Cảnh báo về hành vi lệch chuẩn trong bệnh viện

Bệnh viện là nơi chăm sóc sức khỏe, cứu người, đòi hỏi sự tĩnh lặng, tập trung và an toàn tuyệt đối cho cả bệnh nhân lẫn nhân viên y tế. Tuy nhiên, thời gian qua, hàng loạt vụ việc cho thấy môi trường này đang trở nên bất an đến mức báo động.

Đón tiếp nhiều bệnh nhân giữa ranh giới sinh - tử, khu vực cấp cứu cũng là nơi dễ xảy ra các tình huống mất an ninh trật tự từ người nhà người bệnh (ảnh minh họa).

Ngày 4-5 vừa qua, tại Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định, người đàn ông 33 tuổi đấm liên tiếp vào mặt và đầu một điều dưỡng viên khi đang cấp cứu cho bố mình. Trước đó, ngày 25-4, tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ), một ông bố 41 tuổi đã đạp vào bụng một điều dưỡng viên trong lúc các y bác sĩ đang cấp cứu cho con trai ông này.
Hành vi của hai người đều gây phẫn nộ trong dư luận và đây không còn là câu chuyện đơn lẻ nữa. Sự xuống cấp trong cách hành xử nơi công cộng, đặc biệt trong môi trường bệnh viện đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng văn hóa ứng xử, sự thiếu tôn trọng kỷ cương. Vấn đề không chỉ nằm ở những nắm đấm vô thức, mà ở sự mất kiểm soát và lệch chuẩn hành vi - khi người ta cho rằng sự lo lắng có thể biện minh cho bạo lực. Cũng có thể coi những hành động bạo lực này cũng là biểu hiện cho một thực trạng đáng ngại: Sự xuống cấp về nhận thức ứng xử nơi công cộng và khoảng trống nghiêm trọng trong quản lý an ninh y tế.
Tiếp cận từ góc độ tâm lý thì bệnh viện là nơi tập trung những con người đang trong trạng thái căng thẳng, dễ tổn thương nhất - bệnh nhân và người nhà. Trong những tình huống khẩn cấp, hoặc khi cảm thấy không hài lòng với thái độ phục vụ, sự chậm trễ trong điều trị, họ dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát cảm xúc. Mặt khác, tâm lý “quyền lực ngược” cũng tồn tại nơi người bệnh, người nhà người bệnh. Họ với danh nghĩa “thượng đế” cảm thấy có quyền yêu cầu, chỉ trích, thậm chí đe dọa bác sĩ. Khi sự đồng cảm giữa thầy thuốc và bệnh nhân bị thay thế bằng thái độ nghi kỵ và đòi hỏi cực đoan, không gian bệnh viện sẽ ngày càng mất đi bản chất nhân văn vốn có.
Hệ lụy của tình trạng này không chỉ là thương tích về thể chất, mà còn là sự hao mòn tâm lý với những người làm nghề Y. Nhiều bác sĩ, điều dưỡng chia sẻ, họ cảm thấy mất động lực làm nghề, thậm chí sợ đi trực cấp cứu đêm. Một nền y tế không thể phát triển khi chính người thầy thuốc luôn cảm thấy mình bị đe dọa trong lúc làm nhiệm vụ.
Trong khi đó, nhiều bệnh viện vẫn xem bảo vệ chỉ là lực lượng “giữ xe và nhắc nhở”, thiếu kỹ năng ứng phó với tình huống xung đột, không được trang bị công cụ hỗ trợ, thậm chí không dám can thiệp khi có va chạm xảy ra. Điều này cho thấy cần có một sự tái cấu trúc trong chính sách bảo vệ an ninh bệnh viện từ việc đào tạo, tổ chức lực lượng, đến phối hợp với công an địa phương.
Nghị định 117/2020/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định rõ việc xử phạt hành vi gây rối, hành hung trong cơ sở y tế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc xử lý vẫn mang tính “xử lý sự vụ”, thiếu tính răn đe mạnh mẽ. Không ít vụ việc được hòa giải theo hướng “xin lỗi là xong”, khiến hành vi sai trái bị xem nhẹ, tạo tiền lệ xấu.
Vấn đề an ninh bệnh viện không thể chỉ giải quyết bằng rào chắn, camera hay lực lượng bảo vệ. Về lâu dài, cần xây dựng một môi trường y tế dựa trên sự tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, từ quy trình tiếp nhận minh bạch, đến kỹ năng giao tiếp của nhân viên y tế, và cả giáo dục ý thức cộng đồng về hành vi ứng xử nơi công cộng.
Một bệnh viện hiện đại không chỉ cần thiết bị tiên tiến, mà còn cần cả văn hóa an toàn - nơi người bệnh cảm thấy được chăm sóc, bảo vệ, nhưng không lấy đó làm cớ để đòi hỏi thái quá; nơi nhân viên y tế được tôn trọng và người bệnh luôn là trung tâm.