Chăm lo công tác Dân số trong tình hình mới

Mặc dù đang trong thời kỳ dân số vàng, nhưng dân số Bắc Ninh vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát quy mô, cơ cấu giới tính và vấn đề nâng cao chất lượng dân số. Cần tập trung nhiều giải pháp để triển khai tốt công tác dân số trong tình hình mới, khi tốc độ già hóa đang diễn ra nhanh chóng.

Khám sàng lọc các bệnh không lây nhiễm cho người cao tuổi.

Theo báo cáo của ngành Y tế tỉnh, số trẻ sinh ra trong năm 2024 tăng nhẹ so với năm 2023, nhưng tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên vẫn ở mức cao, chiếm 27,6% số trẻ được sinh ra. Một trong những vấn đề nan giải là tỉ số giới tính khi sinh tiếp tục mất cân bằng ở mức cao với 126,1 trẻ trai/100 trẻ gái, vượt xa ngưỡng tự nhiên và kế hoạch đặt ra (112 trẻ trai/100 trẻ gái). Mặc dù tỉ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh đạt 91,5% và tỉ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc đạt 88,7% (vượt chỉ tiêu), nhưng công tác quản lý danh sách và giám sát sau sàng lọc còn nhiều bất cập, dẫn đến khó khăn trong việc tư vấn cho những ca nghi ngờ mắc bệnh. Đáng nói, tỉ lệ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân chỉ đạt 57,2%, thấp hơn so với mục tiêu 66%, hoạt động chủ yếu là tư vấn tại hộ gia đình hoặc tại cộng đồng cho nam, nữ thanh niên nhóm 15-24 tuổi hoặc các cặp nam nữ chuẩn bị kết hôn và mới kết hôn.
Với nhiều nỗ lực từ công tác truyền thông và cung cấp dịch vụ, tỉ lệ người dân sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại đạt 70,6%, hoàn thành kế hoạch (70,5%). Tỉ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần/năm đạt 83,3%, vượt chỉ tiêu đề ra (80%), điều này phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn đối với nhóm dân số này, đặc biệt khi xu hướng già hóa đang gia tăng.
Thời gian qua, công tác truyền thông về dân số với nhiều hình thức đa dạng được triển khai tích cực. Tại các địa phương, 124 hội nghị chuyên đề về mất cân bằng giới tính khi sinh, 200 buổi sinh hoạt ngoại khóa cho học sinh và 147 hội nghị vận động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đã được tổ chức, thu hút hàng chục nghìn người tham gia.
Để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ dân số, các trung tâm y tế tuyến huyện đã tổ chức 10 lớp tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho 528 cộng tác viên y tế. Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh với vai trò là bệnh viện tuyến cao nhất của tỉnh về triển khai các kỹ thuật chăm sóc bà mẹ và trẻ em đã phối hợp tổ chức hội thảo về sàng lọc trước sinh cho hơn 60 nhân viên y tế. Bệnh viện Đa khoa tỉnh cũng tổ chức lớp tập huấn quản lý sức khỏe người cao tuổi cho 138 cán bộ, nhân viên y tế quản lý chương trình.
Có thể thấy, mặc dù đạt được nhiều kết quả quan trọng, công tác dân số vẫn gặp nhiều hạn chế. Việc cung cấp các dịch vụ Dân số - KHHGĐ còn thấp; phương tiện tránh thai miễn phí chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng của đối tượng; chưa quản lý đầy đủ tình trạng mang thai ngoài ý muốn, nhất là ở vị thành niên, thanh niên; tổng hợp báo cáo các danh sách về sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, khám sức khỏe tiền hôn nhân còn nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, đầu tư nguồn lực cho hoạt động dân số còn hạn hẹp; sự phối hợp giữa các ban, ngành và trạm y tế xã khi triển khai các hoạt động truyền thông trực tiếp ở các khu phố chưa được chặt chẽ; việc quản lý thông tin dân số chưa đồng bộ do hệ thống dữ liệu chưa tối ưu…  
Để tạo sự chuyển động tích cực và đạt kết quả bền vững trong công tác Dân số - KHHGĐ, cần có giải pháp lâu dài và phù hợp với tình hình, xu hướng thực tế. Song song với các giải pháp về truyền thông, đào tạo, tập huấn, hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ được ngành Y tế cần được chú trọng. Trong đó, cần tiếp tục cung cấp và mở rộng dịch vụ khám sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh; triển khai các dịch vụ tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn cho thanh niên, nam nữ chuẩn bị kết hôn và mới kết hôn; cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ cho vị thành niên, thanh niên, cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ. Quản lý, chăm sóc trường hợp nguy cơ cao mắc bệnh nội tiết, chuyển hóa và di truyền bẩm sinh sau sàng lọc trước sinh và sơ sinh.
Tổ chức chiến dịch tăng cường truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ và nâng cao chất lượng dân số tại các xã, phường, thị trấn và các khu công nghiệp, khu chế xuất, cung cấp các biện pháp tránh thai dài hạn. Triển khai các mô hình can thiệp, khuyến khích không kết hôn và sinh con quá sớm, không sinh quá dày và không sinh nhiều con.
Củng cố, phát triển hệ thống chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, từ tuyến cơ sở đến chuyên sâu; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các nội dung liên quan đến chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số; tư vấn, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, hướng dẫn người cao tuổi tự chăm sóc sức khỏe; nâng cao năng lực cho trạm y tế xã, phường, thị trấn; tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người cao tuổi, lồng ghép với khám sàng lọc bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng.