Lẵng quả thông

Tôi nhớ ngày xưa hồi còn đi học chúng tôi có đứa nào mà lại không thuộc đoạn thơ này của Bằng Việt, thậm chí còn nắn nót viết trong cuốn sổ thơ bé tí teo:

“Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
Như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu!
“Lẵng quả thông” trong suối nhạc nhiệm màu
Hay “Chuyến xe đêm” thầm thì mê đắm
Mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm
Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa…
Có thể ngày mai ta cũng đi qua
Một cánh cửa nao lòng trong truyện “Tuyết”
Có tiếng chuông rung và con mèo Áckhíp
Ánh nến mơ hồ như hạnh phúc từng mong...”
(Nghĩ lại về Pauxtovxki - 1969).

Để từ đó chúng tôi đã yêu thích một “Lẵng quả thông”, một Pauxtovxki và một nước Nga biết nhường nào....Pauxtovxki, nhà văn Nga, thần tượng của tuổi trẻ một thời với những truyện ngắn nổi tiếng như: “Lẵng quả thông”, “Chuyến xe đêm”, “Tuyết”… và nhiều tác phẩm khác, có phong cách lãng mạn cao thượng, có bút pháp phóng túng, tràn đầy lòng cảm thương và trân trọng con người, cũng như những khát vọng cháy bỏng về hạnh phúc con người.
Truyện ngắn Lẵng quả thông giống như một bản nhạc mùa xuân của tuổi trẻ, của khát vọng và hy vọng. Câu truyện kể về người nhạc sĩ già tình cờ gặp một em bé với lẵng quả thông trong rừng. Mùa thu cảnh sắc tuyệt mỹ cùng với sự ngây thơ, trong sáng của cô bé đã khiến tâm hồn nghệ sĩ thật sự rung cảm. Ông hứa sẽ tặng cô một món quà thú vị sau mười năm nữa. Cô bé Đanhi lúc ấy cứ thắc mắc mãi tại sao món quà đó lại lâu đến vậy và rồi theo thời gian nó cũng ngủ quên trong trí nhớ của cô. Tình cờ sau mười năm khi cô mười tám tuổi, Đanhi Pêđécxen nghe được bản nhạc dành riêng tặng mình trong một buổi hoà nhạc ngoài trời. Lần đầu tiên cô được nghe một bản giao hưởng. Bản nhạc đó gợi lên trong lòng cô một nỗi xốn xang kỳ lạ, gợi lên biết bao là hình ảnh giống như trong những giấc mơ. Điệu nhạc du dương ấy đang kể về cánh rừng của cô, quê hương của cô, về những ngọn núi, những bài hát, tiếng động của biển quê, những con tàu bằng thuỷ tinh, tiếng đàn chim huýt gió, tiếng trẻ con hú gọi nhau trong rừng... Và cô đã nhận ra người nhạc sĩ già năm ấy, người giúp cô mang lẵng quả thông về tận nhà và hứa sẽ tặng cô một món quà sau tận mười năm. Cô đã khóc khi bản nhạc tràn ngập khoảng không giữa đất đai và mây trời giăng mắc trên thành phố. Cô khóc khi biết người nhạc sĩ già ấy đã không còn nữa! Giá mà gặp lại được ông hẳn cô sẽ chạy ào đến, tim đập rộn ràng. Cô sẽ ôm lấy cổ ông, sẽ áp bên má ướt đẫm nước mắt vào má của ông và nói lời cảm ơn, người đã cho cô thấy được vẻ đẹp tuyệt mỹ của cuộc sống, mà con người thì phải sống bằng cái tuyệt mỹ ấy...
Thật sự khi đọc Lẵng quả thông, người đọc sẽ yêu câu truyện nhỏ nhắn này bằng một tình yêu thuần khiết. Ta cũng hiểu hơn nữa phong cách văn xuôi đậm chất thơ, “văn mỏng như thơ” thấm đẫm vào từng câu, từng chữ của nhà văn Pauxtovxki- một “ tâm hồn Nga”, hiểu thêm về nước Nga vĩ đại nhưng rất đỗi gần gũi. Chất thơ trong tác phẩm tỏa ra từ vẻ đẹp của thiên nhiên Nga, của con người Nga trong sáng giản dị, nhân hậu, giàu lòng nhân ái, từ tình yêu và niềm tin bất diệt về cuộc sống. Như thông điệp của người nghệ sĩ già gửi cô bé Đanhi: “Cháu như mặt trời, như làn gió êm dịu, như buổi sáng tươi mát”, “Cháu là đêm trắng với ánh sáng huyền ảo. Cháu là hạnh phúc, là ánh bình minh. Cháu cất tiếng là bao con tim rung động. Cầu chúa ban phước lành cho mọi vật bao quanh cháu, chạm tới người cháu và được cháu chạm tới, những gì làm cháu vui sướng và bắt cháu phải trầm ngâm suy nghĩ...” Trong dòng suối mát lành của bản nhạc ấy, cùng với những niềm thương yêu vô bờ bến được gửi gắm bởi người nhạc sĩ, cô gái đã thấy được ý nghĩa, hạnh phúc của cuộc đời - “một cuộc đời sẽ không trôi qua vô ích”. Hạnh phúc ấy, vẻ đẹp cuộc đời ấy đã được Đanhi đón nhận khi cô thốt lên “Đời ơi, hãy nghe đây. Ta yêu người”.
Lẵng quả thông là “suối nhạc nhiệm màu”, là “trang sách suốt đời đi vẫn nhớ” cho bất kỳ ai yêu và cảm mến một nước Nga tươi đẹp.