Giám sát quản lý, sử dụng đất ở cấp xã

Thực hiện chương trình giám sát năm 2024, Đoàn Giám sát HĐND tỉnh tổ chức giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh về tình hình thực hiện việc xử lý các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền; sử dụng đất lấn, chiếm; tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn tỉnh. Trong đó, Tổ khảo sát số 1 tiến hành khảo sát việc quản lý, sử dụng đất ở cấp xã, tại các phường Nam Sơn và Kinh Bắc (thành phố Bắc Ninh), xã Đông Cứu và Giang Sơn (huyện Gia Bình).

Các cấp uỷ Đảng, chính quyền cơ sở xác định việc thực hiện Kết luận 739- KL/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc xử lý các trường hợp giao đất ở không đúng thẩm quyền; sử dụng đất lấn, chiếm; tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn tỉnh là nhiệm vụ trọng tâm. Vì vậy, đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc một cách quyết liệt, thể hiện trong các văn bản chỉ đạo rất rõ ràng, tổ chức tuyên truyền tích cực, cụ thể. Chính quyền các địa phương đã tập trung vào cuộc, triển khai thực hiện như: Thành lập Ban chỉ đạo, Tổ công tác, xây dựng kế hoạch; thông báo đến các hộ dân để thu thập thông tin về các trường hợp giao đất ở không đúng thẩm quyền, sử dụng đất lấn, chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất. Đồng thời chia các mốc thời gian thực hiện, phấn đấu năm 2025: Hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các trường hợp đủ điều kiện và đề nghị thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định (nếu có).
Đa số người dân vi phạm và nằm trong hộ được giao đất bán không đúng thẩm quyền sau khi được tuyên truyền đã nhận thức rõ về pháp luật nên đã có sự hợp tác tích cực với chính quyền để kê khai cung cấp hồ sơ….. Qua giám sát, 4 đơn vị kiểm tra hiện có 2.225 thửa đất giao không đúng thẩm quyền, lấn, chiếm và tự ý chuyển mục đích sử dụng đất. Cụ thể, phường Nam Sơn 1.898 trường hợp, tổng diện tích 28,48ha; phường Kinh Bắc 65 trường hợp (còn 15 trường hợp chưa kê khai bổ sung); xã Giang Sơn 180 trường hợp;  xã Đông Cứu 82 trường hợp.
Tuy nhiên, UBND cấp xã mới chỉ cập nhật, tập hợp danh sách các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền, đất lấn, chiếm và đất tự ý chuyển mục đích sử dụng. Chưa cập nhật đầy đủ, chi tiết các thông tin liên quan như: giấy tờ về giao đất, nội dung giao, tài sản trên đất, tình trạng tranh chấp, việc phù hợp với quy hoạch. Chưa tổ chức làm việc trực tiếp với các hộ dân (trừ phường Kinh Bắc) để nắm tình hình tư tưởng, cũng như hiện trạng thửa đất. Hầu hết diện tích đất thuộc 3 loại hình trên (giao đất; sử dụng đất; lấn, chiếm đất ở) đều có nguồn gốc đất nông nghiệp, chưa được đo vẽ bản đồ địa chính. Do vậy, chưa xác định được vị trí chính xác của từng lô đất để thực hiện rà soát với các loại bản đồ quy hoạch.

Kết cấu hạ tầng phường Nam Sơn (thành phố Bắc Ninh) đang được đầu tư, xây dựng.

Ngoài ra nguồn gốc đất phức tạp; lãnh đạo các địa phương thay đổi qua nhiều thời kỳ, nhiều người mới thực hiện nhiệm vụ, nên gặp khó khăn trong việc rà soát. Các loại giấy tờ liên quan nghĩa vụ tài chính của người dân đã nộp cho cán bộ cấp thôn, xã ghi không đúng với mục đích bán đất, khó chứng minh đủ điều kiện để được cấp đất. Việc thực hiện nghĩa vụ tài chính ghi thu dưới nhiều hình thức như, nộp tiền giải phóng mặt bằng, nộp tiền tự nguyện đóng góp xây dựng, nộp tiền đất ở, nộp tiền theo hình thức giao thầu lâu dài. Giấy tờ giao bán đất không được lập, lưu trữ không đầy đủ, nội dung giao đất ghi không cụ thể. Cá biệt có địa phương đã thu tiền 20 năm của các hộ dân, trong khi hợp đồng với UBND xã chỉ có thời hạn là 5 năm. Thời điểm lấn, chiếm đất và tự ý chuyển mục đích sử dụng đất ở Giang Sơn, Nam Sơn, Đông Cứu khó xác định. Hiện trạng sử dụng đất của thửa đất để lập hồ sơ thay đổi nhiều so với bản đồ địa chính hoặc chưa được đo vẽ, gây khó khăn cho việc lập hồ sơ (Đông Cứu). Công tác quản lý về trật tự xây dựng, quản lý việc sử dụng đất còn chưa chặt chẽ, dẫn đến việc các hộ tự ý triển khai xây nhà kiên cố trên diện tích đất giao không đúng thẩm quyền, đất lấn chiếm, đất thuộc vi phạm hành lang bảo vệ đê (Giang Sơn); xây dựng các khu nhà trọ (Nam Sơn); sửa chữa nhà và xây dựng các công trình phụ trợ (Kinh Bắc)…
Theo bà Nguyễn Thị Thuỷ, Trưởng Ban Pháp chế HĐND tỉnh, Tổ trưởng Tổ khảo sát số 1: Để việc xử lý các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền; sử dụng đất lấn, chiếm; tự ý chuyển mục đích sử dụng đất đạt hiệu quả cao, bảo đảm đúng quy định, HĐND tỉnh đề nghị các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương tiếp tục tuyên truyền đến người sử dụng đất thực hiện đăng ký đất đai lần đầu hiểu rõ về quyền, nghĩa vụ trong việc bắt buộc đăng ký đất đai. Đối với đất giao không đúng thẩm quyền, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất; đất lấn chiếm cơ bản chưa được đo vẽ bản đồ địa chính, đề nghị cơ quan có thẩm quyền thực hiện đo vẽ bản đồ địa chính các thửa đất, kể cả các thửa đất không đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, để địa phương có cơ sở phân loại, thống kê, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. UBND tỉnh chỉ đạo sở, ngành chuyên môn thực hiện cập nhật, rà soát, phân loại từng trường hợp cụ thể, trình cấp có thẩm quyền, để xử lý dứt điểm. Chính quyền địa phương tăng cường công tác quản lý trật tự xây dựng, quản lý đất đai; thanh tra, kiểm tra hoạt động công vụ nhằm phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai.