Viết về người lao động

Ký ức đầu đời -  Chạm tay vào công nhân
Tôi bắt đầu công việc tại Báo Bắc Ninh sau khi tốt nghiệp năm 2001. Khi ấy, các khu công nghiệp ở Bắc Ninh chưa phát triển mạnh như bây giờ, nhưng phong trào công nhân, hoạt động Công đoàn đã bắt đầu sôi nổi ở những nhà máy, xí nghiệp nhỏ, các HTX, cơ sở sản xuất làng nghề.
Lần đầu tiên tôi xuống cơ sở làm tin về công nhân là tại một công ty gạch ở huyện Tiên Du. Người lao động ở đó hầu hết là nữ, tay lấm lem đất, mặt rám nắng, dáng gầy gò nhưng miệng vẫn cười khi kể về công việc. Ban đầu họ không biết tôi là phóng viên, chỉ nghĩ là “cán bộ xuống kiểm tra”. Chị công nhân tên Hà, tay còn đeo găng bám đất, hỏi tôi: “Em cũng mới đi làm à, nhìn hiền thế?”. Tôi bối rối. Chị tiếp lời: “Làm báo thì nhớ viết giúp bọn chị -  mấy hôm trời mưa đường trơn trượt, xe chở gạch vào không được, công nhân phải gánh từng viên. Vất vả mà vẫn cố làm, vì sợ nghỉ thì trừ tiền”.

Đoàn viên Công đoàn, người lao động biểu diễn văn nghệ chào mừng Tháng công nhân năm 2025.

Đó là lần đầu tiên tôi nghe được sự thật từ những người lao động giản dị mà đầy sức sống, và cũng là lúc tôi thực sự “chạm tay” vào thế giới công nhân -  không còn là những con số hay báo cáo hội nghị trên giấy, mà là tiếng nói mộc mạc từ đời thường.
Tôi trở về Tòa soạn, viết bài đầu tiên về họ với tựa đề: “Gánh gạch giữa mùa mưa”. Bài viết đơn sơ ấy đã được đăng trên báo giấy -  không dài, không giật gân, nhưng với tôi đó là bài báo đáng nhớ nhất trong những ngày đầu cầm bút. Không chỉ vì nó ghi dấu sự khởi đầu, mà vì nó giúp tôi nhận ra: viết về Công đoàn, viết cho công nhân, không phải chỉ là viết tin -  mà là viết bằng sự thấu cảm.
Từ bài viết đó, tôi bắt đầu gắn bó nhiều hơn với mảng Công đoàn -  đi nhiều hơn, lắng nghe nhiều hơn và mỗi câu chuyện đều trở thành một mảnh ghép chân thực trong bức tranh chuyển động của phong trào công nhân Bắc Ninh.
Hành trình không quên
Hơn 20 năm, tôi theo chân tổ chức Công đoàn Bắc Ninh đến biết bao khu công nghiệp, dãy trọ, vùng nông thôn nghèo. Viết về một công nhân vệ sinh môi trường cả đời không nghỉ Tết, về người mẹ đơn thân công nhân nuôi con học đại học, hay về cán bộ Công đoàn cơ sở đêm ngày chăm lo đời sống đoàn viên. Mỗi câu chuyện là một lát cắt đời thực, là mảnh ghép sinh động của một lực lượng lao động ngày càng lớn mạnh và ý thức được vị trí của mình.

Khoảnh khắc phóng viên ghi được của Đoàn cán bộ Công đoàn với công nhân lao động.

Đến giờ, tôi không thể quên chuyến đi năm 2018, cùng Đoàn công tác của LĐLĐ tỉnh về Quế Võ trao “Mái ấm Công đoàn” cho chị Nguyễn Thị Chiêm, nữ công nhân vệ sinh Công ty TNHH Môi trường đô thị Hùng Phát, nhiều năm sống trong ngôi nhà cấp 4 lụp xụp. Nhìn chị nghẹn ngào đón nhận ngôi nhà nhỏ xây nên từ sự chung tay của tổ chức Công đoàn, tôi hiểu rõ hơn giá trị thực sự của công tác tuyên truyền: không chỉ đưa tin, mà còn lan tỏa sự tử tế, khơi dậy trách nhiệm xã hội.
Sau chuyến công tác, tác phẩm “Một mái nhà -  cả một giấc mơ” được hoàn thành ngay trong đêm, bằng xúc cảm còn vẹn nguyên. Bài được chia sẻ rộng rãi, nhiều đoàn viên nhắn tin bày tỏ sự đồng cảm. Và tôi biết, dù lặng lẽ, nghề viết của mình vẫn đang góp một phần nhỏ vào hành trình gìn giữ niềm tin trong lòng người lao động.
Thời gian qua, công tác truyền thông bước sang giai đoạn mới - nhanh hơn, đa nền tảng, đòi hỏi người làm báo phải thay đổi tư duy. Từ báo in truyền thống, chúng tôi đã biết sử dụng mạng xã hội, clip ngắn, infographic để phản ánh các hoạt động. Đôi khi, một story Facebook về một suất quà Tết, một tấm ảnh công nhân tan ca lúc đêm muộn, lại có sức lan tỏa mạnh mẽ hơn cả bài viết dài.
Trong bối cảnh sắp tới thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy sẽ có những thay đổi, nhưng tôi tin, dù cơ cấu tổ chức thay đổi ra sao, thì người làm báo -  nhất là những người viết về công nhân -  vẫn sẽ tiếp tục kể chuyện bằng tình yêu và trách nhiệm.