Nghệ sĩ Thanh Quý - Vẫn như “con nhện giăng tơ đi tìm”

Người dân Quan họ có lẽ đã quen thuộc với câu hát “Nhớ em tôi về Hội Lim/ Bâng khuâng đội áo đi tìm trong mưa/ Lạc vào câu hát xa xưa/ Thương thân con nhện giăng tơ đi tìm…” (“Con nhện tìm duyên” - Lê Minh) nhưng không phải ai cũng biết đó là những ca từ mà nhạc sĩ Lê Minh dành tặng riêng cho nghệ sĩ Thanh Quý. Từ một cô bé yêu Quan họ ở xã Đại Đồng, huyện Tiên Du đến nay sau gần 20 năm gắn bó son sắt, nghĩa tình, Thanh Quý đã là một liền chị Quan họ nổi tiếng, đầy tài năng, tâm huyết và là Phó Giám đốc Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Tôi từng rất cảm động khi được nghe nhạc sĩ Lê Minh kể về sự ra đời của bài hát “Con nhện tìm duyên” mà ở đó hình ảnh của Thanh Quý hiện lên thật xinh đẹp, sâu sắc, gần gũi và nghĩa tình. “Con nhện tìm duyên” chính là sự liên tưởng giữa hình ảnh con nhện giăng tơ với những người nghệ sĩ Quan họ cả đời giăng bắt những duyên thầm vào đời sống mỗi ngày. Họ cặm cụi đi tìm cái hay nhất, đẹp nhất dâng cho đời với niềm say mê, nhiệt thành, không toan tính, vụ lợi. Và từ một bài hát dành tặng riêng, một kỷ niệm riêng với Thanh Quý, “Con nhện tìm duyên” của người nhạc sĩ xứ Thanh đã trở nên phổ biến rộng rãi như thổ lộ tấm lòng, tình yêu và sự cảm phục của công chúng yêu dân ca Quan họ với các nghệ sĩ Quan họ nói chung.

Từ những ấn tượng tốt đẹp đó mà từ lâu tôi đã muốn kết nối với chị nhưng cứ lần lữa mãi… Rồi vào ngày thu đẹp trời biết tin Thanh Quý là 1 trong 6 nghệ sĩ được Hội đồng xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú của tỉnh đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, tôi mạnh dạn liên hệ với chị. Ở đầu dây bên kia Thanh Quý với chất giọng ngọt ngào lên tiếng khiến tôi cảm tưởng đã quen biết chị lâu lắm rồi. Nói về giải thưởng lần này, chị cho biết, bản thân đã có 20 năm găn bó với ca hát Quan họ chuyên nghiệp và nếu may mắn được xét tặng thì đó là niềm mơ ước, vinh dự, tự hào nhưng cũng là trách nhiệm hết sức lớn lao. Bởi “bài toán” phát triển lực lượng nghệ sĩ kế cận có đủ thanh, sắc, tâm huyết, trách nhiệm với dân ca Quan họ và nhất là làm sao cho dân ca Quan họ lan tỏa hơn nữa đến các vùng miền, địa phương ở trong và ngoài nước vẫn luôn là vấn đề khiến chị đau đáu bấy lâu. Nhưng dù danh hiệu của Nhà nước vẫn còn đang đợi ở phía trước thì thiết nghĩ với bấy nhiêu năm cống hiến, nỗ lực không mệt mỏi, Thanh Quý đã có một giải thưởng khác cũng không kém phần vinh quang, đó là ai ai cũng biết tên tuổi và yêu quý giọng hát của chị, đó là giải thưởng của lòng dân, nghệ sĩ của nhân dân.
Năm 2021 là năm Thanh Quý có nhiều bước ngoặt trong sự nghiệp. Lần thứ 2 liên tiếp chị trúng cử đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh (thành viên Ban Văn hóa - Xã hội của Hội đồng Nhân dân tỉnh). Là người đại biểu của nhân dân, Thanh Quý hiểu hơn ai hết trách nhiệm của mình phải có tiếng nói mạnh mẽ hơn nữa trong việc tham mưu với Hội đồng Nhân dân tỉnh về các nghị quyết, quyết sách có tính khả thi cao làm căn cứ pháp lý vững chắc nâng cao chất lượng hoạt động của ngành văn hóa tỉnh nhà, đặc biệt là gìn giữ và phát huy giá trị dân ca Quan họ Bắc Ninh. Chị cũng tự nhận mình không giỏi nhiều mặt và luôn cần cố gắng hoàn thiện bản thân để đáp ứng yêu cầu công việc ngày càng cao. Bởi thế mà trong mùa dịp đầu năm, chị đã đăng ký dự thi và trở thành học viên lớp Thạc sĩ Khoa Xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, Học viện Báo chí và Tuyên truyền với hy vọng sẽ được thu nạp thêm nhiều kiến thức phục vụ cho công việc hiện tại. Bởi chị cho biết công việc của một đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh là rất khó khăn, đòi hỏi phải có kinh nghiệm, trình độ kiến thức bao quát sâu rộng.
Thời gian qua, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội, trong đó các nghệ sĩ Quan họ cũng không là ngoại lệ. Tỉnh không tổ chức các lễ hội, các sự kiện đồng nghĩa với việc tiếng hát Quan họ, âm thanh được vang lên trong các ngày hội làng cũng vắng bóng. Đây thật sự là nỗi buồn với nhiều người, buồn nhất đương nhiên là các liền anh, liền chị như Thanh Quý. Bản thân chị cảm thấy rất hụt hẫng, chị nhớ sân khấu và những khán giả yêu quý của mình nhưng cũng thể làm khác được. Nhưng chính trong những khó khăn ấy lại nảy sinh ra những cách làm mới, cách làm sáng tạo, đó là tận dụng mạng xã hội. Chị đã cùng một số nghệ sĩ của Nhà hát lên ý tưởng tổ chức Livestream trên mạng xã hội Facebook với chủ đề “Nhớ về hội Lim” phát vào đúng tối 12 tháng Giêng. Chương trình đã được khán giả đón nhận rất nồng nhiệt với hàng vạn người theo dõi qua Facebook, YouTube.
Ngoài ra, Thanh Quý cũng đã tận dụng trang Facebook cá nhân của mình để quảng bá những bài hát Quan họ và những bài hát Quan họ lời mới với nội dung tuyên truyền người dân nâng cao ý thức bảo vệ cộng đồng, thực hiện thông điệp 5K của Bộ Y tế cũng như cổ vũ, động viên tinh thần các lực lượng tuyến đầu ngày đêm gác việc riêng, không quản sự vất vả, khó khăn và nguy hiểm để chống dịch. Cùng với đó, Thanh Quý còn tổ chức những buổi Livestream dạy hát Quan họ cũng như giao lưu hát Quan họ với các Câu lạc bộ ở trong nước cũng như các Câu lạc bộ Quan họ tại Cộng hòa Séc, Đức và Ba Lan - là những nước có đông đảo bà con kiều bào sinh sống.
Trong sự cương nghị, quyết đoán, bản lĩnh của một Phó Giám đốc Nhà hát Dân ca Quan họ tỉnh, một đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh, tôi còn nhận ra một Thanh Quý đảm đang, khéo léo vun vén hạnh phúc gia đình bên người chồng thân yêu cùng hai cậu con trai kháu khỉnh, ngoan ngoãn. Dẫu biết hai vai đè nặng lên người phụ nữ là việc nước, việc nhà thật khó lắm thay nhưng Thanh Quý vẫn có cách sắp xếp công việc khoa học để vừa có sự nghiệp nhưng cũng vừa giữ được “lửa ấm” hạnh phúc gia đình. Bận rộn với công việc quản lý nhưng Thanh Quý vẫn không ngày nào quên luyện thanh để giữ mãi chất giọng “vang, rền, nền, nảy” đã làm thổn thức biết bao trái tim người yêu Quan họ. Với chị thì được hát Quan họ là niềm hạnh phúc vô bờ, là khoảnh khắc để chị được trở về là mình - một nghệ sĩ Quan họ thực thụ, một nghệ sĩ tâm huyết và trách nhiệm với vốn văn hóa của cha ông để lại. Và cứ như thế từ trong sâu thẳm trái tim mình, Thanh Quý vẫn như “con nhện giăng tơ đi tìm”…