Đổi mới phương pháp dạy học qua cuộc thi KH-KT

Cuộc thi khoa học kỹ thuật (KH-KT) dành cho học sinh trung học  đang ngày càng thu hút sự quan tâm của đông đảo giáo viên và học sinh toàn quốc. Bởi đích đến của cuộc thi không hẳn là các giải thưởng mà chính là việc đổi mới phương pháp dạy và học trong các nhà trường, theo tinh thần đổi mới căn bản toàn diện GD-ĐT Việt Nam; vừa phát huy khả năng sáng tạo, tạo sân chơi bổ ích, trí tuệ và khoa học cuốn hút học sinh trung học; vừa định hướng phát huy tiềm năng, phẩm chất, năng lực học sinh trong hoạt động nghiên cứu khoa học…

Dự án “Cánh tay Robot điều khiển bằng cử chỉ của bàn chân và cơ chế khép mở cánh tay cho người khuyết tật liệt cơ tay toàn phần” của Trường THPT Hàn Thuyên (ảnh) là 1 trong 2 dự án được Sở GD-ĐT chọn thi cấp Quốc gia năm học 2020-2021.

Cuộc thi KH-KT (cấp Quốc gia) là 1 trong 4 cuộc thi chính thức của Bộ GD-ĐT. Đối tượng dự thi là học sinh THCS và THPT. Đây là cuộc thi có ý nghĩa và giá trị như thi chọn học sinh giỏi các môn văn hoá. Cái khác là thi chọn học sinh giỏi Quốc gia là thi lý thuyết, còn thi KH-KT là ứng dụng thực hành với sản phẩm hiện hữu của thí sinh.
Sở GD-ĐT Bắc Ninh chính thức tham gia cuộc thi này từ năm học 2013-2014 và đạt nhiều kết quả nổi bật đáng ghi nhận, nhiều năm có giải Nhất Quốc gia. Tại cuộc thi KH-KT Quốc gia năm học 2017-2018, dự án “Xe lăn leo cầu thang điều khiển bằng cử chỉ của đầu, giọng nói và điện thoại thông minh” của 2 học sinh Nguyễn Hữu Thành Đạt và Nguyễn Công Khánh (Trường THPT Chuyên Bắc Ninh) không chỉ đạt giải Nhất Quốc gia mà còn là 1 trong 8 dự án được Bộ GD-ĐT hoàn thiện chọn thi KHKT Quốc tế Intel ISEF 2018 tại Hoa Kỳ…
Nhận thức rõ tầm quan trọng của cuộc thi trong đổi mới giáo dục, nhiều năm nay, Sở GD-ĐT chỉ đạo tổ chức rất bài bản, nhằm chọn lựa các dự án tiêu biểu có tính ứng dụng cao trong đời sống xã hội thi cấp tỉnh và Quốc gia. Theo đó, Phòng GD-ĐT các huyện, thị xã, thành phố tổ chức cho các trường THCS đăng ký thi, sau đó tuyển chọn các dự án tiêu biểu dự thi cấp tỉnh; khối THPT, mỗi huyện, thị xã, thành phố là 1 cụm thi, mỗi cụm cũng chọn một số dự án tiêu biểu dự thi cấp tỉnh.
Năm học 2020-2021, cuộc thi KH-KT cấp tỉnh được tổ chức tại Trường THPT Chuyên Bắc Ninh. Tham dự có 60 dự án thuộc 15/22 nhóm lĩnh vực của cuộc thi, trong đó 34 dự án của học sinh THCS và 26 dự án của học sinh THPT. Đây là những dự án tiêu biểu được lựa chọn từ các dự án cấp cơ sở (khối Phòng GD-ĐT) và các cụm trường THPT. Nhóm lĩnh vực có nhiều dự án tham gia là: Hệ thống Nhúng, Kỹ thuật cơ khí dự án, Robot và máy thông minh... Hình thức chấm thi gồm 2 vòng: Vòng chấm lĩnh vực, giám khảo chấm thi độc lập qua báo cáo kết quả và phỏng vấn tại gian trưng bày, từ đó thống nhất kết quả theo từng nhóm lĩnh vực; vòng chấm toàn cuộc, 100% giám khảo trao đổi, thống nhất chọn 2 dự án thi cấp Quốc gia theo quy định của Bộ GD-ĐT.
Theo đánh giá của Sở GD-ĐT, các dự án tham dự cuộc thi cấp tỉnh năm nay có sự vượt trội về cách thể hiện, chất lượng sản phẩm, tính khả thi trong ứng dụng vào đời sống thực tiễn. Nhiều dự án của học sinh đã biết thu hẹp phạm vi nghiên cứu để xác định được những vấn đề cụ thể hơn, sát thực tiễn cuộc sống hơn, xuất hiện thêm nhiều dự án có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thiết thực với đời sống xã hội… Các thầy, cô tham gia hướng dẫn thì làm việc nhiệt tình, trách nhiệm và có nhiều giải pháp, sáng kiến giúp tác giả các dự án đạt kết quả tốt nhất.
Kết thúc cuộc thi, Sở GD-ĐT trao  giải Nhất cho 5 dự án sau: “Cánh tay Robot điều khiển bằng cử chỉ của bàn chân và cơ chế khép mở cánh tay cho người khuyết tật liệt cơ tay toàn phần” - Trường THPT Hàn Thuyên; “Nghiên cứu và chế tạo sơn đa tính dựa trên các nguồn nguyên liệu có sẵn trong nước” - Trường THPT Quế Võ số 1; “Cánh tay thông minh hỗ trợ người tàn tật” - Trường THPT Chuyên BN; “Nghiên cứu chế tạo màng bọc thực phẩm ăn được bằng Pectin tách chiết từ vỏ bưởi” - Trường THCS Tiền An, thành phố Bắc Ninh; “Nghiên cứu mô hình thử nghiệm áp dụng công nghệ Biofloc của Israel trong ươm nuôi cá giống nước ngọt” - Trường THPT Quế Võ số 2.
Ngoài ra, Sở GD-ĐT trao 16 giải Nhì, 24 giải Ba và một số giải Tư. Trong số 5 dự án giải Nhất cấp tỉnh, Sở GD-ĐT quyết định chọn 2 dự án tiêu biểu có tính phát hiện, tính khả thi cao trong ứng dụng vào đời sống xã hội, tiếp tục hoàn thiện ở mức cao hơn để dự thi cấp Quốc gia, dự kiến được Bộ GD-ĐT tổ chức tại Thừa Thiên Huế vào tháng 3-2021. Đó là 2 dự án “Cánh tay Robot điều khiển bằng cử chỉ của bàn chân và cơ chế khép mở cánh tay cho người khuyết tật liệt cơ tay toàn phần” và dự án “Nghiên cứu và chế tạo sơn đa tính dựa trên các nguồn nguyên liệu có sẵn trong nước”.