Người Bút Tháp làm khuyến học

Thôn Bút Tháp (Đình Tổ , Thuận Thành) có trên 400 hộ, với 2.100 khẩu, chủ yếu sống bằng nghề làm ruộng. Những năm đổi mới người ta mới bắt đầu chuyển sang làm nghề phụ và dịch vụ. Một số hộ vào miền Nam lập nghiệp. ở quê cũng có đến hơn trăm hộ tạo được công ăn việc làm, với 50 hộ làm nghề mộc và nề; 15 hộ kinh doanh gạch ngói; 30 hộ làm nghề vận tải; 20 hộ làm dịch vụ. Nhiều hộ vươn lên làm ăn lớn như anh Nguyễn Văn Lai quản lý tới 30 thợ nề; anh Đặng Kim Hùng quản lý hơn 20 thợ mộc; anh Nguyễn Văn Nho làm gạch quy mô lớn; anh Hoàng Đình Quân lập công ty xây dựng tư nhân...

Bên cạnh việc phát triển sản xuất ổn định đời sống, người Bút Tháp đặc biệt chăm lo phát triển giáo dục, từng bước xây dựng nên truyền thống hiếu học trên quê hương mình. Lịch sử khoa bảng Bút Tháp không có người đỗ đại khoa, nghĩa là chưa một lần mở hội đón tân khoa vinh quy. Sau hòa bình 1954 thì lại là vùng xa nghèo khó nên không có mấy người học lên cao. Người hàng huyện bảo dân Bút Tháp chỉ giỏi đánh giặc thôi chứ không giỏi học. Nghĩ cũng phải, đánh giặc thì thôn được thưởng Huân chương, xã được phong Anh hùng, cá nhân có Anh hùng Vũ Tử Luận trở thành gương sáng của mặt trận Bình Định, một mình vừa chỉ huy đại đội chặn một tiểu đoàn địch ở ngay cửa ngõ căn cứ của chúng, vừa dùng nhiều loại súng diệt mấy chục tên địch. Khoảng mươi năm lại đây, người Bút Tháp đã có bước chuyển về nhận thức và quan tâm nhiều hơn đến việc học lên cao của con cháu. Thôn có Hội đồng giáo dục do Trưởng thôn phụ trách và Ban khuyến học 5 người là các vị có uy tín cao ở địa phương. Họp các đoàn thể, chuyện trò ở nơi đông người bao giờ người ta cũng nói đến việc học của con cái. Những gương chăm lo giáo dục ở địa phương khác được nhắc tới để suy ngẫm. Một số dòng họ đã lập ra quỹ khuyến học để động viên con cháu, như các họ Hoàng, Vũ Tử, Trần, Nguyễn Văn... Khi thôn tổ chức hội nghị phát thưởng khuyến học lần đầu tiên đã được dân biến thành ngày hội khuyến học theo đúng nghĩa của từ ngày hội này. Trước đó các đoàn thể đã triển khai ở đoàn thể mình, đồng thời được thông báo rộng rãi trên loa truyền thanh. Ngày phát thưởng khuyến học người ta nô nức đến dự động viên các cháu học giỏi và thi học sinh giỏi đạt giải các cấp. Phấn khởi vì con cháu học hành giỏi giang, mọi người hăng hái tham gia ủng hộ vào quỹ khuyến học khuyến tài của thôn. ủng hộ tự giác chứ lãnh đạo thôn không quy định mức đóng góp. Thế nhưng người ủng hộ thấp nhất cũng không dưới 20 nghìn đồng, còn người ủng hộ cao nhất là anh Nguyễn Văn Nho tới 700 nghìn đồng. Các cháu học lực giỏi, thi học sinh giỏi đạt giải và thi đỗ đại học, cao đẳng đều được thưởng khuyến học. Thành tích càng xuất sắc thì mức thưởng càng cao. Như cháu Nguyễn Thị Thuỷ đạt giải Nhì quốc gia, được tuyển thẳng vào đại học được thôn thưởng một xe đạp trị giá 700 nghìn đồng; cháu Hà Kiều Oanh đạt giải Khuyến khích quốc gia được thưởng 200 nghìn đồng. Ngày hội khuyến học ở thôn đã tác động sâu sắc tới ý chí vươn lên để làm rạng rỡ quê hương của mỗi cháu học sinh, kể cả cháu được thưởng lẫn các cháu chưa được thưởng. Vì vậy số cháu thi đỗ đại học ngày một tăng, từ vài cháu đến 15 cháu, có năm đỗ tới 20 cháu. Tiêu biểu là gia đình ông Vũ Phú Nho có 5 con đỗ đại học; gia đình ông Hoàng Đình Tính bị tàn tật cũng có hai con đỗ đại học; năm 2007 gia đình hai anh em ruột là cụ Hoàng Chiến và Hoàng Tiến có 6 cháu nội cùng đỗ đại học... Học xong đại học, một số còn học lên bậc trên đại học và vẫn đạt loại xuất sắc như thạc sĩ Nguyễn Văn Điệp vừa hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Có thể nói, người Bút Tháp đang làm sáng lên hình tượng cây tháp Bút, một biểu tượng của truyền thống hiếu học và khoa bảng ngàn năm của cả vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc ở ngay chính  quê hương mình.

    Phạm Thuận Thành