Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV: Thảo luận về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Sáng 21-5, Quốc hội tiến hành thảo luận tại Tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 ngày 13-11-2021 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự họp tại Tổ 13 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Hậu Giang, Bắc Ninh, Lào Cai, Đắk Lắk. Đồng chí Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh làm Tổ trưởng tổ thảo luận.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự họp tại Tổ 13; Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Anh Tuấn, Tổ trưởng phát biểu điều hành phiên thảo luận.

Góp ý đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, các đại biểu nhất trí cho rằng, việc ban hành Nghị quyết là cần thiết và kịp thời, nhằm tháo gỡ nút thắt pháp lý, tạo đột phá về thể chế và thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội một cách thực chất, hiệu quả hơn.

Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, lĩnh vực nhà ở xã hội là vấn đề được dư luận xã hội, người dân đặc biệt quan tâm. Chính phủ, Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam cũng đang chỉ đạo hết sức quyết liệt để hoàn thành việc xoá nhà tạm, nhà dột nát. Quốc hội cũng đã quyết dành 5% từ nguồn kinh phí tiết kiệm để các địa phương thực hiện chủ trương này. Từ năm 2021 đến nay cả nước mới triển khai được 657 dự án nhà ở xã hội, số lượng căn hoàn thành mới đạt 15,6% mục tiêu đề ra. Để đầu tư xây dựng ít nhất một triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021- 2030 Chính phủ cũng đã dành gói hỗ trợ tín dụng 120.000 tỷ đồng tuy nhiên tiến độ giải ngân rất chậm.

Chủ tịch Quốc hội cơ bản tán thành việc cắt giảm những thủ tục không cần thiết để rút ngắn thời gian triển khai dự án nhà ở xã hội. Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm rõ các giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội. Phải bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá, kiểm định chất lượng công trình sau khi hoàn thành, tránh việc chất lượng nhà ở xã hội không đáp ứng yêu cầu quy định.

Nhấn mạnh, phát triển nhà ở xã hội là vấn đề hết sức quan trọng và cấp bách để giải quyết nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thu nhập thấp, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Nghị quyết của Đảng đã đề ra, trong Nghị quyết của Quốc hội về kinh tế xã hội cũng đã đề cập vấn đề này nhưng hiện nay tổ chức triển khai xây nhà ở xã hội rất chậm. Tin tưởng, nếu thực hiện được các nội dung trong dự thảo Nghị quyết thì sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đạt mục tiêu xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội trong năm 2025, tiến tới 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và phát triển kinh tế.

Bảo vệ người mua, tạo ra sự minh bạch và công bằng về mặt tài chính

Tham gia thảo luận về nội dung Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Đại biểu Nguyễn Như So, Đoàn ĐBQH tỉnh có 4 đề xuất gồm:

Một là, Quy định tại Điều 5 về việc giao chủ đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với đặc thù của loại hình nhà ở phục vụ an sinh xã hội. Tuy nhiên, để cơ chế này thật sự khả thi, hấp dẫn và công bằng, cần thiết phải điều chỉnh một số nội dung nhằm phù hợp hơn với thực tiễn và quy định của pháp luật liên quan. Theo đó, nên bổ sung yêu cầu UBND cấp tỉnh công khai danh mục dự án, tiêu chí và lý do giao chủ đầu tư không qua đấu thầu trên cổng thông tin của địa phương để đảm bảo tính minh bạch và tạo môi trường đầu tư công bằng.

Hai là, Quy định tại Điều 8 về việc xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội là một nội dung then chốt, tác động trực tiếp đến khả năng thu hút nhà đầu tư cũng như tính minh bạch và hiệu quả của chính sách nhà ở xã hội. Tuy nhiên, Quy định tại khoản 3 Điều 8 yêu cầu sau khi công trình hoàn thành và được nghiệm thu, chủ đầu tư phải thực hiện kiểm toán, quyết toán chi phí đầu tư xây dựng. Đề xuất sửa đổi quy định tại khoản 3 Điều 8 theo hướng: cho phép chủ đầu tư xác định giá bán tạm thời (giá tạm tính) theo hồ sơ dự toán đã được thẩm định, ký hợp đồng với người mua trên cơ sở giá này kèm theo điều khoản điều chỉnh sau kiểm toán nếu có chênh lệch vượt ngưỡng 5%. Đồng thời, chỉ yêu cầu hoàn trả phần chênh lệch trong giới hạn vượt biên độ cho phép, còn trong phạm vi biên độ ±5% thì không truy thu để giảm thiểu rủi ro hành chính. Cách làm này vừa bảo vệ người mua, vừa tạo ra sự minh bạch và công bằng về mặt tài chính, góp phần cải thiện môi trường đầu tư vào nhà ở xã hội.

Ba là, Điều 11 là một quy định quan trọng nhằm tháo gỡ rào cản về quỹ đất sạch trong triển khai các dự án nhà ở xã hội.  Nhưng một số nội dung trong quy định hiện tại vẫn chưa được cụ thể hóa, dẫn đến nguy cơ tạo ra sự chậm trễ trong việc hoàn trả kinh phí cho chủ đầu tư, cũng như làm giảm tính hấp dẫn của chính sách đối với khu vực tư nhân. Do đó, kiến nghị bổ sung rõ trong Điều 11: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức thẩm định và hoàn trả hoặc khấu trừ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho chủ đầu tư trong thời hạn không quá 90 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ” Điều khoản này không trái với Luật Ngân sách nhà nước hay Luật Đất đai, đồng thời góp phần nâng cao tính kỷ luật tài chính- hành chính trong triển khai các chính sách ưu đãi cho nhà ở xã hội.

Bốn là, quy định tại khoản 1 Điều 14 về điều khoản thi hành, tôi đề xuất điều chỉnh thời hạn thực hiện Nghị quyết từ 5 năm lên 7 năm, bắt đầu từ ngày 01 tháng 8 năm 2025, nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong tổ chức triển khai. Thời gian tới, nhiều địa phương sẽ thực hiện quá trình sáp nhập, sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, quá trình này tác động trực tiếp đến cơ cấu bộ máy, điều chỉnh quy hoạch và phân bổ nguồn lực, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai các dự án nhà ở xã hội. Trong khi đó, đặc thù của chính sách nhà ở xã hội là cần thời gian dài để chuẩn bị quỹ đất, phê duyệt dự án và hoàn thiện công trình. Nếu chỉ giới hạn thời hạn 5 năm, nhiều địa phương sẽ không đủ điều kiện thực hiện trọn vẹn một chu kỳ đầu tư, dẫn đến nguy cơ ngắt quãng và giảm hiệu quả chính sách. Việc kéo dài thời hạn lên 7 năm không phát sinh thêm chi phí hành chính, nhưng mang lại dư địa lớn hơn cho các địa phương trong việc thích ứng với biến động chính sách, hoàn thiện bộ máy sau sáp nhập và triển khai các vòng đầu tư hiệu quả, bền vững hơn. Điều này cũng thể hiện tư duy dài hạn, ổn định trong ban hành chính sách xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực có tính lan tỏa như nhà ở cho người thu nhập thấp.