Nhà văn Hoàng Giá: Tôi muốn quá khứ không bao giờ trở thành dĩ vãng

Bước sang tuổi 80 mà sức viết của Nhà văn Hoàng Giá vẫn dồi dào. Ông vẫn chạy xe phân khối lớn, mải miết tìm chất liệu cho những trang văn. Mới đây, tiểu thuyết “Bóng xưa bảng lảng” của ông vừa ra mắt công chúng. Phóng viên Báo Bắc Ninh có cuộc trò chuyện với tác giả về tác phẩm mới này.

PV: Thưa nhà văn, tôi vừa đọc xong, đọc một cách kĩ lưỡng hai tập tiểu thuyết “Bóng xưa bảng lảng” được ông trân trọng tặng gần đây. Trước hết phải cảm ơn nhà văn vì cho tôi cơ hội tiếp cận một tác phẩm văn học rất hay, đọng lại nhiều suy ngẫm.
Nhà văn Hoàng Giá: Ngược lại, tôi phải cảm ơn chị, bởi chị đã để thời gian đọc hết tác phẩm của tôi. Người viết nếu không có người đọc thì tốt nhất là đừng viết.
PV: Là tiểu thuyết nhưng tôi thấy tác phẩm giống với hồi ký, tự truyện hơn. Tại sao nhà văn chọn thể loại tiểu thuyết mà không phải là thể tài khác?
Nhà văn Hoàng Giá: Chị nói đúng. Tiểu thuyết này cơ bản là một tự truyện (hoặc cao hơn là hồi ký) vì tôi lấy chính tôi, lấy những người bạn thân yêu, những người đồng đội… làm nguyên mẫu. Tuy vậy, cuộc đời của một con người dù phong phú, từng trải đến mấy cũng không thể đại diện cho cả một lớp người. Tác phẩm này lại không chỉ có riêng tôi mà có cả lớp người như tôi, vì thế phải có thêm hư cấu, nếu không nó sẽ giống như thịt không hành, phở không nước dùng… Chán ngắt! Vả lại tiểu thuyết hợp với cái tạng của tôi hơn.
PV: Vậy “Bóng xưa bảng lảng” có bao nhiêu phần trăm là hư cấu, bao nhiêu phần trăm là hiện thực?
Nhà văn Hoàng Giá: Tùy người đọc. Nếu tin tôi, họ bảo hoàn toàn là sự thật. Không tin họ bảo là “khịa”. Miễn sao là họ đọc và yêu mến tác giả. Nếu nói thật cụ thể thì tiểu thuyết này bao gồm những sự kiện, những nghĩ suy, những cảm xúc… cơ bản là thật.

Nhà văn Hoàng Giá.

PV: Đọc tác phẩm tôi cứ nghĩ nếu như không có chiến tranh thì cuộc đời một chàng trai tài hoa như nhân vật “Gã” sẽ rẽ lối khác thành công hơn, nhiều hạnh phúc hơn. Nhà văn nghĩ thế nào?
Nhà văn Hoàng Giá: Có thể Gã sẽ thành công hơn, còn hạnh phúc thì chưa chắc. Đấy, cái cô Yến đi Đức, chắc hẳn có bằng nọ, cấp kia, tiền của không thiếu, nhưng tôi biết Yến rất buồn, có lúc còn nghĩ tới những điều tồi tệ nhất.
PV: Đưa những giấc mơ, giấc mộng mà Gã được người xưa che chở vào tác phẩm là ông có dụng ý phải không ạ?
Nhà văn Hoàng Giá: Những giấc mơ ấy là có thật. Từ bé, chú tôi đã gieo vào tâm hồn thơ dại của anh em chúng tôi sự ngưỡng vọng và lòng biết ơn tiên tổ. Thực ra trong nhiều giấc mơ là những thông điệp, đó cũng chính là truyền thống. Mặt khác tôi muốn tạo ra một cuốn tiểu thuyết lưỡng phân đích thực theo kiểu tiểu thuyết “Truyện Kiều” của cụ Nguyễn Du.
PV: Viết về chiến tranh nhưng tác phẩm đề cập đến nhiều vấn đề của đời sống khi hòa bình lập lại. Thông điệp chính mà nhà văn muốn gửi đến bạn đọc ở “Bóng xưa bảng lảng” là gì?
Nhà văn Hoàng Giá: Thứ nhất: Mọi thăng trầm của Gã đều có nguồn gốc từ những cuộc chiến. Cái mà mọi người, mọi thế hệ gắng sức là làm sao ngăn được chiến tranh, kể cả việc “Uống nước nhớ nguồn” cũng là để “chặn địch từ xa”, từ khi “vận nước chưa nguy” như nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vừa xác định.
 Thứ hai: Nếu người ta sống có nghị lực, sống vì cộng đồng, có lòng nhân ái… thì sẽ có những cái kết đẹp. Mà cuộc sống thì luôn tươi đẹp, còn nỗi buồn chỉ là những gì ngoài ý muốn.
PV: Nhà văn đã sống một cuộc đời nhiều trải nghiệm. Sống rồi mới viết. Vậy khi đến với văn chương là vì ông bị thôi thúc nội tâm, vì tư liệu sống tràn đầy tự tuôn chảy, vì thích và muốn viết hay bởi lý do nào khác?
Nhà văn Hoàng Giá: Chỉ đơn giản là tôi muốn giãi bày, muốn tri ân, muốn người ta đừng quên những gì thuộc về quá khứ. Tôi muốn quá khứ không bao giờ trở thành dĩ vãng.

PV: Mỗi tác phẩm là một đứa con tinh thần yêu dấu nhưng vẫn muốn hỏi, ông thích tác phẩm nào nhất?
Nhà văn Hoàng Giá: Tiểu thuyết “Sương khói Dâm Đàm”. Tôi mong nhà nước có văn bản chính thức minh oan cho vị Minh kinh bác học, giống như vua Lê Thánh Tông minh oan cho đại công thần Nguyễn Trãi.
PV: Nhà văn từng viết “mỗi người đều có một ngôi sao của riêng mình”. Ông nghĩ thế nào nếu công chúng xem ông như một “ngôi sao” của làng văn Bắc Ninh đương đại?
Nhà văn Hoàng Giá: Khá nhiều thuyết coi con người là một tinh thể nhỏ bé, mỗi con người ứng với một ngôi sao. Như mọi người, chắc tôi cũng có ngôi sao ấy. Nhưng bảo tôi là “ngôi sao của làng văn Bắc Ninh đương đại” thì tôi không dám. Ở một vùng quê mà “Một thúng ông Nghè, một bè Tiến sỹ, một bị Trạng nguyên” thì với hơn chục đầu sách tôi đâu có được vinh dự đó. Dẫu vậy, tôi vẫn vô cùng cám ơn bạn đọc đã yêu mến mà nói quá lên. Nhất định tôi phải cố gắng để khỏi phụ sự kỳ vọng của bạn bè, công chúng.
PV: Trân trọng cảm ơn nhà văn!