Cần công cụ “làm sạch” thị trường

Sức nóng của giá xăng dầu ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất và đời sống người dân, mặc dù đã giảm hơn 3.000 đồng/lít từ sáng ngày 11-7 và tiếp tục giảm hơn 3.000 đồng/lít nữa vào ngày 21-7, song theo nhận định của các chuyên gia vẫn cần phải gia tăng các công cụ “làm sạch” thị trường.

Thực tế trên thị trường, khi xăng tăng giá thì giá các loại hàng hóa khác đều tăng, từ giá rau xanh, giá thịt, giá hải sản… đến hàng hóa thiết yếu tiêu dùng đã tác động rõ nét đến cuộc sống hàng ngày của người dân. Nhiều mặt hàng thực phẩm tăng giá tới 30 - 40%, thậm chí còn lớn hơn, điều này không hẳn do tác động của tăng giá xăng dầu mà còn có nguyên nhân từ việc quản lý giá bán ra không được công khai, minh bạch. Hiện tượng “té nước theo mưa” này thường diễn ra theo kỳ vọng tăng giá, song người dân không có thước đo nào để kiểm soát.
Theo Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2022, Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước tăng so cùng kỳ 2021. Còn tại Bắc Ninh-cực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ CPI bình quân 6 tháng cũng tăng 2% so với cùng kỳ. Trong 11 nhóm hàng có 9 nhóm hàng hóa và dịch vụ chủ yếu của CPI tháng 6 tăng so với tháng trước. Trong đó, nhóm giao thông tăng cao nhất với 3,02% do ảnh hưởng từ 3 đợt điều chỉnh tăng giá xăng, dầu vào thời điểm ngày 1-6, ngày 13-6 và ngày 21-6 làm giá nhiên liệu tăng 7,99% (tác động CPI chung tăng 0,27%).
Ước tính, bình quân 6 tháng đầu năm, giá xăng, dầu trong nước tăng 51,83%, tương ứng chi phí ngành vận tải sẽ tăng khoảng hơn 20%. Với một số ngành sản xuất, chi phí vận tải chiếm khoảng 4-5% chi phí đầu vào, tương ứng với mức tăng giá đầu vào khoảng 0,8 - 1%. Như vậy, mức tăng đầu ra tương ứng khoảng trên dưới 1% tùy theo mức biến động các loại giá đầu vào khác. Theo các chuyên gia kinh tế giải pháp cấp bách để giảm giá xăng, dầu ngay lúc này là giảm 80% thuế tiêu thụ đặc biệt và VAT. Mặc dù giá xăng, dầu đang trên đà giảm nhưng ngay cả khi xuống còn hơn 20.000 đồng/lít, mức “chịu đựng” được của người dân, doanh nghiệp, thì giá cả hàng hóa đã tăng lên rồi, rất khó để hạ về như mức cũ. Cho nên vấn đề giá xăng, dầu và giá hàng hóa không chỉ tác động tức thì mà còn ảnh hưởng cả giai đoạn sau nếu không có biện pháp giải quyết sớm.
Tuy mặt bằng giá trong nước hiện vẫn cơ bản được kiểm soát, nhưng áp lực lạm phát trong những tháng còn lại của năm nay khá lớn. Do diễn biến giá cả hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu trên thế giới tiếp tục tăng mạnh trong bối cảnh chiến sự Nga-Ukraine còn phức tạp gây gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt là giá xăng, dầu tạo áp lực lớn đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân. Cùng với tác động của các gói hỗ trợ của Chính phủ sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế phục hồi mạnh hơn trong các tháng còn lại của năm, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao.
Do vậy, cần có giải pháp kiểm soát “mức tăng vòng hai” của giá xăng, dầu để hạn chế tình trạng “té nước theo mưa”. Theo đó, các bộ, ngành, cơ quan chuyên ngành xem xét những tác động của giá xăng, dầu, nguyên vật liệu đầu vào, từ đó đánh giá được mức độ ảnh hưởng đến giá các sản phẩm hàng hóa bán ra, đặc biệt là các mặt hàng hàng hóa cơ bản. Công khai được tỷ lệ đó sẽ kiểm soát được việc tăng giá đầu vào và việc bán ra thị trường có đúng không?. Thị trường sẽ minh bạch, có thể tự kiểm soát giá, hạn chế được hiện tượng “té nước theo mưa”. Công cụ “làm sạch” thị trường lúc này chính là công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới phải tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động, linh hoạt nhằm bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng.