Doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó vì thiếu vốn và mặt bằng sản xuất

Hiện nay, nhiều chuyên gia cho rằng, thiếu vốn để sản xuất kinh doanh là khó khăn lớn nhất hiện nay của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Lãi suất ngân hàng quá cao, các doanh nghiệp (DN) gần như không thể tiếp cận các nguồn cho vay ưu đãi.

Trong khi đó, do hiểu biết hạn chế về thủ tục vay vốn, nhiều DN không tự mình viết được dự án vay vốn nên càng khó tiếp cận nguồn vốn vay của Nhà nước. Nhiều DN bức xúc khi nói về việc thiếu vốn, cần vốn, mà không vay được từ các tổ chức tín dụng vì vướng nhiều thủ tục, mất thời gian, công sức, không ít DN khi có khoản nợ đến hạn phải trả, phải chạy ngược chạy xuôi vay “nóng” bên ngoài với lãi suất từ 6% đến 10%/tháng. Nếu vay ngân hàng thì được lãi suất thấp hơn nhưng DN lại không có tài sản bảo đảm để thế chấp ngân hàng. Khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng là tình trạng chung của không ít DN nhỏ và vừa.

Thế nhưng một số DN vay được vốn ngân hàng nhưng phải chịu lãi suất cao khiến chi phí sản xuất tăng, làm giảm khả năng cạnh tranh. Ông Nguyễn Tiến Long, Giám đốc Công ty Long Phương TNHH cho biết, với mức lãi suất dài hạn ngân hàng đang áp dụng cho các DN là 20-25%/năm thì không DN nào dám đầu tư. Từ hạn chế về vốn, DN lại càng khó tìm kiếm được mặt bằng sản xuất. Giám đốc Công ty TNHH Phong Hào-Nguyễn Đức Thi mô tả khó khăn của DN như cái vòng luẩn quẩn, thiếu vốn DN không thể thuê hoặc mua được đất làm mặt bằng sản xuất, không có đất đồng nghĩa với việc không có tài sản thế chấp ngân hàng để vay vốn...

Với nhiều DN làng nghề tìm được mặt bằng sản xuất giá rẻ quả là vấn đề nan giải bởi giá thuê đất tại đây quá cao. Công ty TNHH Phong Hào (Châu Khê, thị xã Từ Sơn) từ hai năm nay vẫn chưa tìm được mặt bằng để mở rộng sản xuất. Nếu di chuyển sản xuất ra khỏi khu vực làng nghề, tuy chi phí thuê đất rẻ hơn nhưng công ty lại khó tuyển dụng được lao động có tay nghề cao. Chính sự không ổn định về vốn, mặt bằng mà nhiều DN không dám mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất, do đó, quy mô của DN lại càng khó tăng lên. Đây cũng chính là một trong những lý do mà DN không thể giữ chân lao động hay thu hút lao động có tay nghề cao. Công ty CP May Đáp Cầu phải làm quen với việc người lao động dich vu seo chuyển từ nơi này qua nơi khác. Mặc dù bản thân DN rất chăm lo tới người lao động nhưng cứ được một thời gian người lao động lại làm đơn xin chuyển. Theo Phó Tổng Giám đốc Bạch Thị Kim Dung, cử nhân đại học được đào tạo hàng loạt trong khi người lao động có tay nghề thì hầu như không có. Người lao động vì những lợi ích trước mắt cứ nay đây mai đó, chuyển việc này sang việc khác, mãi mãi họ vẫn chỉ là những lao động không có trình độ.

Ngoài ra, một trong những hạn chế nổi bật của khu vực DN nhỏ và vừa là trình độ quản trị điều hành thấp. Mặc dù thời gian gần đây, chất lượng quản trị điều hành trong các DN đã được cải thiện đáng kể nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều yếu kém, bất cập. Phần lớn DN có quy mô nhỏ, chủ yếu thành lập trên cơ sở góp vốn của nhiều người trong gia đình, người chủ sở hữu thường đồng thời là người quản lý, giám đốc, quản đốc... Do vậy hình thức quản trị điều hành còn mang nặng tính gia đình, tập trung vào một vài người. Và hệ quả là không phát huy tính tự chủ, sáng tạo của nhân viên. Đại bộ phận DN nhỏ và vừa vẫn còn xa lạ với việc xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh lâu dài và bền vững với những mục tiêu, sứ mệnh được xác định rõ ràng. Thay vào đó, nhiều DN lại “lao theo” những cơ hội kinh doanh ngắn hạn, nhất thời.

Rõ ràng những khó khăn, hạn chế nêu trên đã làm cho hoạt động của các DN trở nên bấp bênh, không ổn định, từ đó ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm cũng như của DN. Sự hỗ trợ từ phía Nhà nước thông qua một loạt các chính sách trợ giúp DN được triển khai thời gian qua đã bước đầu phát huy hiệu quả tích cực. Tuy nhiên thực tế, quá trình triển khai một số chính sách này chưa đồng bộ, thiếu cụ thể nên nhiều DN vẫn chưa nhận được sự trợ giúp thiết thực này. Để trợ giúp các DN một cách tốt nhất thì đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của các bộ, ngành và địa phương, chứ không đơn thuần chỉ một cơ quan nào thực hiện. Nhiều giải pháp đã được đề ra nhưng trước mắt có thể tập trung triển khai hai giải pháp mang tính đột phá là giải pháp trợ giúp tài chính và trợ giúp phát triển nguồn nhân lực, chú trọng nâng cao năng lực quản trị DN. Đại diện nhiều DN cho rằng, Nhà nước cần tiếp tục cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi cho DN hoạt động như tháo gỡ những nút thắt về cơ sở hạ tầng, nhất là bảo đảm cung cấp đủ điện năng cho DN sản xuất; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giúp DN tiết kiệm thời gian và chi phí...

Để phát triển bền vững, DN nên tập trung phát triển theo chiều sâu để có thể tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, chiếm được niềm tin của người tiêu dùng trong nước và vươn ra thị trường thế giới. Trong thời điểm hiện tại, các chuyên gia kinh tế cho rằng, DN không nên mở rộng quy mô sản xuất ngay. Đối với những khoản đầu tư chiều sâu, DN dùng vốn tự có của mình. DN sử dụng quá nhiều vốn vay của ngân hàng sẽ không hiệu quả, luôn bị sức ép từ chính những khoản vay, do đó khó có thể trụ vững. Không chỉ đòi hỏi sự hỗ trợ từ phía Nhà nước, bản thân DN cũng phải nỗ lực, chủ động sáng tạo, đổi mới quản trị điều hành DN để có thể trụ vững và phát triển bền vững trước sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường.

Bài, ảnh: Yến Ngọc