Câu chuyện về đất đai

Đất đai luôn là đề tài “nóng”, nhất là trong tình hình hiện nay. Từ cổ chí kim, các quốc gia, dân tộc đều trải qua các cuộc xung đột, tranh giành lãnh thổ, mở mang bờ cõi. Thời phong kiến, các quan lại, cường hào, địa chủ cũng không ngừng tích lũy điền thổ, mở rộng đất đai, tranh giành địa tô.

Bước vào thời kỳ Đổi mới, kinh tế thị trường bùng nổ đã thúc đẩy mọi mặt đời sống xã hội phát triển, song cũng bộc lộ nhiều hệ lụy tiêu cực, nhức nhối, trong đó có lĩnh vực đất đai. Xuất phát từ những tham vọng và toan tính vô hạn, trong khi đất đai lại có hạn, khi đất đai trở thành hàng hóa (bất động sản), giá trị của nó vì thế ngày càng được xem trọng. Ban đầu xuất hiện một loại đối tượng công nhiên tìm chỗ đất công thuận lợi về giao thương, buôn bán để tân lấn, chiếm đoạt, xây dựng công trình, nhà cửa trái phép, dần dần được sự làm ngơ, giúp sức của một số cán bộ địa phương tiêu cực, từng bước hợp pháp hóa thành của tư. Từ đó, bao nhiêu bờ bãi, bến sông, tài nguyên đất sét, cát, sỏi… một thời gian dài các đối tượng tiêu cực trong-ngoài cộng tác, “cộng sinh” nhau tìm cách khai thác, chiếm đoạt đến cạn kiệt.
Khi có chủ trương phát triển các khu công nghiệp, hệ thống giao thông, các trung tâm thương mại, dịch vụ, mở rộng đô thị, xây dựng nông thôn mới, những cánh đồng rộng lớn, những bờ vùng bờ thửa, hồ, ao, kênh rạch, mương máng, gò bãi, đất hoang… do công tác thống kê, đo đạc, bồi thường, hỗ trợ có nhiều lỏng lẻo, sơ hở, một nguồn lợi lớn lại chảy vào túi cá nhân. Lợi dụng chủ trương đổi đất lấy công trình, dồn ô đổi thửa, số tiêu cực lại có cơ hội tự làm quy hoạch dự án, tổ chức phân lô bán nền, có khi bán “lúa non”. Những khu đất xen kẹp, đất hoang, khó canh tác, ao, chuôm, thùng, vũng từng để tiêu thoát nước trong các ngõ, xóm trở thành miếng mồi để cấp, giao, bán trái thẩm quyền, thống kê không xuể; một số khác do vị trí cạnh nhà nên thoải mái tân, lấn chiếm; hoặc có trường hợp dưới hình thức thuê thầu, giao khoán, sau đó tự dựng lán xưởng, công trình kiên cố tạo sự đã rồi để hợp thức hóa. Nhiều địa phương, hai bên hành lang đê điều do buông lỏng quản lý từ lâu, nên hiện trạng đã trật kín nhà cửa, công trình của dân, làm cản trở giao thông, nhiều làng nghề tự phát xả thải ô nhiễm môi trường, gây bức xúc dư luận.
Những năm gần đây, chính sách tín dụng có nhiều ưu đãi, cởi mở, thị trường bất động sản (BĐS) càng có dịp bùng phát. BĐS tự do giao dịch, không được kiểm soát, một nguồn lớn ngân sách và thuế bị thất thu. Nhiều doanh nghiệp khoác áo kinh doanh BĐS đăng đàn chứng khoán, xã hội xuất hiện nhóm lợi ích từ những dự án nhà ở đô thị, chung cư cao tầng, dự án đấu giá quyền sử dụng đất, hạ tầng dân cư dịch vụ, nhà ở xã hội, kinh doanh thương mại, dịch vụ, du lịch... kéo theo sự cộng hưởng ăn theo của các dịch vụ môi giới, tư vấn giao dịch BĐS, các “cò đất” xuất hiện như nấm sau mưa, với đủ chiêu trò để trục lợi. Cả xã hội, không phân biệt thành phần, địa vị, người người đi buôn đất, làm “cò đất”, một nguồn tiền khổng lồ đổ vào đất, không thể quay vòng, làm nhiễu loạn thị trường BĐS. Trong khi có bao nhiêu doanh nghiệp, nhà khoa học, người làm ăn chân chính đang khát khao cần có vốn, tiền mặt để ký kết đơn hàng, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, đầu tư công nghệ, máy móc, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa?
Nhiều quỹ đất công, đất dôi dư chưa sử dụng, nhà đất công sản bị xẻ thịt, chuyển đổi, cho thuê lại, bị vận dụng biến tướng để trục lợi, sử dụng sai mục đích, biến của công thành của tư, gây lãng phí, thất thoát nghiêm trọng. Ở nhiều địa phương, công tác quy hoạch, quản lý đất công ích, đất nghĩa trang lơ là, tiêu cực, để số cơ hội móc ngoặc trục lợi. Không ít nghĩa trang,vì không có quy hoạch nên không có lối ra vào, không có hệ thống tiêu thoát nước thải, mạnh ai lấy làm, người dân đua nhau xây lấn mộ phần, bành chướng đất nghĩa trang, tự mua bán, đổi ruộng làm quỹ đất nghĩa trang cho gia đình, dòng họ… làm biến dạng cảnh quan tâm linh, ô nhiễm môi trường, lãng phí tài nguyên đất.
Trong số hàng trăm lượt vụ việc khiếu kiện thời gian qua, phần lớn là về đất đai hoặc liên quan đến đất đai, trong số đó có nhiều đoàn đông người, diễn biến phức tạp kéo dài không được giải quyết triệt để. Nhiều vụ việc thu hồi đất dẫn đến mâu thuẫn khiếu kiện bức xúc thành các “điểm nóng” về an ninh nông thôn, phải tổ chức đông lực lượng cưỡng chế, tốn kém tiền của, gây phức tạp tình hình an ninh, trật tự.
Ngày càng xuất hiện các vụ mâu thuẫn, tranh chấp, tranh giành tài sản đất đai, nhà cửa, ngõ đi… mất hết nhân tính, dẫn đến xô sát, xảy ra án mạng; các vụ vỡ nợ vì đất phải tự tử. Nhiều trường hợp vì lòng tham, hám lợi, mất cảnh giác tham gia đầu tư, góp vốn, mua bán, sang nhượng bất hợp pháp với số đối tượng lừa đảo, khi các đối tượng bị pháp luật xử lý và khi bị Nhà nước xiết chặt tín dụng bất động sản, nguồn vốn đầu tư của họ có nguy cơ rủi ro mất trắng, được sự kích động của các phần tử bất mãn, phản động, lại liên kết nhau trong cộng đồng mạng để tụ tập khiếu kiện tập thể, căng băng cờ, biểu ngữ biểu tình đưa yêu sách nhằm gây áp lực với các cấp chính quyền phải quan tâm giải quyết theo mục đích, ý đồ của họ. Nhiều vụ án về đất đai được đưa ra xét xử, trong đó có nhiều cán bộ, đảng viên, cán bộ diện cấp cao phải xem xét xử lý…
Trước sự quyết liệt của công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng và Nhà nước, sự tích cực vào cuộc của các cấp, các ngành nhằm xiết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao thượng tôn pháp luật trong tình hình hiện nay, đã làm thức tỉnh nhân tâm, củng cố niềm tin, phấn khích của nhân dân vào sự lãnh đạo sáng suốt, kịp thời của Đảng ta. Hy vọng, từ lý luận đến nhận thức chân lý, những quyết tâm của Đảng và Nhà nước về xây dựng, vận hành thành công một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cùng các quyết sách về đổi mới, hoàn thiện đồng bộ hệ thống chính sách, pháp luật nói chung và pháp luật về đất đai nói riêng chặt chẽ, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả; phòng ngừa, ngăn chặn, bịt kín mọi sơ hở, tiêu cực, lợi ích nhóm ngay từ đầu, từ khâu xây dựng luật; không ngừng quan tâm chăm lo công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ, về phát huy quyền làm chủ và “tai mắt” của nhân dân, phát huy vai trò giám sát, phản biện, định hướng của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội, tổ chức nghề nghiệp, cơ quan báo chí, truyền thông; kết hợp ứng dụng rộng rãi những thành tựu ưu việt, tiến bộ của cuộc cách mạng khoa học-công nghệ (4.0), tạo ra những bước tiến mạnh mẽ trong quản lý nhà nước và xã hội, triệt tiêu, loại bỏ những điều kiện, rào cản, sơ hở, tiêu cực ở mọi ngành, mọi lĩnh vực, nhất là về đất đai. Để đất đai trở thành một trong những nguồn lực to lớn đóng góp vào sự nghiệp xây dựng một nước Việt Nam phát triển hùng cường như mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra.  

Trần Hữu Bình
công an tỉnh