Hiện trạng môi trường đô thị và giải pháp giảm thiểu ô nhiễm

Trong quá trình đô thị hoá, mật độ dân số ở đô thị ngày càng tăng nhanh, dẫn đến lượng chất thải cũng tăng lên. Đây là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ở đô thị nếu không được tổ chức, quản lý, thu gom và xử lý tốt nguồn thải.

Với sự gia tăng dân số như hiện nay thì chỉ trong một thời gian không xa nữa Bắc Ninh cũng sẽ phải chịu nhiều hậu quả như của một số thành phố, thị xã đông dân cư khác. Bầu không khí trong lành sẽ bị ô nhiễm bởi khí xả của các cơ sở công nghiệp, khí thải sinh ra từ các quá trình phân huỷ các hợp chất hữu cơ trong điều kiện kỵ khí. Tại thành phố Bắc Ninh và các thị trấn, thị tứ hiện nay do nhu cầu về công sở, nhà ở cán bộ, công nhân, san lấp mặt bằng của nhiều dự án dân cư đô thị, việc xây dựng các công trình công cộng và dân dụng, cho nên việc vận chuyển nguyên vật liệu, lưu lượng xe cộ lưu thông trong khu vực nội thị ngày một tăng, gây ô nhiễm về không khí, đặc biệt là bụi và các loại khí thải độc hại như SO2, NO2 của một số tuyến đường giao thông đã vượt tiêu chuẩn môi trường Việt Nam từ 2,5 đến 5 lần.

Ngoài vấn đề ô nhiễm không khí do quá trình giao thông, các  hoạt động ở khu vực ven bờ sông Cầu tại đường Như Nguyệt (phường Đáp Cầu) có thể được coi là nơi không khí bị ô nhiễm nặng nề nhất của thành phố Bắc Ninh, vì các hoạt động chuyên chở, bốc xếp hàng hoá của tàu, thuyền từ sông Cầu lên bờ. Bên cạnh đó, một số xí nghiệp và nhiều cơ sở sản xuất vôi của các gia đình hoạt động với công suất cao làm cho không khí cả vùng bị ô nhiễm khá nặng. Tại đây không lúc nào thoát khỏi khói bụi mù mịt bởi cát, bụi than... Vấn đề ô nhiễm này đã ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ và đời sống nhân dân quanh khu vực.

Trước đây, hệ thống ao hồ của thành phố rất lớn, sinh thái về môi trường nước mặt được cân bằng. Nhưng những năm qua do sự phát triển của xã hội, quá trình đô thị hoá diễn ra ngày càng nhanh, nên nhiều ao hồ đã bị lấp đi giành chỗ phục vụ cho công trình xây dựng. Hệ thống hồ sinh thái với chức năng chứa nước mưa và điều hoà sinh thái khí hậu tiểu vùng ngày càng bị thu hẹp dần. Quá trình đô thị hoá làm cho lượng dân cư dồn về thị xã ngày càng đông, càng làm phát sinh nhiều chất thải. Thành phố Bắc Ninh hiện tại có lưu lượng rác thải khoảng hơn 250m3/ngày (chiếm gần 50% tổng lượng rác thải toàn tỉnh), nhưng thực tế thu gom không được hết tất cả. Hàng ngày, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Môi trường và Công trình đô thị Bắc Ninh thu gom, vận chuyển về khu vực chôn lấp. Quy trình xử lý mà công ty đang áp dụng bằng cách đổ rác xuống ô chôn lấp sau đó phun chế phẩm EM, rắc vôi bột và san lấp thông thường. Khu vực này không còn phù hợp cho phương án mở rộng thành phố Bắc Ninh vì khoảng cách quá gần đô thị, mặt khác ở đầu hướng gió Đông Nam, hướng gió chủ đạo thổi vào trung tâm đô thị. Thực hiện kế hoạch di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, Công ty đang tiến hành các bước chuyển ra khu vực chôn lấp mới.

Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường đô thị, trước mắt cần tiến hành đồng bộ những giải pháp về bảo vệ môi trường trong tất cả các ngành kinh tế, văn hóa xã hội, dich vu seo vụ du lịch. Có giải pháp công nghệ cho vấn đề thu gom, xử lý rác thải đô thị và một số khu dân cư, khu công nghiệp tập trung, các khu vực làng nghề, cụm di tích lịch sử, bảo đảm tiêu chuẩn môi trường hoặc tái chế sử dụng phục vụ mục đích khác. Ngăn chặn từ gốc các công nghệ sản xuất lạc hậu của tất cả các dự án mới ra đời, các làng nghề thủ công, từng bước đưa công nghệ sinh học vào nông nghiệp, giảm dần sử dụng các loại thuốc trừ sâu- áp dụng chương trình phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM trong nông nghiệp. Tăng cường công tác giáo dục tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, hội thảo tập huấn giới thiệu các văn bản về lĩnh vực môi trường đến đông đảo mọi người, mọi lứa tuổi. Quy hoạch phát triển đô thị đi đôi với trồng và đảm bảo tỷ lệ cây xanh trong đô thị, việc xây dựng đồng bộ hệ thống cấp nước sinh hoạt cùng với xây dựng hồ sinh thái điều hoà thoát nước thải đô thị và các cụm công trình xử lý nước tập trung. Thanh tra, kiểm tra tất cả các cơ sở, sản xuất kinh doanh có các nguồn phát thải gây ô nhiễm môi trường, yêu cầu thực hiện các biện pháp kỹ thuật xử lý đạt yêu cầu mới được tiếp tục sản xuất, xử lý nghiêm khắc các trường hợp trốn tránh trách nhiệm...

Bài, ảnh: Trần Uyên