Nhà giáo Bắc Ninh - Những gương mặt, những trang đời

Sinh thời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, một nhà văn hóa lớn của dân tộc từng nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý, nghề sáng tạo nhất trong những nghề sáng tạo vì nó đã sáng tạo ra những con người sáng tạo”. Trong thời đại Hồ Chí Minh, trên mảnh đất giàu truyền thống Bắc Ninh - Kinh Bắc cũng tỏa sáng bao tấm gương thầy. Họ như những trang đời mẫu mực và chuẩn mực trong sự nghiệp trồng người, xứng đáng được xã hội tôn vinh, kính trọng…

Rời bục giảng tròn 30 năm, nhưng Nhà giáo Nhân dân (NGND) Nguyễn Tiến Chấn, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Thuận Thành số 1 vẫn rất tâm huyết với sự nghiệp trồng người. Phương châm dạy thật, học thật, thi thật được ông áp dụng tại trường THPT Thuận Thành số 1 từ hơn nửa thế kỷ trước vẫn còn nguyên giá trị. Ông như cuốn từ điển sống và là niềm tự hào của ngành giáo dục Bắc Ninh. Hàng năm, cứ mỗi dịp Tết Nguyên đán hay dịp 20-11, ngôi nhà nhỏ của ông ở thôn Lạc Thổ, thị trấn Hồ (Thuận Thành) lại ngập tràn hoa tươi mà học trò các thế hệ khắp mọi miền Tổ quốc dành tặng người thầy đáng trân quý ấy.

Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn.

Năm 1963, tại trường cấp 2 Tam Sơn, nay là THCS Tam Sơn (thị xã Từ Sơn), anh giáo làng Nguyễn Đức Thìn đã khởi xướng phong trào Nghìn việc tốt và nhanh chóng lan tỏa mạnh mẽ ra toàn quốc. Từ nhà trường đến mỗi xóm quê, đâu đâu cũng sôi nổi làm việc tốt, người lớn gương mẫu, trẻ em chăm ngoan… Trải cùng thời gian, hạt giống nghìn việc tốt mà thầy Thìn gieo trồng và nuôi dưỡng ngày càng dày hoa trái, lan rộng từ địa đầu Tổ quốc đến đất mũi Cà Mau và lan sang nhiều quốc gia trên thế giới. Thầy Nguyễn Đức Thìn được ví như một huyền thoại. Năm 1978, khi sự nghiệp trồng người đang phơi phới thì thầy Thìn mắc bệnh phong, phải vào trại Phong Quỳnh Lập (Nghệ An) chữa trị. Thời ấy bệnh phong được xem là bệnh nan y, còn gọi là bệnh hủi, bị người đời kỳ thị và xa lánh. Một sớm ngắm bình minh trên biển, thầy đau lòng biết rằng có hơn 150 em nhỏ ở đây thất học. Bằng khổ đau và hạnh phúc, thầy Thìn đã đứng lên vận động, thuyết phục bà con mở trường học để con em làng phong không bị đói cái chữ. Vậy là ngôi trường mang tên Lê Văn Tám ra đời năm 1981 và giáo viên chính là những thầy cô đang điều trị tại bệnh viện phong Quỳnh Lập. Đây là một kỳ tích, trên vùng cát trắng nóng bỏng và đau thương, xương rồng vẫn nở hoa xanh tốt… Giờ đây, sắp chạm ngưỡng tám mươi, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn vẫn ngập tràn bầu nhiệt huyết sống, cống hiến, bồi đắp nhân cách cho lớp lớp thế hệ người Việt trẻ…

Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Tiến Chấn.

Tháng 5-2019, thị trấn Chờ (huyện Yên Phong) trọng thể kỷ niệm 50 năm ngày Bác Hồ gửi thư khen Thiếu nhi Hợp tác xã Măng non thôn Phú Mẫn, cũng là tổng kết 50 năm thực hiện di chúc của Người. Buổi lễ gợi nhớ hình ảnh thầy giáo Đỗ Văn Liễn, nguyên Hiệu trưởng Trường cấp II Hàm Sơn, nay là THCS thị trấn Chờ. Năm 1965, thầy Đỗ Văn Liễn làm Hiệu trưởng đúng thời điểm cả nước thi đua hưởng ứng phong trào xây dựng trường tiên tiến chống Mỹ do Đảng ta phát động. Theo đó các nhà trường ngoài nhiệm vụ chuyên môn phải thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương, học phải đi đôi với hành. 
Thấm sâu tư tưởng đó, thầy Hiệu trưởng Đỗ Văn Liễn đã phối hợp với chính quyền địa phương và các thôn cho thành lập các đội học tốt, làm tốt, sau được nâng thành các HTX Măng non, điển hình nhất là Phú Mẫn, địa bàn có số học sinh đông và rất sôi nổi. Nhiệm vụ của các xã viên ngoài học tốt phải làm tốt công tác đội; chăm sóc trâu bò béo khỏe giúp HTX có đủ sức kéo; phục vụ công tác xã hội như vệ sinh đường làng, ngõ xóm, chăm sóc các thương binh, bệnh binh… Điểm sáng Phú Mẫn đã lan tỏa mạnh mẽ đến nhiều địa phương trong cả nước, được Bác Hồ viết thư khen đúng ngày sinh nhật của Người (19-5-1969). Trường cấp 2 Hàm Sơn thời thầy Liễn làm Hiệu trưởng liên tục được công nhận là trường tiên tiến chống Mỹ cứu nước, điển hình mẫu mực của tỉnh Hà Bắc và toàn miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Nhà giáo Đỗ Văn Liễn.

Năm 1991, thầy Đỗ Văn Liễn nghỉ hưu, nhưng với uy tín của một nhà giáo mẫu mực, thầy được thôn Phú Mẫn, thị trấn Chờ và lãnh đạo huyện Yên Phong tín nhiệm mời tham gia công tác khuyến học, khuyến tài. Phải đến năm 2016, khi đã ở tuổi 80, thầy Đỗ Văn Liễn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khuyến học huyện Yên Phong mới chính thức được nghỉ ngơi. Đáng nói là, suốt những năm thầy tham gia công tác khuyến học ở Phú Mẫn và huyện Yên Phong, đây đều là những điển hình tiêu biểu của tỉnh và toàn quốc về khuyến học, khuyến tài.
 Các nhà giáo Nguyễn Tiến Chấn, Nguyễn Đức Thìn hay Đỗ Văn Liễn thực sự là những gương mặt, những trang đời tiêu biểu của ngành giáo dục Bắc Ninh. Tất nhiên trên mảnh đất giàu truyền thống, tinh hoa của cả xứ Kinh Bắc xưa thì vẫn còn nhiều lắm những tấm gương thầy, họ đã và đang âm thầm cống hiến cho sự nghiệp trồng người của quê hương đất nước. Cô giáo trẻ Nguyễn Thị Dịu là một điển hình. Là cựu học sinh trường Chuyên Bắc Ninh sau khi tốt nghiệp khoa Ngữ văn Đại học sư phạm HN, cô Dịu được công tác tại chính ngôi trường mình từng học tập. Năm 2019, cô trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển môn Ngữ văn của tỉnh dự thi học sinh giỏi Quốc gia và cả 8/8 thí sinh đạt giải. Đây là kết quả xuất sắc nhất kể từ khi tái lập tỉnh cũng là năm đầu tiên tỉnh Bắc Ninh có thí sinh đạt giải Nhất quốc gia môn Ngữ văn.

Cô giáo Nguyễn Thị Dịu và em Nguyễn Thúy Ngần, thí sinh đạt giải Nhất quốc gia môn Ngữ văn năm 2019.

Khi được hỏi về cô Nguyễn Thị Dịu, đôi mắt sáng của Nguyễn Thúy Ngần, nữ sinh giải Nhất Quốc gia môn Ngữ văn thêm lấp lánh và đầy vẻ tự hào: “Tên cô như tính cách và con người của chính cô, duyên dáng và rất chuẩn mực. Bài giảng của cô thì đầy sức cuốn hút. Cô là người đã truyền cảm hứng và nuôi dưỡng niềm say mê học văn, cảm thụ và sáng tạo văn học cho bản thân em cũng như các bạn trong đội tuyển. Chúng em cảm ơn và rất biết ơn những ngày tháng ở bên cô…”.
Ngày nay, trước tác động từ mặt trái của cơ chế thị trường, một bộ phận nhà giáo không làm tròn chức phận, họ là những người thiếu tâm huyết, thiếu bản lĩnh, cũng có thể do chọn… nhầm nghề nên không nhận được sự tôn vinh, kính trọng của xã hội và các thế hệ học sinh. Giáo giới Bắc Ninh cũng trong guồng quay ấy, cũng có một bộ phận nhà giáo thiếu chuẩn mực, thiếu tâm huyết, cá biệt có nhà giáo làm việc sai trái bị xã hội lên án thậm chí vi phạm pháp luật đến mức phải xử lý, cho ra khỏi ngành… Nhưng đó chỉ là thiểu số, phần đông trong số hơn 17 nghìn cán bộ quản lý, giáo viên ngành giáo dục Bắc Ninh đều là những nhà giáo chân chính, hết lòng vì sự nghiệp trồng người. Chính nhờ đội ngũ chân chính ấy mà nhiều năm qua, tỉnh Bắc Ninh luôn vững vàng trong tốp đầu toàn quốc về phát triển giáo dục. Họ luôn xứng đáng với vai trò, vị thế cao quý của người thầy, của nghề dạy học và xứng đáng được cả xã hội tôn vinh, kính trọng.