Hương vị quê nhà

Nếu nhà là nơi để người ta trở về nghỉ ngơi sau những mệt nhọc thì gian bếp chính là nơi giữ hơi ấm cho căn nhà đó. Đó là nơi những bữa ăn hàng ngày được nấu, được ăn, nơi cả nhà quây quần bên nhau trong những thời khắc ấm áp nhất. Tôi đã lớn lên ở một ngôi nhà và gian bếp đơn sơ, những món ăn má nấu cũng là những món quê nhà bình dị. Những hương vị quê nhà ấy cứ gợi nhớ gợi thương, cứ đi theo suốt cả cuộc đời.

Thức ăn của một vùng miền phụ thuộc vào địa lý, vào khí hậu và thổ nhưỡng. Người Việt Nam với nền văn minh lúa nước từ bao đời, với khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm mưa nhiều đã quen với cơm là món ăn chính mỗi ngày. Thức ăn thì cũng thường là sản phẩm nuôi trồng được, với “tương cà là gia bản”. Món “canh rau muống”, “cà dầm tương” đã đi vào trong nỗi nhớ của những người con xa quê mà chỉ những người đã trải qua mới thấu hiểu. Như mọi người nông dân khác, má tôi luôn tay luôn chân bận rộn với những công việc đồng áng. Sau giờ làm đồng, má lại nấu những món ăn cho gia đình. Bàn tay má thoăn thoắt lặt rau, làm cá. Món ăn của má không cầu kỳ nhưng hương vị đậm đà ngon khó cưỡng. Thích nhất là món cá đồng má kho. Mùa mưa đến, con suối bên nhà nước chảy mạnh, cá theo đó mà về. Ba dùng chiếc đó tre đặt ngược dòng nước, đến sáng là có một rổ cá đầy các loại. Má làm sạch, nướng qua rồi ướp gia vị kho cá. Nồi cá của má thơm lừng mùi nước mắm, mùi hành tiêu, gừng nghệ. Lũ trẻ tụi tôi ăn đến hết trộn nồi mà vẫn còn cảm nhận vị ngon trên đầu lưỡi. Lúc rảnh rỗi, má ngâm gạo làm bánh xèo, nạo củ mì làm bánh rế, nấu củ lang khô với đường và đậu phộng rồi vắt thành từng viên. Nhiều món ăn khác được má chế biến từ gạo, bắp, củ lang, củ mì, rau trái vườn nhà để giúp cả nhà có thể thay đổi món ăn mà ăn được nhiều hơn để có sức khoẻ. Sau này chúng tôi lớn lên đi học xa rồi đi làm, ăn được nhiều món ăn của những vùng miền khác nhau, nhưng hương vị món ăn của má vẫn còn nguyên nơi nào đó trong ký ức, và nó sẽ được gọi về khi bắt gặp một hình ảnh thân quen nào đó.
Nỗi nhớ về gian bếp gia đình, về hương vị quê hương có lẽ không phải của riêng ai. Chồng tôi đến từ một vùng quê biển với những đồng cát mênh mông trong tiếng rì rào của những hàng phi lao và tiếng ì oạp của những con sóng vỗ bờ. Đất cát rút nước mưa nhanh để lại những đám ruộng khô nóng bỏng chân người. Việc trồng lúa nước trước đây là không thể, cây lương thực chủ yếu trong vùng là khoai lang. Quê chồng tôi có câu: khoai lang là vàng kẻ khó. Nó giúp người ta vượt qua cơn đói lòng để đi làm, đi học. Khoai lang lành tính, không độc như khoai mì nên có thể ăn bất cứ lúc nào mà không sợ say. Cái thời ăn khoai lang trừ bữa ấy đã qua, nhưng chồng tôi vẫn rất thích ăn khoai lang và có thể ăn vào mỗi ngày như một cách để nhớ quê hương, nhớ những ngày còn bên mẹ. Một món đặc sản nữa của vùng quê cát trắng ấy là bánh bột lọc, thứ bánh làm từ khoai mì không thể thiếu được trong các dịp tụ họp gia đình.
Tình yêu quê hương của mỗi người bắt đầu từ những thứ gần gũi nhất xung quanh, trước hết là mẹ và những món ăn mẹ nấu. Con trai tôi lúc còn nhỏ không thích ăn gì khác ngoài đồ ăn mẹ nấu. Sau này cháu lớn hơn có đi đây đó và ăn ngoài cũng như thưởng thức những món ăn ở những vùng miền khác nhau khi đến một nơi nào đó. Như mọi đứa trẻ mới lớn dễ thích nghi khác, cậu bé cũng rất đam mê ẩm thực ở nhiều nơi. Nhưng khi được hỏi con có thích những thức ăn ấy hơn thức ăn quê mình không thì cháu luôn thích những món ăn từ gian bếp của mẹ, những món ăn có hương vị riêng vì nó được nấu bằng tình yêu thương của mẹ dành cho những đứa con. Những món ăn quê mình đã nuôi con lớn lên, sẽ luôn có một vị trí đặc biệt.
Có một câu nói rằng đường đến trái tim phải đi qua dạ dày. Người ta thường nghĩ câu này dành cho tình yêu nam nữ, nhưng tôi nghĩ nó đúng với mọi tình yêu khác. Một người sẽ luôn yêu quý gia đình của mình vì những gắn bó máu mủ, những tình cảm dành cho nhau, nhưng chính những món ăn, những cách nấu riêng của mỗi nhà làm cho người đi xa luôn nhớ, cho những người đã xa rời mái ấm tuổi thơ vẫn luôn giữ trong ký ức những hương vị ngọt ngào khó phai cùng những món ngon đặc trưng của gia đình. Mỗi vùng quê, mỗi miền đất cũng có những thức ăn riêng. Người xa xứ thường giữ những hoài niệm về món ăn quê mình và họ luôn muốn lưu giữ truyền thống qua những món ăn mang đậm bản sắc quê nhà. Ăn uống đã trở thành một phần của văn hoá và người Việt của chúng ta cũng thật tự hào khi những món ăn của nước mình được xếp vào những món ngon của thế giới, và dù ở bất cứ nơi đâu, khi nhìn những món ăn đặc trưng của nước mình chắc chắn mỗi người Việt sẽ có một nỗi nhớ và tự hào về quê hương.  
Hương vị quê nhà từ gian bếp của mẹ đã nuôi lớn mỗi người con, vun đắp một tình yêu với quê hương đất nước. Những món ăn ấy không chỉ giúp người ta trưởng thành về thể chất, mà còn tạo nên những nét đẹp tâm hồn còn mãi với thời gian.