Hai lần thiết kế trụ sở Tỉnh ủy

Trụ sở Tỉnh uỷ Hà Bắc (hoàn thành năm 1984)

Tỉnh uỷ Hà Bắc.

Lần đầu là vào năm 1983, khi tôi xuất ngũ trở về cơ quan cũ là Viện Thiết kế Xây dựng Hà Bắc được 1 năm, trong lúc không khí chống quân bành trướng phương Bắc còn sôi sục lắm, thì công trình trụ sở Tỉnh uỷ Hà Bắc được thiết kế xây dựng, sau khi phương án của tôi được Thường vụ Tỉnh uỷ lựa chọn, công trình triển khai thi công gấp gáp để lấy chỗ làm việc, hội họp của các cơ quan, trong đó có Tỉnh uỷ Hà Bắc sau bao nhiêu năm với nhà cấp 4 cũ nát.
Nằm ở khu đất cũ ven đường Hoàng Văn Thụ, công trình có mặt bằng đối xứng, mặt đứng trang nghiêm với sảnh vào rộng mở, bề thế. Hôm khởi công, trực tiếp Bí thư Tỉnh uỷ Nguyễn Thanh Quất, Phó Bí thư Thường trực Nguyễn Huy Duyên là những người bổ nhát cuốc đầu tiên khơi móng công trình. 
Công trình có mặt chính bề thế, hướng chính tây bắc được xử lý bằng các tấm hoa bê tông trang trí để che nắng và tạo vẻ hoành tráng cho một cơ quan đầu não của tỉnh. Chi tiết này được nghiên cứu khá nhuần nhuyễn trên cơ sở cách điệu các hoa văn dân tộc ở Việt Nam, với kích thước cao suốt hai tầng nhà (mỗi ô hoa thoáng cao 6m, rộng 3m che ngoài hành lang tầng 2 và tầng 3). Việc trang trí với tấm bê tông lớn như thế này chưa từng thấy trong kiến trúc ở ta. Đây là một sự tìm tòi sáng tạo và được Thường vụ và BCH Đảng bộ tỉnh chấp thuận. Song chính nó cũng thành câu chuyện vui (có lúc còn gây khá nhiều rắc rối cho tác giả), đến nay còn nhớ mãi. 
Chuyện là thế này: để thuận lợi cho thi công, các tấm trang trí được đúc sẵn tại hiện trường. Với anh em thiết kế thì gọi đây là tấm hoa văn dân tộc cách điệu, nhưng anh em công nhân ở công trường lại gọi là hoa “chữ THỌ” để cho dễ đọc, dễ gọi khi thi công. Thế rồi tán ra tán vào thành câu chuyện đàm tiếu đến tai các sếp… Và cũng phải đến 3 phiên họp thường vụ nghe tác giả giải trình hợp lý, rồi hoàn thiện thí điểm 3 ô, mới được chấp nhận cho thi công tiếp.

Một đặc điểm nữa là lần đầu tiên công trình kiến trúc ở Hà Bắc dám mạnh dạn đưa mỹ thuật vào công trình (bức tranh ghép gốm bông sen cách điệu có hình vuông mỗi chiều 4,4m đặt ở giữa tầng trên sảnh chính, do hoạ sĩ Trần Nhất sáng tác). Mặt đứng kiến trúc được tôn thêm vẻ hoành tráng và trang nghiêm khi được gắn kết với trang trí mỹ thuật. Đây mãi là bài học sau này cho các KTS khi thiết kế công trình.

Là công trình trọng điểm của tỉnh, công trình được ưu tiên đặc biệt về mọi mặt, nhất là tiến độ và chất lượng hoàn thiện (cử thợ đi học trát đá rửa ở Tây Ninh về hoàn thiện). Khi xây xong được dư luận công chúng và giới chuyên môn khen ngợi về tính độc đáo của nó. Công trình đã được giới thiệu ở tạp chí Kiến trúc của Hội KTSVN qua các tấm ảnh của Nhiếp ảnh gia - KTS Đoàn Đức Thành.

Trụ sở Tỉnh uỷ Bắc Ninh (hoàn thành năm 2000)
Sau khi công trình trụ sở HDND - UBND tỉnh Bắc Ninh được khởi công, năm 1999 trụ sở Tỉnh uỷ cũng được triển khai thiết kế thi công theo thiết kế sơ bộ của chúng tôi (tôi là KTS chủ trì - cùng với các cộng sự là KTS Nguyễn Văn Tuấn, KTS Phùng Quốc Lập, các kỹ sư XD, hoạ sĩ nội thất…).
Được Bí thư Tỉnh uỷ Ngô Đình Loan trực tiếp giao nhiệm vụ, chúng tôi thấy trách nhiệm của mình càng nặng nề hơn, nhất là với một tỉnh mới tái lập như Bắc Ninh - mảnh đất ngàn năm văn hiến, cái nôi của nền văn minh Đại Việt.

Với vị trí đắc địa của quy hoạch trung tâm, công trình có mặt bằng khép kín, mô phỏng theo kiến trúc truyền thống, khối chính trải dài theo chiều rộng khu đất, hai bên là hai khối phụ đối xứng qua sảnh và khu khánh tiết, hội họp tạo thành hai sân trong, cùng với tầng trệt thông thoáng của công trình thành một tổng thể gắn bó, hoà nhập giữa con người với thiên nhiên - nét đặc trưng của văn hoá Kinh Bắc. Tam cấp sảnh có dãy lan can uốn lượn như hai hàng rồng đá trong tam quan cổ, được thiết kế như chiếc cầu bắc qua hồ bán nguyệt - cảnh quan thân quen của làng quê xứ Bắc… Qua sảnh chính là một đợt thang đường bệ lát bằng đá mầu ru bi là tới phòng khánh tiết và tầng trên là phòng họp Tỉnh uỷ, nội thất gỗ sang trọng, ấm cúng.
Phong cách kiến trúc hiện đại, hình khối đơn giản, khúc triết, cùng với những đường nét gợi lại kiến trúc truyền thống - mà ở Bắc Ninh ta nơi nào cũng gặp - tạo dựng thành một công trình kiến trúc trụ sở tiêu biểu. Ngoài mái ngói mũi hài đỏ với hàng cột kép tròn trên hiên tầng áp mái, công trình còn tạo thêm một lớp mái phụ tầng 3 với hệ cửa gỗ và mầu sơn với gam mầu ấm, càng tôn thêm vẻ bề thế nhưng gần gũi của công trình. Công trình được sử dụng nhuần nhuyễn giữa vật liệu xây dựng hiện đại (đá thiên nhiên, nhôm, kính…) với những vật liệu xây dựng ở địa phương (gốm, sứ…) cùng với những chi tiết kiến trúc dân gian do các làng nghề truyền thống Bắc Ninh gia công được nghiên cứu một cách kĩ lưỡng (chạm khắc gỗ, đồng…) càng làm tăng sự sang trọng cho công trình.

Tỉnh uỷ Bắc Ninh.

Tuy việc xử lý nền móng khá vất vả do nền đất yếu, công trình hoàn thành đã tạo được vẻ hoành tráng bề thế cho một cơ quan đầu não của tỉnh. Là công trình của Đảng, tuy đồ sộ về quy mô mà không xa lạ ở tỷ lệ và chi tiết kiến trúc trang trí, với mầu sắc gần gũi, không gian thoáng đãng, rộng rãi mà ấm cúng, thân mật - biểu hiện một ý tưởng trong sáng:  Đảng là của dân, luôn gắn bó gần gũi với dân, vì nhân dân mà cống hiến, phục vụ.
Công trình đã được tặng giải thưởng Kiến trúc quốc gia (Hội KTSVN-Bộ Xây Dựng - Bộ Văn Hoá), được nhiều địa phương tham quan, học tập, khen ngợi.
Là một KTS ra trường từ những khoá đầu của trường Đại học Kiến trúc với chứng chỉ KTS chủ nhiệm đồ án hạng Nhất (duy nhất của tỉnh Hà Bắc), được tham gia chủ trì thiết kế các công trình của trụ sở nhiều cơ quan trong hai tỉnh Hà Bắc, Bắc Ninh; nhưng được giao chủ trì thiết kế công trình trụ sở Tỉnh uỷ - cơ quan đầu não của tỉnh, là một niềm vinh dự cho một đảng viên như tôi - người luôn tâm huyết với nghề, với mảnh đất nghìn năm văn hiến Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Nhân kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng quang vinh, từ đáy lòng mình, qua việc thiết kế các công trình trụ sở của Đảng - với sự trong sáng, giản dị mà mực thước trong sáng tạo kiến trúc mang lại, để rồi trước mỗi công trình sẽ có hai lá cờ đỏ phấp phới tung bay, tất cả như một lời reo vui của toàn dân tộc khi được sống trong mùa Xuân đất nước do Đảng kính yêu đem lại - mùa xuân ước vọng, của những khát khao, những mơ ước đã thành sự thật. Lá cờ đỏ tung bay trước mỗi công trình của Đảng  như những giai điệu về “Mầu cờ tôi yêu”, về Đảng luôn vang lên, ngân rung đầy sức sống trong triệu triệu con tim của những người con đất Việt: 
Hồng như màu của bình minh
Đỏ như màu máu của mình tim ơi
Búa liềm vàng rực giữa trời
Là niềm hy vọng chói ngời tim ta
           (Mầu cờ tôi yêu -
 PhạmTuyên, Diệp Minh Tuyền)
 Bắc Ninh, ngày 3-2-2020