Mùa thu hoạch trên đất bãi

Các thương lái thu mua dưa lê tại xã Thái Bảo, huyện Gia Bình.

Vừa dứt cơn mưa rào những ngày cuối tháng 6, bà Bùi Thị Mai cùng 4 lao động tập trung thu hoạch nốt số dưa hấu trên đất bãi thôn Trung Thành, xã Đại Lai (Gia Bình). Sau bão Yagi và vụ cà rốt mất giá đầu năm, bà không ngờ khó khăn vẫn tiếp nối tới vụ hè. “Nhà tôi có 6 mẫu đất bãi để trồng cây màu, trước đây vốn là nguồn thu nhập chính của gia đình. Tuy nhiên, đúng thời điểm cây đơm quả, thì có 2 trận mưa lớn, khiến nhiều diện tích bị hư hỏng. Dưa hấu, dưa lê đều là loại cây ưa nóng, ngậm nước lâu ngày khiến quả bị nứt, thối, héo gốc. Năng suất giảm rõ rệt chỉ đạt 1,1 tấn/sào, trong khi những năm trước phải đạt 1,5-1,7 tấn/ sào. Sản lượng ít song giá thị trường bấp bênh, có thời điểm chỉ được 4.000-5.000/kg; bình quân đạt 3-4 triệu đồng/sào. Chỉ có một số ít loạt dưa hấu cuối vụ được 7.000- 8.000 đồng/ kg” - bà Mai ngậm ngùi chia sẻ.   
Ước tính, với mỗi sào trồng dưa hấu, nông dân đầu tư khoảng 4 triệu đồng, còn dưa lê khoảng 3 triệu đồng/sào, gồm các khoản chi phí: làm đất, mua ni lông che phủ mặt luống, hạt giống, phân bón, thuốc trừ sâu. Với thu nhập như vừa qua, gia đình bà Mai hầu như không có lãi. Sau khi tập trung thu hoạch, bà Mai  cho đất nghỉ để chuẩn bị điều kiện xuống giống cà rốt vào cuối tháng 7 âm lịch tới. Bà dự định sẽ trồng gối vụ, rải vụ, tránh thu hoạch đại trà và xen canh các loại cây rau gia vị để lấy ngắn nuôi dài. 
Cũng là vùng chuyên canh màu trên đất bãi, thôn Tân Tiến, xã Cao Đức, huyện Gia Bình có hơn 20 ha rau màu vụ xuân hè trên đất bãi, chủ yếu trồng dưa hấu, dưa lê. Từ cuối tháng 4 đến nay, hình thái thời tiết không tốt cho sự phát triển của cây dưa hấu, dưa lê vốn chỉ ưa nắng, đồng thời tạo điều kiện cho các loại nấm, vi khuẩn gây bệnh vàng lá, chết dây… phát triển, ảnh hưởng lớn tới năng suất thu hoạch. Ông Nguyễn Văn Hường, Trưởng thôn kiêm Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Tân Tiến cho biết: “Chúng tôi hướng dẫn nông dân khẩn trương thu hoạch theo phương châm xanh nhà hơn già đồng, tuy nhiên, nhiều hộ chỉ thu được 5 triệu/ sào, coi như hòa vốn. Một số ít hộ thu hoạch ở thời điểm muộn hơn mới đạt 8-9 triệu/ sào. Hiện nay, HTX chỉ đạo nông dân khẩn trương giải phóng đất, áp dụng các biện pháp bồi dưỡng đất để chuẩn bị cho vụ thu đông sắp tới”.
Được biết, vụ hè năm 2025, huyện Gia Bình gieo trồng 724 ha cây màu các loại. Trong đó, cây dưa hấu, dưa lê là chủ đạo với diện tích 457,8 ha, được trồng trên diện tích đất chuyên màu ngoài bãi thuộc các xã Cao Đức, Vạn Ninh, Đại Lai, Thái Bảo… ngoài ra là một số loại cây cà rốt, rau cải muối, mùi, thì là… Ngay từ đầu vụ, huyện chỉ đạo phòng chuyên môn tập trung tuyên truyền chính sách hỗ trợ; khuyến cáo, hướng dẫn nông dân kỹ thuật trồng, chăm sóc, quản lý dịch hại tổng hợp theo yêu cầu kỹ thuật với từng loại cây trồng. Đến nay các diện tích đất bãi cơ bản thu hoạch, nông dân đang phơi đất, chuẩn bị gieo trồng cây màu vụ thu đông với diện tích khoảng 711,7 ha.
Tuy nhiên, bài toán đặt ra đối với việc canh tác trên vùng bãi của huyện Gia Bình trong các mùa vụ tiếp theo là bảo đảm hiệu quả sản xuất. Theo đó, các địa phương có đất bãi cần làm tốt công tác quy hoạch, cải tạo hệ thống giao thông, thủy lợi, khả năng thoát nước và tiếp cận nguồn nước tưới. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ưu tiên các loại có giá trị kinh tế cao, khả năng chịu hạn, chịu ngập úng tốt. Trên cơ sở đó, lên lịch thời vụ phù hợp cho từng loại cây trồng, hạn chế tối đa tình trạng thu hoạch ồ ạt để bị ép giá. Đẩy mạnh liên kết sản xuất, hình thành các vùng cây màu quy mô lớn, đi kèm xây dựng thương hiệu, áp dụng các biện pháp sản xuất hiện đại, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm để tìm kiếm các đối tác tiêu thụ ổn định. Nâng cao giá trị canh tác, giúp nông dân yên tâm bám đất, duy trì màu xanh trên các vùng bãi.