Hội làng Ném Đoài

Nguyễn Thủ Tiệp chiếm cứ một vùng rộng lớn từ sông Cầu đến sông Đuống, xưng là Vũ Ninh Vương. Sau khi trở thành Vũ Ninh Vương, ông xây dựng một ngôi chùa đặt tên là Cổ Niệm (thuộc địa phận làng Ném Đoài ngày nay). Về sau, lúc 61 tuổi ông thỏa hiệp với nhà Đinh. Ông về trại Tè (Ném Đông), trại Ải (Ném Đoài). Thấy dân cư thưa thớt, ông giảm thuế 5 năm liền và cấp 300 mẫu ruộng để dân 2 trại cùng xây dựng một ngôi đình chung của hai làng Ném Đông, Ném Đoài (hay còn gọi là đình Đông - Đoài). Để ghi nhớ công lao của Nguyễn Thủ Tiệp, sau khi ông mất, dân làng Ném Đoài tôn làm Thành hoàng, lập đền thờ.
Lễ hội lớn nhất trong năm là lễ hội kỷ niệm ngày sinh Thành hoàng làng Nguyễn Thủ Tiệp vào ngày 6 tháng Giêng. Xưa kia, hội làng bắt đầu từ ngày 4 đến ngày 11 tháng Giêng thì kết thúc. Hội được diễn ra tại khu vực đình, đền, chùa làng.
Vào ngày mồng 4 tháng 2 làng Ném Đông, Ném Đoài cho trai đinh đóng kiệu sắp nghi trượng, cờ quạt tập trung tại đền Ném Đoài làm lễ thay áo cho tượng thánh. Cũng trong ngày này, người ta công bố các qui định của hội làng, phân công người chuẩn bị hội để cả làng được biết. Những lễ vật chính đã được các cai đám lo liệu theo qui định hương ước. Hai giáp Đông (Ném Đông) và Đoài (Ném Đoài) tổ chức chọn người tham gia vào đội rước, đội tế. Ngoài những lễ vật riêng của cá nhân, mỗi giáp phải chuẩn bị lễ vật gồm một con lợn 50kg, thịt xong xả làm 4 đem luộc rồi xếp lại theo hình con lợn như trước, đặt trên mâm bồng để thờ. Ngoài ra còn có xôi thờ cùng trầu cau, hương đăng, nải quả.
Ngày 6 tháng Giêng bước vào chính hội, mở đầu bằng cuộc rước thần về đình. Sáng mùng 6 dân hai giáp Đông và Đoài tập trung ra đình để làm lễ nghênh thần. Đám rước bắt đầu từ đình đến đền Ném Đoài. Đi đầu là hàng chục lá cờ hội, tiếp đến là kiệu long đình, kiệu bát cống. Các cụ quan viên đi sau, cuối cùng là dân làng. Đến nơi, vị chủ tế dâng lên bàn thờ đức Thánh mâm lệ gồm xôi, gà, trầu, rượu, hoa quả làm lễ Đức Thánh rồi xin âm dương để rước bài vị đức Thánh về đình. Sau đó bài vị của Đức Thánh được rước lên kiệu quay về đình. Việc rước diễn ra trong buổi sáng thì kết thúc. Buổi chiều hôm đó lễ tế được cử hành theo nghi thức truyền thống. Lễ vật tế bao gồm một con lợn, mâm xôi cùng trầu, rượu, hoa quả. Sau khi làm lễ tế, lễ vật được đem về hàng giáp hưởng lộc. Ngày 11 làng tế giã đám. Trong văn tế hội Ném Đoài bao giờ cũng thỉnh tới hai bà chúa người làng Ném Tiền là Dương Thị Phương và Lê Thị Phúc có công cấp tiền sửa đình chùa làng Đông - Đoài, thể hiện việc làm có trước, có sau của người Khắc Niệm.
Bên cạnh những nghi lễ, làng còn tổ chức các trò chơi như vật, chọi gà, hát chèo, hát Quan họ. Trong đó, hát Quan họ là hoạt động mang tính bao trùm ở đây bởi Ném Đoài là một trong những làng Quan họ gốc của huyện Tiên Du. Hội làng là dịp để Quan họ Ném Đoài mời bạn đến chơi, cùng nhau tổ chức canh hát cầu vui. Xưa ở Ném Đoài có hai bọn Quan họ (một bọn nam và một bọn nữ) kết bạn với một bọn nữ Đào Xá và một bọn nam Ngang Nội. Gần đến ngày hội, các bọn Quan họ cử người đi mời Quan họ Đào Xá, Ngang Nội. Sáng ngày mồng 6, Quan họ Ngang Nội, Đào Xá đến hội Ném Đoài. Hai bên chủ - khách vào lễ Phật, lễ Thánh, sau đó hát thờ, hát hội, cuối cùng hát canh trong nhà chứa. Ngoài Quan họ Đào Xá, Ngang Nội, Quan họ ở các nơi khác cũng đến hội Ném Đoài chơi. Ở Khắc Niệm có tới 3 làng Quan họ gốc là: Ném Tiền, Ném Sơn và Ném Đoài, cùng mở hội vào mồng 6. Vì vậy trong một ngày Quan họ đi liền 3 hội làm cho không khí lễ hội vùng Khắc Niệm thêm sôi động.