Có một cây là có rừng…

-Biến đổi khí hậu thế nào ấy mà mấy hôm nay nặng đầu lắm, cứ đặt mình là lịm đi, mê mộng linh tinh cả. Ai đời, gần đất xa giời rồi vẫn mê ngày còn thơ dại được U ru rín, bế bồng mới lạ chứ, hay là U về đón đi đây. (Bà Dậu kể)

- Gặp U thế nào, có vui không? (Bà Tùy hỏi)

- Được U ru, U nựng sao lại không vui. U tôi nằm trên chiếc võng đay, đạp chân xuống nền nhà cho võng đung đưa, trong tiếng kẽo kẹt, U tôi ru: Cái cò đi đón cơn mưa… Cái cò mày đi ăn đêm… Cái cò lặn lội bờ sông… Cái cò, cái vạc, cái nông/Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò…

Lỏm nghe chuyện của bà, con Huyền hai tay chống cằm, mắt nhìn lên trần nhà, miệng mỉm cười ra chiều suy ngẫm lắm, rồi cất lời: Bà ơi, bà là sướng nhất đấy, giờ vẫn còn có giấc mơ đẹp, hiếm lắm đấy… À, mà bà có biết tại sao ngày xưa cái gì cũng gắn với từ “cái” không? Nào là cái cày, cái bừa, cái chày, cái cối… nào là cột cái, rễ cái, trống cái, thúng cái, lại còn sông cái, đường cái, cái mẻ, cái giấm… cái thằng này, cái đứa kia…

- Cái tông môn nhà cô, chỉ được cái “trứng khôn hơn vịt”. (Bà Dậu mắng yêu cô cháu gái).

Chờ bà “mắng” xong, Huyền hăng hái: Con nghĩ, đó là ước vọng sinh sôi và tùy từng hoàn cảnh cụ thể mà ông bà mình gọi (con cái, con nái, con mái, cao hơn là mẹ là mẫu). Có thể cách gọi ấy có mối liên hệ rất mật thiết với thời kỳ mẫu hệ và  Đạo Mẫu! Vừa rồi “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” được UNESCO công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại”, phấn khởi bà nhỉ.

- Thế cháu có hiểu thế nào là Tam phủ, Tứ phủ không?

- Bà chờ con tý, con đã có “giáo sư mạng”… đây, đây rồi con đọc các bà nghe nhé: Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Tứ phủ hay Tam tòa tứ phủ “Mẫu-Mẹ” có quyền năng sáng tạo vũ trụ, nhưng lại hóa thân thành Tam vị, Tứ vị Thánh Mẫu cai quản các miền của vũ trụ: Thiên phủ (miền trời); Thoải phủ (Thủy phủ- miền sông biển); Nhạc phủ (miền rừng núi) và Địa phủ (miền đất). Đứng đầu mỗi Phủ là một vị Thánh Mẫu tương ứng: Mẫu Thượng thiên - Cai quản vùng trời; Mẫu Địa (Địa Tiên Thánh Mẫu) - Cai quản Địa Phủ; Mẫu Thoải - Cai quản Thủy Phủ và Mẫu Thượng Ngàn - Cai quản Nhạc Phủ.

- Thế hầu đồng, hát văn là thế nào?

- Con…con không tường tận lắm nhưng đại loại là: Các lời văn và hình thức diễn xướng trong các giá đồng nhằm ngợi ca, tri ân công đức các vị Thánh thần có công  giúp dân, giúp nước cho nhân khang, vật thịnh; mưa thuận, gió hòa; phong đăng hòa cốc.

Ngồi nghe bà cháu bà Dậu trò chuyện, bây giờ bà Tùy mới lên tiếng: Cha bố nhà cái con Chắp què, nó làm bao nhiêu người mê muội. Ai xem, nó cũng bảo phải trả nợ Tam phủ, Tứ phủ. Nghe theo nó, người nhẹ cũng phải mất vài triệu, có người mất tới cả hàng chục triệu làm lễ hầu đồng, mở phủ. Mấy tháng ra Tết là cái trò này đua nhau, lợi dụng tín ngưỡng để buôn thần bán thánh, đục nước béo cò, còn gì là thuần phong mỹ tục.

- Bà nói đúng, có Mẫu nào, mẹ nào lại đòi nợ con cháu bao giờ, không thể bóp méo tín ngưỡng thành dị đoan mê tín thế được. Con Huyền, vào mạng in cho mẹ mày và mấy thím cái tài liệu gì ấy để mọi người khỏi lầm lẫn, mù quáng. Chỗ quang không đi lại quàng chỗ rậm, công hóa quạ là bại hoại, phong hóa.

Được bà tin tưởng giao “nhiệm vụ”, Huyền nhanh nhảu: Đây, đây, con in ngay và luôn đây, lại đúng nguồn chính thống hẳn hoi đây.

Thấy cháu gái nhanh nhảu, lại không quay lưng lại với văn hóa dân tộc, khuôn mặt bà Dậu thoáng cười, rồi lại buồn rầu tâm sự: Mà cũng lạ, người nông cạn, học hành ít đã đành, có những ông nọ bà kia cũng…

- Ôi dào, nó cũng xuất phát từ cái tâm tối, lúc nào cũng muốn được, sợ mất mà ra cả thôi, chứ biết bằng lòng, hưởng theo sức của mình, không giành giật, đua chen thì đâu đến nỗi đè đầu cưỡi cổ nhau để cướp ấn tín như ở Đền Trần. (bà Tùy nói).

- Thì con với hai bà cũng đang “chấn hưng” văn hóa đây. Có một cây là có rừng, và rừng sẽ lên xanh.(Huyền vừa nói vừa hát)

- Có một cây là có rừng được sao? (Bà Dậu mỉm cười, âu yếm nói với Huyền)