Hương vị thanh đạm của nhân gian

Căn bếp của mẹ hồi đó không lớn lắm, được lát bằng gạch men trắng đã ngả màu, cái chạn gỗ cũ bạc màu theo năm tháng và chiếc bếp lửa loang khói ám vàng góc tường. Vậy mà với tôi, đó là nơi ấm áp nhất của một thời thơ bé. Ở đó, có những mùa bếp lặng thầm đi qua đời tôi. Mùa cơm mới thơm nếp, mùa mưa bão cả nhà quây quần quanh bếp ấm với nồi cá kho giềng ngon lút lưỡi, chén cơm rang với mỡ lợn thơm lừng, những ngày hè nóng nực là nồi chè đậu đỏ thơm nức nở, là trái cà giòn muối xổi, bát canh rau muống dầm sấu, vài lát thịt ba chỉ rim cháy cạnh ăn với cơm nguội mà ngon không tưởng. Mẹ luôn đứng đó dáng người cao, gầy, ánh lửa từ bếp hắt lên gương mặt khiến đôi mắt mẹ như sáng hơn trong buổi chiều chưa tắt nắng. Tôi thường ngồi bên bậc cửa, lặng lẽ nhìn mẹ làm bếp. Không cần hỏi han, không cần nói gì. Chỉ thấy mẹ lúi húi bên nồi niêu xoong chảo là đã cảm thấy cả thế giới này đang yên lành trở lại. Hơi ấm từ nồi cơm dường như lan tới tận những góc trống trong lòng đứa trẻ đang lớn một niềm vui nhỏ nhoi nhưng bền bỉ, dịu dàng mà lặng lẽ. 
Có lần đang đứng chờ xe giữa một thành phố xa lạ, bỗng ai đó ngang qua tay cầm gói xôi đậu xanh còn nóng, mùi nếp thơm quyện cùng chút muối vừng thơm nức. Tôi đứng sững lại. Cả một trời ký ức tháng Chạp năm nào hiện về khi mẹ gói xôi trong lá chuối để tôi mang đi học mỗi buổi sáng sớm. Tôi nhớ những sáng tháng Chạp xưa. Trời rất lạnh, mẹ thường dậy sớm, nhóm bếp từ khi tôi còn ngủ mê. Căn bếp nhỏ đượm mùi khói củi và hương nếp quyện trong hơi sương sớm. Mẹ đong nếp cái hoa vàng đã ngâm nước từ tối hôm trước cùng đậu xanh cán vỡ hạt. Nguyên liệu khô ráo rồi được cho vào chõ hấp. Mỗi lần mở nắp, hơi nước bốc lên, mùi xôi nếp và hương đậu xanh thơm đến lặng người. Những sáng mùa đông năm ấy, gói xôi nhỏ mẹ nấu luôn cùng tôi mỗi buổi đến trường. Món ăn dân dã ấy theo tôi suốt tuổi thơ trong những mùa đông lạnh giá khiến nước mắt tôi rưng rưng giữa dòng người không quen biết. Tôi nghĩ những món ăn đơn giản đó thực sự trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở hương vị, mà còn ở những kỷ niệm gắn liền với nó.
Có những lúc, tôi từng nghĩ, ký ức chỉ là để kể chuyện của ngày xưa, của tuổi nhỏ, của căn bếp cũ. Nhưng rồi, vào một ngày, tôi thấy mình đứng giữa một gian bếp đỏ lửa, mùi vị thức ăn bốc lên thơm nức, thấy như mình đang được ở không gian đơn sơ, ấm nóng, đậm mùi tro củi mà mẹ giữ lửa thuở nào. Căn bếp đó không có gì quý giá, nhưng lại là nơi giữ gìn ký ức bền lâu nhất. Là nơi chứa đựng mùi thơm của yêu thương, mùi khói bếp nghèo nhưng ấm. Đối với tôi, hạnh phúc không phải là những điều lớn lao, mà chính là được ngồi bên mâm cơm mẹ nấu, được chan thêm muỗng nước canh, được thấy dáng người tảo tần bên ánh lửa mỗi ngày. Các món ăn không tên gọi hoa mỹ, chẳng hình thức cầu kỳ mà vẫn khiến người ta thương nhớ. Những món ăn như chiếc chốt gài ký ức, giữ lại những điều tưởng đã lạc mất.
Chúng ta cứ nghĩ hạnh phúc là điều gì đó thật lớn lao, phải đổi lấy bằng nhiều thứ. Một công việc danh giá, một chuyến du lịch đắt tiền, hay một món đồ sang trọng. Nhưng rồi sau tất cả, thứ níu mình lại không phải là những hào nhoáng ấy, mà là một buổi chiều yên, một căn bếp đỏ lửa, mẹ hiền đang đợi ta về. Thế giới ngoài kia có thể vẫn ồn ào, vẫn đầy khói bụi, bon chen. Nhưng ai cấm ta chọn cho mình một nhịp sống khác. Có những ngày rút khỏi thế giới ồn ào, chỉ còn tôi với căn phòng nhỏ, ánh nắng nghiêng qua rèm, cuốn sách cũ và tiếng gió mơn man bên khung cửa. Đời người đi qua biết bao nhiêu năm tháng, cũng chỉ mong có một nơi để trở về không cần rộng lớn, chỉ cần an tĩnh. Một khoảng thở dịu dàng, một ngày không vội vã, một bữa cơm mẹ nấu, một tách trà uống chậm...
Bởi hương vị đích thực của nhân gian, sau cùng, không nằm ở cao lương mỹ vị, mà nằm trong những điều nhỏ bé, thanh đạm và đủ đầy bằng trái tim. Một chén cơm chan nước rau ngọt lịm, một bàn tay nắm thật khẽ, một tiếng “Con về rồi à” vang lên từ gian bếp như thể cả thế giới dịu lại chỉ trong một khoảnh khắc.