Gìn giữ nghệ thuật hát văn

Hơn 10 năm qua, CLB Hát văn Bắc Ninh trở thành ngôi nhà chung thoả mãn niềm đam mê của các thành viên đến từ các địa phương trong tỉnh. Với trách nhiệm bảo tồn giá trị truyền thống ông cha để lại, các thành viên CLB không ngừng học hỏi, trau dồi vốn liếng, kiến thức, góp phần khôi phục, phát huy những giá trị đặc sắc riêng có của hát văn.

CLB Hát văn Bắc Ninh thực hành gìn giữ giá trị truyền thống.

Hơn 10 năm qua, CLB Hát văn Bắc Ninh trở thành ngôi nhà chung thoả mãn niềm đam mê của các thành viên đến từ các địa phương trong tỉnh. Với trách nhiệm bảo tồn giá trị truyền thống ông cha để lại, các thành viên CLB không ngừng học hỏi, trau dồi vốn liếng, kiến thức, góp phần khôi phục, phát huy những giá trị đặc sắc riêng có của hát văn.
Ông Nguyễn Ngọc Đoàn, Chủ nhiệm CLB cho biết: Hát văn là loại hình nghệ thuật diễn xướng truyền thống đặc sắc của dân tộc gắn liền với sinh hoạt tín ngưỡng, tâm linh, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu. Năm 2016 thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nhận thức được tầm quan trọng của nghệ thuật hát văn, CLB xác định được vai trò của mình trong việc bảo tồn và phát huy di sản. Bên cạnh việc sưu tầm các làn điệu cổ, CLB luôn trăn trở tìm hướng bảo tồn và phát triển hát văn cho thế hệ trẻ. Đây là cách để chúng tôi giữ gìn bản sắc truyền thống của dân tộc.
Được thành lập năm 2014 với 11 thành viên, trải qua quá trình hoạt động hiệu quả, đến nay CLB có hơn 30 thành viên chính thức và 40 cộng tác viên, duy trì sinh hoạt thường xuyên mỗi tháng một lần. Thông qua các buổi sinh hoạt, các thành viên rèn luyện những kỹ năng cơ bản về nghệ thuật hát văn, những làn điệu khó, đồng thời trao đổi kinh nghiệm trong cuộc sống, phát huy cái tốt, cái đẹp, xây dựng nếp sống văn minh, tiến bộ. Các thành viên CLB đều có niềm yêu thích với hát văn từ nhỏ, vừa có năng khiếu vừa có chất giọng cuốn hút, biểu cảm sâu sắc trong diễn xướng. Những làn điệu hát văn đã ngấm vào máu thịt từ sớm lại thêm sự tìm tòi học hỏi nên vốn liếng của các thành viên CLB không ngừng được nâng cao. Bên cạnh đó, các thành viên còn tự tìm đến những nghệ nhân, các cung văn giỏi để học hỏi, ghi chép, lưu lại những điệu hát văn quý từ ông cha truyền lại. Giờ đây, nhiều thành viên thuộc từ 30 đến hơn 50 lời văn các giá hầu thánh. Nét độc đáo của nghệ thuật hát văn là sự đa dạng về hình thức biểu diễn như hát thờ, hát cửa đền, hát hầu đồng và hát thi với những làn điệu phong phú, giàu sắc thái biểu cảm như: Bỉ, phú chênh, dọc, cờn, hãm, phú nói… Mỗi làn điệu đòi hỏi một kỹ thuật riêng, kết hợp với nhạc cụ, do đó cung văn là những nghệ sỹ sử dụng thuần thục nhạc cụ dân tộc như đàn nguyệt, phách, trống, đàn tỳ bà, sáo trúc, kèn.
Cung văn Ngô Văn Thái, thành viên CLB, người sớm có niềm đam mê với hát văn chia sẻ: Hát văn có sức cuốn hút kỳ lạ làm mê say lòng người bởi ở đó có sự kết hợp đặc sắc hòa quyện giữa lời ca, âm nhạc, vũ đạo và nghi lễ. Lời ca trầm bổng đem lại cho người diễn xướng cũng như khán giả nhiều cung bậc cảm xúc, vừa hiện thực gần gũi vừa huyền diệu linh thiêng. Xưa kia hát văn được biểu diễn chủ yếu trong các đền, phủ nhưng theo thời gian đã và đang lan tỏa, hiện diện trong nhiều không gian hoạt động văn hóa nghệ thuật của cộng đồng, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân.
Để gìn giữ, phát huy nghệ thuật hát văn cùng với việc sưu tầm các làn điệu cổ, một số thành viên CLB tích cực sáng tác các bài hát văn lời mới mang hơi thở cuộc sống, ca ngợi quê hương, đất nước đổi mới. CLB tích cực tham gia các hội thi, liên hoan nhằm quảng bá, gìn giữ di sản và đạt nhiều thành tích đáng kể: Liên hoan hát văn, chầu văn tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2022, CLB đạt 2 giải A, 1 giải B và năm 2024 đạt 3 giải A; CLB có 2 thành viên được Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam tặng Bằng khen và Kỷ niệm chương trong công tác bảo tồn văn hóa dân gian…
Luôn ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị đặc sắc của hát văn, các thành viên CLB tích cực thực hành đúng tâm, đúng đạo, góp phần chung tay loại bỏ những hành vi phản cảm về văn hóa trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, lưu giữ nét đẹp truyền thống để hát văn mãi được trân trọng, nối dài thêm sức sống như mạch nguồn tuôn chảy trong nhịp sống hiện đại mang lại những giá trị văn hóa tinh thần sâu sắc cho cộng đồng.