Mùa về trên tay mẹ

Khi cái nắng cuối xuân còn mơ màng, tiếc nuối chưa muốn dời khỏi những thảm lúa đương vào vụ, hạt đầy dần, thì mẹ tôi lại mang cuốc ra vườn. Người cặm cụi xới cho đất tơi lên và đặt hạt. Những hạt đỗ xanh tròn vo, chắc nịch, xanh thẫm như mắt một loài chim mà tôi không biết tên.

Con chim ấy thường đến mổ nhè nhẹ vào ô cửa kính phòng ngủ của tôi vào mỗi buổi sớm mai, ngày Chủ nhật. Hai cẳng chân nâu quắp theo phiến lá xanh, như vẽ một kí tự mơ hồ vào bầu khí quyển của riêng tôi, hình dung ra đó là lời chào của một người bạn tí hon, tôi mỉm cười hân hoan. Nay tôi lại bắt gặp ánh mắt ấy, từ những hạt mầm trong đôi bàn tay đã bao mùa đi qua của mẹ. Mẹ bảo: “Ba ngày nữa, hạt sẽ mở mắt, đội mầm chui lên khỏi mặt đất”. Nhìn trên lưng áo mẹ, tôi thấy những giọt mồ hôi đã lấm tấm. Tôi bỗng nhận ra, những giọt mồ hôi ấy là chất dẫn tình yêu, kết nối tôi với mẹ. Mẹ tôi mồ hôi bốn mùa. Đến giờ đã ở tuổi trung niên, bàn chân từng vui buồn trên mọi nẻo, giọt mồ hôi mẹ vẫn luôn là một thứ dấu triện riêng để bừng thức bao nỗi niềm khiến trái tim đầy vết xước của tôi như luôn được mẹ ru vỗ.

Những hạt đỗ, dưới tay mẹ, như có phép màu, bừng lên sự sống tốt tươi. Mỗi bận về nhà, không thấy mẹ trong nhà, chạy ra vườn, chắc chắn  tôi gặp mẹ lom khom trên mảnh vườn nhỏ đủ loại cây trái, mùa nào thức ấy. Hình như  mẹ dồn chiu chắt nhiều nhất cho mấy luống đỗ. Mẹ bảo: “Để Tết gói bánh”. Những cây đỗ chấp nắng gió, ra hoa, kết trái, dụ ong bướm đến khu vườn. Có hôm, mẹ mải mê làm vườn, cánh bướm vàng mong manh sà xuống, đậu trên vai áo mẹ, như một niềm vui cứ đầy dần, đầy dần!

Khi đỗ chín, mẹ lại cặm cụi phơi trên những chiếc mâm nhôm. Nắng cuối tháng sáu, nấu chín cả nước trên mặt vuông ao nhỏ trong vườn, những quả đỗ cựa mình, tách đôi vỏ, chào tôi bằng những hạt đỗ tròn xoe ngơ ngác. Mẹ cẩn thận, bóc, sàng, sẩy, phơi. Có trưa, đang ngủ thì một cơn mưa kéo đến, mẹ choàng tỉnh, nhớ đến mấy mâm đỗ. Tôi chạy ra cùng mẹ, giọt mưa bóng mây vừa chạm sân gạch đã biến mất, giữa cái nắng như nung. Tôi chưa kịp ra mồ hôi, đã thấy lưng áo mẹ thoáng ướt. Tôi hiểu, tuổi già đã gần hơn với mẹ rồi. Cả tôi cũng đâu còn trẻ, vì khi gặp những cơn gió nghịch mùa, lưng tôi lại ê buốt. Thời gian lạnh lùng và vô thường quá.

Đỗ khô, mẹ cất trong những chiếc hũ sành được nút chặt bởi lá chuối khô. Thứ đỗ chỉ dùng trong những dịp đặc biệt: ngày giỗ ông bà nội tôi, ngày Tết. Mẹ tôi dè sẻn, coi đó như một thứ đặc sản. Có lần tôi bảo: “Mẹ mệt thì nghỉ, chợ bán đầy đỗ, cứ cặm cụi cho khổ”. Mẹ vẫn ngồi nhặt từng mảnh vỏ đỗ nhỏ còn vương sót lại, thủng thẳng: “Các chị lương được bao nhiêu mà cái gì cũng tiền”. Là nói thế thôi, nhưng lần nào về nhà, mẹ cũng treo xe tôi đủ thứ: rau, trứng, cá, gà, vịt, hoa quả. Trong mắt mẹ, con dù lớn nhường nào vẫn chỉ là một đứa trẻ.

Mẹ về hưu được vài năm, thì căn bệnh đại tràng hành hạ. Tôi đưa mẹ ra bệnh viện Bạch Mai khám. Buổi trưa vạ vật chờ kết quả, tay còn ôm bụng vì đau, nhưng mẹ cứ than thở, lo tôi đi lại nhiều vất vả. Tôi gắt lên: “Mẹ ốm không lo, con khỏe thế sao phải lo”. Nhưng nói xong, tôi kiếm cớ ra ngoài một chút cho thoáng, thực ra là giấu lau nước mắt. Tôi đi lẫn vào đám đông, rồi nhìn mẹ từ xa. Mẹ tôi mặc tấm áo hoa màu nâu, mái tóc lòa xòa, chưa kịp chải lại, bất giác trong tôi trào lên niềm lo âu mơ hồ.

Khi lấy được kết quả, mẹ cầm tờ giấy A4, đọc đi đọc lại, hồ hởi: “May quá, chỉ qua loa, nhỡ bệnh nặng thì khổ các con”. Tôi đăm đăm nhìn mẹ, trời cuối thu hanh hao mà những sợi tóc mai của mẹ bết mồ hôi. Làm mẹ, là không chỉ sống cho riêng mình, mà luôn sống cho con.

Cách đây mấy năm, bố tôi phải mổ cấp cứu ở ngoài Hà Nội vì căn bệnh Glocom. Tôi xin nghỉ để chăm bố, mẹ đuổi quầy quậy: “Cứ ở nhà an tâm làm việc, bố mẹ tự lo được. Thi thoảng sang tưới rau cho mẹ là được”. Mà thật lạ, ngày thường, có khi bận, cả tuần tôi mới về, nhưng khi bố nằm viện, ngày nào tôi cũng về. Chủ nhân đi vắng, ngôi nhà buồn tênh. Những lá khô quăn queo lạo xạo dưới chân tôi như nhắc nhớ nhát chổi đều đều của mẹ. Khu vườn của mẹ vẫn tốt tươi, mấy luống đỗ xanh, xòe lá đón gió hây hẩy, cạnh những cây su hào, súp lơ đã vào quả mây mẩy, nây tròn. Đàn vịt thấy tôi, kêu quàng quạc, rồi nghễu nghện vác bụng bằng đôi chân ngắn tủn, xuống ao kiếm ăn. Trong ổ rơm, mấy quả trứng gà còn vương vệt máu, nóng hôi hổi.  Bàn tay của mẹ, dù tạm đi vắng, nhưng vẫn sắp xếp cho sự sống đủ đầy.

Chợt đập vào mắt tôi là hình ảnh quen thuộc, những lọ nhựa trắng tinh đựng đầy đỗ xanh, mẹ cẩn thận xếp vào góc trong cùng của bàn bếp. Từ trong chai, muôn ngàn con mắt đỗ nhìn tôi không chớp, xanh veo, ngơ ngác lại như rủ rỉ chuyện trò. Tôi tưởng ra tấm lưng mẹ miệt mài bên những vồng đỗ trong nắng sớm. Tôi thấy những mắt đỗ như chấm mồ hôi, dìu dịu đến nao lòng từ mẹ tôi. Sao mắt tôi như có giọt mồ hôi mặn chảy đến, cay xè.

Thế rồi, khi cái rét cắt ngọt vào da thịt, gió bấc thở dài trên cánh đồng chỉ còn trơ gốc rạ, khói bếp loang chiều, mưa lây phây, bầu trời sậm nước, ấy là lúc mẹ bắt tay chuẩn bị nồi bánh Tết. Người nhẩn nha, từng việc, từng việc, cẩn thận như một thứ nghi lễ. Mẹ ngả cái nia ra hàng hiên, đặt lên đó cái thớt và một chiếc chai thủy tinh, tất cả đều sạch sẽ. Người trải một lớp đỗ lên đó, dàn đều và bắt đầu xiết đỗ. Tôi nhìn mẹ miệt mài, lưng áo đã đẫm mồ hôi. Dù bao lần tôi nhắc mẹ mang ra hàng để xát, mẹ cứ gạt đi “Làm thủ công, bánh mới ngon”.

Đến giờ, đã ăn nhiều loại bánh chưng ở nhiều miền khác nhau, trong tôi chỉ đọng lại dư vị bánh chưng đã qua tay mẹ. Là vì tôi yêu mẹ hay bởi  mỗi mùa xuân qua là bớt đi một mùa mồ hôi trên áo mẹ? Là gì tôi cũng đành bất lực. Chỉ biết rằng, từ khi còn là một đứa trẻ mẫu giáo, cho đến giờ, tôi hiểu ra rằng,  giọt mồ hôi của mẹ, không chỉ là vất vả mà còn chi chút trọn vẹn lo thương của lòng mẹ cho con. Cả trong những giấc mơ tôi cũng nhập vào giọt mồ hôi mẹ.

Trên tay mẹ, nhịp nhịp mùa đi, nhưng đứa con được trở về để được bên mẹ những phút ấm lạnh của đường đời nhọc nhoài. Để tôi biết mang theo lòng trắc ẩn mà đi trong cõi người phù du, vô thường.