Ngăn chặn ô nhiễm để phát triển bền vững

Làng nghề sản xuất bún phường Khắc Niệm có 177 hộ, cơ sở sản xuất bún, bột, bánh, tập trung tại các khu Tiền Trong (58 cơ sở), Quế Sơn (44 cơ sở), Tiền Ngoài (70 cơ sở), Khu Sơn (3 cơ sở), Khu Đoài (1 cơ sở) và Khu Thượng (1 cơ sở). Tất cả các cơ sở đều sản xuất trên diện tích đất ở của hộ gia đình, sử dụng nước giếng khoan và nằm rải rác, xen kẽ trong khu dân cư. Tại đây, nguồn ô nhiễm phát sinh chủ yếu từ nước thải sản xuất bún, bánh; khối lượng nước thải trung bình phát sinh từ  4.500m3 - 5.000 m3/ ngày đêm (bao gồm cả nước thải sản xuất bún bột, nước thải chăn nuôi và nước thải sinh hoạt). Lượng nước thải này thu gom theo hệ thống cống rãnh, chảy về các hố ga, cửa xả riêng của từng khu trước khi chảy ra khu vực kênh mương tập trung mà không qua hệ thống xử lý, xả thẳng vào hệ thống cống thoát nước, diện tích đất nông nghiệp, trong đó phần lớn tập trung chảy vào kênh tiêu T2, gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, đời sống nhân dân làng nghề và khu vực lân cận của phường Hạp Lĩnh. Với đặc tính là nước ngâm gạo, xay bột đã bị lên men chua, hàm lượng bột hữu cơ cao, sau khi chảy ra ngoài môi trường, phân hủy, gây mùi khó chịu và ô nhiễm nguồn nước tiếp nhận, dẫn đến tốc độ ô nhiễm ngày càng gia tăng, chưa có biện pháp xử lý triệt để.
Trước tình trạng đó, thành phố Bắc Ninh thực hiện nghiêm chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh, tập trung mọi nguồn lực xử lý ngay nguồn phát thải ô nhiễm tại đây từ cuối năm 2024, ngay sau khi hoàn thành công tác xử lý ô nhiễm môi trường tại phường Phong Khê. Theo Chủ tịch UBND thành phố Bắc Ninh Nguyễn Mạnh Hiếu, thành phố chỉ đạo Trung tâm Văn hoá, Thể thao và Truyền thông, UBND phường Khắc Niệm thực hiện liên tục công tác tuyên truyền về các quy định bảo vệ môi trường trên hệ thống loa phát thanh của địa phương; thành lập các tổ tuyên truyền đến dự sinh hoạt chi bộ tại các khu Tiền Trong, Tiền Ngoài, Quế Sơn và đến từng hộ gia đình vận động xây dựng bể biogas (các hộ xây dựng bể biogas đạt 99,5%). Đồng thời, yêu cầu phòng chức năng phối hợp với UBND phường Khắc Niệm thí điểm thực hiện xử lý nước thải tại 2 ao trước khu phố Tiền Ngoài bằng chế phẩm sinh học và vớt bèo, hút bùn, góp phần làm giảm ô nhiễm nguồn nước ở 2 ao; thực hiện ký cam kết đối với chủ cơ sở sản xuất về chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời giao Công an thành phố chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường (kiểm tra hành vi xả nước thải) của các hộ kinh doanh, sản xuất bột bún, bánh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Nguồn nước thải từ sản xuất bún, bánh.

Thực tế cho thấy, từ năm 2010, thành phố đã xây dựng công trình cải tạo trạm xử lý nước thải 400 m3/ ngày đêm. Sau nhiều lần cải tạo, năm 2021, UBND thành phố giao cho Công ty Cổ phần thoát nước và xử lý nước thải Bắc Ninh tiến hành cải tạo, sửa chữa và vận hành công trình đến nay. Tuy nhiên do khối lượng nước thải lớn, nồng độ ô nhiễm cao, xỉ than sau một thời gian sử dụng đã hết tác dụng lọc và chưa được thay thế kịp thời... nên nước thải của công trình chưa đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp cột B (trong khi yêu cầu của tỉnh đối với các hệ thống xử lý nước thải tập trung phải đạt cột A, trước khi xả ra nguồn tiếp nhận); các cơ sở sản xuất lại không tập trung, nằm rải rác trong khu dân cư, rất khó khăn trong việc thu gom nước thải đưa về khu vực xử lý; ý thức của chủ cơ sở sản xuất trong công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế, thậm chí có tư tưởng chống đối... dẫn đến ô nhiễm môi trường tại đây khó kiểm soát. UBND thành phố cũng đã xây dựng dự thảo Đề án “Tổng thể xử lý ô nhiễm môi trường tại phường Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh, giai đoạn 2024-2029” cơ bản được UBND tỉnh thống nhất về chủ trương.  
Nhất quán quan điểm chỉ đạo: Ngăn chặn ô nhiễm để phát triển bền vững, quyết tâm xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường tại phường Khắc Niệm và các khu vực lân cận do hoạt động sản xuất bún bánh gây ra trong nhiều năm, UBND thành phố Bắc Ninh đã xây dựng Kế hoạch kiểm tra, xử lý ô nhiễm môi trường tại phường Khắc Niệm; tiến hành kiểm tra, dừng hoạt động của các cơ sở sản xuất không bảo đảm điều kiện về bảo vệ môi trường. Công tác kiểm tra, xử lý sẽ được thực hiện dứt điểm trước ngày 30-4, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh.  Tín hiệu khả quan là thời gian gần đây, một số cơ sở sản xuất bún đã chủ động liên hệ đơn vị tư vấn, xử lý nước thải (Công ty TNHH Trường Giang Investment và một số chuyên gia, nhà khoa học về xử lý nước thải). Hiện nay, Công ty đang làm mô hình thí điểm xử lý nước thải tại hộ sản xuất Nguyễn Văn Thức ở khu Tiền Ngoài; công suất xử lý nước thải khoảng 7-10 m3/ngày đêm (công nghệ hóa lý kết hợp sinh học); lắp đặt thiết bị thử nghiệm chạy từ ngày 1-3-2025, dự kiến có kết quả thử nghiệm trước ngày 31-3-2025. Công tác thử nghiệm được kiểm soát chặt chẽ của ngành chức năng, nếu thành công sẽ mở hướng sản xuất an toàn, bảo đảm môi trường để làng nghề tồn tại và phát triển.