Ký ức mùa đông

Khác với những ngày xuân, ngày hạ, hay ngày thu lướt qua chóng vánh, đông lại khắc sâu vào ký ức mỗi người từng dấu ấn khó quên để thành nỗi nhớ. Khi những cơn gió heo may cuối cùng mang theo cái se lạnh báo hiệu một mùa Đông lại đến, thời tiết tỏ rõ sự khắc nghiệt khi buổi chiều trời còn khá oi bức, vậy mà chỉ sau một cơn gió bấc tràn về lúc nửa đêm, cả không gian đã ngập chìm trong giá rét.

Tê tái, buốt thấu… thứ khí hậu tưởng như khắc nghiệt ấy lại chính là nét duyên thầm của mùa đông xứ Bắc. Cái lạnh lẽo và sự khô hanh của trời đất làm cho mùa đông giống với những nỗi buồn, thăm thẳm của suy tư của đời người.

Sinh ra, lớn lên trên vùng quê Bắc bộ, cảm xúc nồng nàn trong cái giá lạnh của những mùa đông thủa ấu thơ trong tôi luôn khắc khoải và nao lòng đến thế. Những ngày đầu trở gió, mẹ rục rịch soạn từng chiếc áo bông cũ cho anh em tôi mặc, chiếc chăn bông cũ được gói gém cất trong căn buồng suốt mấy mùa được đem ra hong, rũ tan mùi ẩm mốc, rồi lồng vào chiếc vỏ chăn hoa có hình con công trải lên giường, chỉ nhìn thấy thôi là cũng đủ ấm áp rồi… Chiều cuối đông, lũ trẻ chúng tôi rủ nhau ra cánh đồng ven làng, men theo những luống rau màu vụ đông hái rau khúc mang về làm bánh. Sau rất nhiều công đoạn làm vỏ bánh từ thái, giã lá, nhào lẫn với bột gạo nếp dẻo, cùng với nhân bánh được hòa quyện giữa đỗ xanh, thịt mỡ, thêm chút hành phi… những chiếc bánh khúc được hấp nóng, thơm phức, cả nhà cùng quây quần thưởng thức bên bếp lửa bập bùng. 
Mùa đông cũng là mùa mà bà con trong làng trồng nhiều loại rau màu nhất trong năm. Cánh đồng sau làng bao phủ màu xanh mướt, mỡ màng trải rộng bởi những vạt ngô, khoai tây, khoai lang, su hào, cải bắp... và dáng mẹ tảo tần xách từng gầu nước tưới rau trong buổi chiều tà. Ngày cuối đông, cả nhà ra đồng dỡ khoai, gió Bắc thổi tê cóng, nhìn những chùm khoai lông lốc, cái lạnh như bị xua tan, lòng vui như mở hội. Chiều về mẹ nấu cơm vùi khoai trong bếp tro đỏ hồng, mùi khoai lang chảy mật ngọt ngào quyến rũ. Mùa đông khắc nghiệt như thế đặt con người trước bao thử thách, vì cuộc sống mưu sinh người nông dân vẫn cặm cụi cày cuốc ngoài đồng, trải qua những ngày rét căm căm với đôi tay thâm tím vì lạnh cóng, cảm giác toàn thân cứng đơ, gót bàn chân nứt toác tứa máu. Vậy mà, đi qua bao mùa đông khắc nghiệt như thế người dân quê vẫn cứ bình thản, mãi thao thiết với bài ca lao động, bồi đắp cho quê hương xứ sở ngày thêm trù mật. Cứ thế mùa đông xưa của vùng thôn quê nghèo khó trở nên ắp đầy kỷ niệm.
Thế rồi, những ngày cuối tháng Chạp bỗng chộn rộn bao chuyện năm cũ, năm mới với những toan lo, dự định. Ai cũng hối hả chạy đua với những ngày cuối năm còn sót lại và chuẩn bị đón mùa xuân mới. Đây đó, trong ánh mắt trẻ thơ đã thấp thoáng hình ảnh tấm áo mới, chiếc bánh chưng xanh hay những bao lì xì xinh xắn.
Năm tháng trôi qua, cuộc sống ngày càng đủ đầy, mùa đông bây giờ không còn tê tái bởi đã có chăn ấm, đệm êm và nhiều phương tiện, thiết bị hỗ trợ. Giữa phố thị hoa lệ trong ngổn ngang ký ức về mùa đông, nỗi nhớ khe khẽ được gọi tên. Nhớ cánh đồng mùa đông, về ổ rơm vàng óng, về khói bếp tím lam chiều, nhớ những dòng sông, nhớ bếp than hồng, mùi khoai nướng xém… và nhớ khoảng sân nhà đầy xác lá nơi yêu thương còn đọng lại bên cuộc đời tần tảo “một nắng hai sương” của những con người nhà quê.