Nhân lên những giá trị văn hóa

Thực hiện Nghị quyết T.Ư 5 (Khoá VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc qua hành trình nhiều năm bền bỉ từ yêu cầu đã trở thành nhu cầu, từ hy vọng đã trở thành khát vọng của người dân, các địa phương, cấp, ngành trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...… Những giá trị văn hóa của mảnh đất nghìn năm văn hiến, cách mạng Bắc Ninh-Kinh Bắc tiếp tục được nhân lên, bồi đắp, phát huy trong hành trình xây dựng quê hương Bắc Ninh ngày càng giàu đẹp, tươi mới cả về vật chất lẫn tinh thần.

KỲ I: “CỔ TÍCH” TRONG XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA

Trong quá trình đưa Nghị quyết vào cuộc sống, mỗi địa phương có những cách làm riêng nhưng ở Bắc Ninh, việc xây dựng đời sống văn hoá, tạo dựng môi trường lành mạnh, văn minh để thúc đẩy sự phát triển bền vững đã và đang có nhiều điểm sáng với cách làm hay cùng những câu chuyện thật mà ngỡ như cổ tích.

“Phá rào” công sở

Bắc Ninh đang thực hiện gỡ bỏ hàng rào xung quanh các cơ quan, công sở. Chân bệ hàng rào sắt trước đây nay được thay bằng những bồn hoa, cây xanh mới vẫy chào rực rỡ… Câu chuyện thoạt nghe như cổ tích. Ngày xưa ở những vùng quê, người dân tự tin bỏ rào, bỏ cổng, nhà nhà liên thông chung nhau cái sân, mảnh vườn mà chẳng phải lo lắng mất trộm, mất cắp... Thật khó tin thủa bình yên, an toàn ngày xưa ấy nay lại đang hiện hữu ở thành phố Bắc Ninh. “Phá rào” công sở không chỉ tạo không gian cảnh quang rộng mở, thoáng đãng, đường phố văn minh sạch đẹp mà đó là thông điệp mạnh mẽ, tự tin của một thành phố an toàn, đáng sống đối với bạn bè trong và ngoài nước khi về Bắc Ninh. Điều này cũng giải thích tại sao nhiều công ty, dự án nước ngoài lựa chọn đến với Bắc Ninh dù đã đầu tư ở nơi khác…

Chủ trương xây dựng hàng rào mềm được tỉnh triển khai từ cuối năm 2015 với mục đích tạo sự gần gũi, giao hoà giữa cơ quan Nhà nước với nhân dân, tạo điều kiện giúp người dân thuận tiện hơn khi đến liên hệ công tác, đồng thời xây dựng không gian đô thị văn minh, thân thiện. Sau những thí điểm ban đầu thành công tại tòa nhà Bảo tàng và Thư viện tỉnh, mô hình sáng tạo, mạnh dạn, dám nghĩ dám làm này đang được triển khai nhân rộng ở nhiều tuyến đường, tuyến phố trên địa bàn thành phố và được nhiều địa phương nghiên cứu học tập. Bây giờ, người dân đến các cơ quan, công sở liên hệ làm việc có thể đi thông từ cơ quan này sang cơ quan khác. Không còn hình ảnh quây kín, bo bo “nhà nào biết nhà nấy”, mối liên hệ giữa các cơ quan nhà nước với người dân vì thế cũng trở nên thân thiết, gần gũi hơn.

Hàng rào mềm đang được triển khai xây dựng rộng khắp trong các cơ quan, công sở tại thành phố Bắc Ninh.

Xây dựng hàng rào mềm cho các công sở thực sự là một bước đột phá, khẳng định quyết tâm và sự tự tin của tỉnh cũng như thành phố Bắc Ninh trong việc xây dựng một thành phố an toàn, thân thiện và đáng sống cho người dân, được thành phố và các ngành chức năng thực hiện hiệu quả. Từ việc chỉ đạo lực lượng công an có nhiều giải pháp bảo đảm ANTT, phòng chống tội phạm, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội đến việc triển khai đồng bộ các giải pháp về bảo đảm  trật tự vỉa hè, trồng cây xanh, xây dựng nếp sống văn minh đô thị... Tất cả hướng đến mục tiêu xây dựng một thành phố hiện đại, văn minh, bảo đảm cho người dân có một cuộc sống hạnh phúc, an toàn và phát triển.

Mỗi lần đến thành phố Bắc Ninh, anh Đỗ Ngọc Hà, Hội Nhà báo tỉnh Quảng Ninh lại ngỡ ngàng trước những đổi mới: Chúng tôi luôn bất ngờ trước những đổi thay của mảnh đất và con người nơi đây. Không những bộ mặt đô thị Bắc Ninh ngày càng khang trang, hiện đại hơn, an ninh trật tự được bảo đảm mà cuộc sống văn hóa tinh thần của người dân cũng ngày càng khởi sắc, nếp sống mới văn minh đô thị hòa quyện với truyền thống văn hiến lâu đời của vùng quê Kinh Bắc đang thực sự tạo sức cuốn hút, hấp dẫn mọi người đến với Bắc Ninh...

Làng thuần nông có 100% đám tang hoả táng

Phú Mỹ là một thôn nhỏ của xã Đình Tổ (Thuận Thành) với hơn 400 hộ dân, hơn 2000 khẩu sống chủ yếu bằng nghề nông nghiệp. Ít ai tin rằng ở một làng thuần nông, xuất phát điểm về kinh tế - xã hội không cao, trình độ dân trí không đồng đều như Phú Mỹ mà tỷ lệ đám tang thực hiện hỏa táng, điện táng từ năm 2014 đến nay đều đạt 100%. Việc thực hiện tiết kiệm trong đám tang như: không ăn uống trong ngày tang lễ; không rải vàng mã, khóc mướn… được người dân trong thôn ủng hộ và thực hiện nền nếp. Đặc biệt, tất cả các đám tang ở Phú Mỹ hiện nay đều không thuê các phường kèn bát âm mà sử dụng băng nhạc hiếu, giúp tiết kiệm chi phí từ 3-5 triệu đồng/đám tang. Từ ý nghĩa thiết thực ấy, nhiều địa phương trong tỉnh đến Phú Mỹ học tập thực hiện. Ông Trần Giai Hiêu, Chi hội trưởng Người Cao tuổi thôn Phú Mỹ phấn khởi: “Mặc dù hiện nay, đời sống vật chất của người dân vẫn còn những khó khăn nhất định nhưng nếp sống văn minh đang hình thành, những hủ tục lạc hậu dần xoá bỏ, tình làng, nghĩa xóm ngày một keo sơn bền chặt…”.

Con đường đá xanh được trân trọng gìn giữ tại Phù Lưu cho dù làng đã lên phố.

Qua câu chuyện về thực hiện nếp sống văn minh ở Phú Mỹ, chắc chắn nhiều người sẽ đặt câu hỏi, tại sao họ làm được điều này? Câu trả lời là, khi ý Đảng hợp lòng Dân thì mọi việc đều sẽ thực hiện được, đặc biệt là mỗi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đều có những cán bộ, đảng viên tiên phong đi trước để làm gương, các đoàn thể phát huy vai trò, trách nhiệm trong tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân thực hiện... Thế mới thấy, mọi Nghị quyết của Đảng chỉ có thể đi vào cuộc sống, tạo ra hiệu quả xã hội khi Nghị quyết ấy được lòng dân, được nhân dân hiểu, ủng hộ và tự giác thực hiện.

Nhận thức rõ điều này, những năm qua Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo việc thể chế hoá, cụ thể hoá các Chỉ thị, Nghị quyết, Kế hoạch, Quyết định, đề tài, đề án thuộc lĩnh vực văn hoá văn nghệ nhằm xây dựng đời sống văn hóa văn minh, hiện đại, giàu bản sắc dân tộc cho người dân. Trong đó, điển hình là Nghị quyết số 20 và 191 của HĐND về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, tang, lễ hội... đã và đang đi vào đời sống xã hội, tạo nên nét đẹp đời sống văn hóa cộng đồng mà Phú Mỹ (Đình Tổ, Thuận Thành) và nhiều địa phương khác trong tỉnh là những minh chứng tiêu biểu.

Giữ nếp làng trong xu thế đô thị hoá

“Ai lên Quán Dốc chợ Giàu/Để thương để nhớ để sầu cho khách vãng lai”. Ai đã một lần đặt chân đến đất Phù Lưu hẳn sẽ mang những niềm luyến nhớ, vấn vương về một ngôi làng “cổ tích” - chốn đi về của bao văn nhân, chính khách. Ra đi từ ngôi làng vinh hiển này, bao lớp người đã thành danh, đóng góp tài sức dựng xây đất nước…

Phù Lưu hôm nay trở thành một khu phố thuộc phường Đông Ngàn (thị xã Từ Sơn) với hơn 3.000 dân, trong đó chỉ khoảng 8-10% dân số còn gắn bó với nghề nông. Với sự đi lên mạnh mẽ của Bắc Ninh trên tiến trình CNH, HĐH, Phù Lưu cũng đang từng ngày phát triển. Những tòa nhà cao tầng, san sát biển hiệu, hàng quán nối tiếp, ô tô, xe máy đi lại bán buôn tấp nập... Kinh tế phát triển, tốc độ đô thị hóa tăng nhanh nhưng sự đa dạng về văn hóa vẫn song hành quấn quện, ăn sâu, bám rễ từ xưa đến nay trong một “Phù Lưu thôn thị”. Đến Phù Lưu bây giờ, nhiều người sẽ ngạc nhiên bởi bên ngoài vẻ ồn ào của phố thị là một làng Việt trầm mặc, cổ kính với bao nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng vừa xưa cũ vừa hiện đại. Hệ thống các thiết chế văn hoá: Đình, Đền, Chùa, Văn chỉ, Lễ hội của làng vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Từ làng lên phố, trong khi nhiều nơi phá cổng làng thì người dân Phù Lưu lại tìm cách xây thêm cổng. Trong khi có biết bao giếng làng bị lấp đất, san phẳng để nhường cho những công trình hiện đại mới thì người dân Phù Lưu bảo nhau khơi lại mạch giếng cổ của làng.

Cụ Lê Trần Thuý, 83 tuổi, cán bộ hưu trí khu phố Phù Lưu cho biết: Năm 2009, người dân đồng thuận khôi phục lại cổng làng ra đồng theo nguyên mẫu của hai cổng cũ và cẩn trọng nhờ Viện Hán Nôm chỉnh sửa câu đối. Hai giếng cổ trong làng bị lấp cũng được khơi lại mạch nguồn đúng vị trí cũ. Bây giờ, Phù Lưu đang có 3 cổng với 3 giếng làng và luôn là một làng mở chứ không phải đóng kín. Trong xu thế phát triển, nhiều con đường được bê tông hoá cho sạch đẹp, rộng rãi, một số ý kiến cũng muốn làm mới đường làng, ngõ xóm. Tuy nhiên, đại bộ phận người dân, nhất là lớp người cao tuổi ý thức rằng phải giữ lại truyền thống văn hoá độc đáo của ông cha, vì thế con đường lát đá xanh khởi dựng từ năm 1933 cũng vẫn được chính quyền và người dân Phù Lưu trân trọng gìn giữ, lát vỉa gạch nghiêng hai bên để mở rộng thêm cho phù hợp với cuộc sống hiện đại mà vẫn giữ được nền nếp của làng.

Thả bộ trên con đường lát đá xanh mát lịm và ngắm cảnh sắc của “làng trong phố - phố trong làng”, chúng tôi hiểu đây là hiện thân điển hình của một ngôi làng cổ mà người dân luôn có ý thức giữ gìn và biết tổ chức, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa thành thị với nông thôn…

Bước vào thời kỳ CNH, HĐH, Bắc Ninh từng ngày đổi mới. Những làng quê miền Quan họ cũng vươn lên khá giả, thịnh vượng, hoà nhịp với sự phát triển đất nước. Song hành với phát triển kinh tế-xã hội, những giá trị văn hóa nghìn năm của cha ông cũng được lớp lớp thế hệ người dân Bắc Ninh trân trọng gìn giữ, nhân lên giá trị để từng ngày tỏa sáng trong nhịp sống thời đại mới.

ĐÓN ĐỌC KỲ 2:  DI SẢN...…NỞ HOA