Nhà giáo Nguyễn Hải Đường – Chuyện xưa, giờ mới kể

Trong số 16 nhà giáo Bắc Ninh được đề nghị Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu NGƯT năm 2008 có một người ba chục năm gắn bó với ngành thì có tới hai chín năm làm Hiệu trưởng. Đó là nhà giáo Nguyễn Hải Đường, nguyên Hiệu trưởng trường PTCS Phá Lãng (Lương Tài). Ngôi trường mà ông dày công vun đắp năm xưa nay được tách thành hai trường thì cả hai đều đạt danh hiệu Lá cờ đầu ngành GD-ĐT Bắc Ninh là THCS thị trấn Thứa và Tiểu học thị trấn Thứa-Đơn vị Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới…

Tôi tìm về nhà riêng của nhà giáo Nguyễn Hải Đường ở thôn Bùi, thị trấn Thứa (Lương Tài) một sớm mùa thu. Cứ nghĩ ở tuổi 76, sau mấy chục năm tận tuỵ vì nghề, ông có thể thảnh thơi, vui thú điền viên bên con cháu. Nhưng có lẽ với ông, việc công mới là thú vui lớn nhất, mới mang lại cho ông sự dẻo dai, nhanh nhẹn và minh mẫn như ngày hôm nay. Tiếp khách trong ngôi nhà mái ngói 3 gian 2 chái đậm nét quê của nông thôn Bắc bộ, nhà giáo Nguyễn Hải Đường cho biết: “Tôi hiện là thành viên của 8 tổ chức chính trị-xã hội, hội nghề nghiệp từ cấp thôn, thị trấn đến huyện: Cựu giáo chức, Khuyến học, MTTQ, Hội đồng Giáo dục, Sinh vật cảnh… Có tổ chức tôi đảm nhận chức Chủ tịch, có tổ chức là Phó Chủ tịch hoặc thành viên. Vị trí nào trong 8 tổ chức cũng chỉ là “thổi tù và hàng tổng” nhưng rất cuốn hút bởi những việc làm thiết thực”. Tâm sự về những việc đã làm suốt gần 30 năm trên cương vị Hiệu trưởng, ông nhớ lại: “Sau khi tốt nghiệp trường Sư phạm Bắc Ninh, trải nghiệm qua một số lĩnh vực công tác, năm 1960 tôi về dạy tại trường phổ thông cấp I Phá Lãng. Chỉ 1 năm sau nhờ chuyên môn vượt trội, tôi được chỉ định làm Hiệu trưởng trường phổ thông cấp I Tân Lãng. Bốn năm sau trở về làm Hiệu trưởng trường phổ thông cấp I rồi phổ thông cơ sở Phá Lãng. Có thể nói từ thời điểm này ngọn lửa đam mê thực sự trong tôi bắt đầu bùng cháy. Công việc chuyên môn luôn cuốn hút tôi đến quên ăn, mong sao ngày càng có nhiều sáng kiến kinh nghiệm góp phần đổi mới giáo dục nhằm đáp lại mong mỏi của đồng nghiệp và học sinh…”.

Từ câu chuyện với nhà giáo Nguyễn Hải Đường, nhìn vào tập hồ sơ đề nghị Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu N.G.Ư.T, tôi cảm phục trước những việc ông đã làm. Đầu những năm 1970, khi toàn huyện Gia Lương mới chỉ lác đác vài trường phổ thông phòng ốc tuềnh toàng thì tại trường PTCS Phá Lãng, bằng cách riêng của mình, Hiệu trưởng Nguyễn Hải Đường đã phát huy nội lực cùng các đồng nghiệp, cả học sinh và phụ huynh tham gia đóng gạch, đốt lò, quyên góp các vật dụng xây trường mới... Kết quả 18 phòng học kiên cố ra đời, có tường bao, cổng, sân chơi vườn sinh học, phòng thư viện, tủ sách Nguyễn Tất Thành, phòng truyền thống... bố trí và trình bày khoa học, trở thành điểm sáng tiêu biểu tỉnh Hà Bắc, được Bộ Giáo dục tuyên dương và được nhiều địa phương trong cả nước đến học tập kinh nghiệm. Có cơ sở vật chất, Hiệu trưởng Nguyễn Hải Đường chú trọng chăm lo nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Ông vẫn nhiệt tình giảng dạy và nhiều đêm chong đèn ấp ủ cho ra đời những đề tài, sáng kiến kinh nghiệm được Hội đồng khoa học các cấp thẩm định, đánh giá cao và nhanh chóng ứng dụng rộng rãi trong trường cũng như nhiều trường bạn. Điển hình là các đề tài: Nguyên lý giáo dục và các hoạt động của trường cấp I, II; Chăm sóc con liệt sỹ, thương binh thực hiện chính sách hậu phương quân đội; Chiến lược xây dựng đội ngũ-yếu tố thành công; Giáo dục đạo đức cách mạng cho học sinh... Noi gương người Hiệu trưởng tâm huyết, các đồng nghiệp cũng không ngừng nỗ lực vươn lên và nhanh chóng, trường PTCS Phá Lãng trở thành nơi kết tinh nhiều giáo viên xuất sắc toàn diện của tỉnh Hà Bắc. Cũng từ mái trường này, nhiều nhà giáo được các cấp cao hơn trưng tập, tuyển dụng và trưởng thành ở nhiều vị trí công tác khác nhau. Với những yếu tố toàn diện đó, có thể nói không quá rằng được học tập ở đây là vinh dự với lớp lớp thế hệ học trò. Trong quãng thời gian nhà giáo Nguyễn Hải Đường làm quản lý, trường luôn dẫn đầu về chất lượng toàn diện và có tới 269 em đạt học sinh giỏi cấp tỉnh và Quốc gia. Trường PTCS Phá Lãng trở thành đơn vị xuất sắc, Lá cờ đầu toàn Hà Bắc liên tục từ năm 1983 đến năm 1990, đồng thời là điểm sáng giáo dục toàn quốc. Từ điểm sáng đó, Bộ Giáo dục đã mời nhạc sỹ Lương Ngọc Bích về đây sáng tác bài “Ngọn cờ Phá Lãng trường em” phổ biến đến rộng rãi các trường cùng cấp trong cả nước.

Năm 1990, Hiệu trưởng Nguyễn Hải Đường được nhà nước cho nghỉ chế độ. Những tâm nguyện của ông được các thế hệ lãnh đạo tiếp nối trân trọng làm theo. ít năm sau theo yêu cầu thời cuộc, trường PTCS được tách thành 2 trường THCS và Tiểu học thị trấn Thứa, truyền thống “Ngọn cờ Phá Lãng trường em” tiếp tục được thầy trò 2 trường phát huy lên tầm cao mới. Năm 2000, trường Tiểu học thị trấn Thứa vinh dự được Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Lá cờ đầu khối Tiểu học. Từ năm học 2006-2007, trường THCS thị trấn Thứa cũng vinh dự đạt Lá cờ đầu khối THCS tỉnh Bắc Ninh. Kết quả đó là công sức, là trí tuệ tập thể của nhiều thế hệ giáo viên 2 trường, nhưng rõ ràng dấu ấn Hiệu trưởng Nguyễn Hải Đường thời “Ngọn cờ Phá Lãng trường em” năm xưa là tiền đề quan trọng cho những thành công tiếp nối sau này. Nếu được Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu N.G.Ư.T vào đợt 20-11 tới, hẳn đây sẽ là món quà tinh thần giá trị nhất dành tặng cho một nhà giáo suốt đời đau đáu với sự nghiệp trồng người...

Ghi chép: Văn Sóc