rèn luyện, lấy chất liệu nền từ miền quê bên dòng sông Cầu thơ mộng, dòng Ngũ Huyện Khê lăn tăn con sóng, cây cầu Chọi cổ mái nghiêng trìu mến nhớ thương huyền thoại… Tất cả đã trở thành nguồn cảm hứng dồi dào sáng tạo cho anh và gia đình đoạt 3 Huy chương vàng tại triển lãm nghệ thuật Giảng Võ năm 1986 (Bức tranh chiếc tủ có hình ảnh cầu Chọi cổ mái cong; Bức tranh Phòng tuyến sông Như Nguyệt năm xưa và Bộ đèn lồng).

Đông Bích - Phương Mai