Nhớ cây dâu da xoan

Tôi sinh ra và lớn lên ở thành phố, tuổi thơ tôi không gắn liền với những trưa hè chăn trâu, cắt cỏ hay những buổi chiều thả diều, tắm sông, mà in sâu trong kí ức của tôi lại là hình ảnh cây dâu da xoan già cuối xóm nhỏ.

Ngày ấy, gia đình tôi được phân một căn nhà trong khu tập thể của cơ quan mẹ. Cả xóm có chục căn hộ, với hơn chục đứa trẻ sàn sàn tuổi nhau. Vì ở thành phố, không có nhiều không gian để vui chơi, nên có lẽ cây dâu da xoan cuối xóm đã trở thành nơi vui chơi lí tưởng đối với bọn trẻ con chúng tôi, nhất là vào dịp nghỉ hè.
Tôi không biết dâu da xoan được trồng từ khi nào, chỉ biết rằng, khi tôi lên sáu, gốc cây đã to bằng một vòng tay người lớn, tán cây ôm trọn một khoảng sân rộng. Khi những cơn mưa đầu hạ rơi xuống, cũng là lúc hoa dâu da xoan bắt đầu nở rộ. Hoa dâu da xoan có màu trắng ngần, nhỏ li ti như những bông tuyết giữa nắng hè oi ả. Bọn trẻ chúng tôi thường tranh nhau ngồi chiếc xích đu được buộc trên cành cây dâu da xoan, do bố tôi cặm cụi làm bằng dây thừng và một mảnh gỗ nhỏ. Ngồi đung đưa giữa gió hè, những cơn gió mơn man trên da mặt, thi thoảng lại có cánh hoa rơi nhẹ trên tóc mới thấy thích thú và khoan khoái làm sao.
Hè đến, hoa xoan rụng nhiều vô kể, trắng xóa cả góc xóm, bọn trẻ con chúng tôi lại trốn ngủ trưa, tha thẩn dưới gốc cây nhặt những bông hoa trắng xíu chơi trò nấu ăn. Bếp là hai hòn gạch, củi là những cành lá khô, còn nồi là chiếc ống bơ sữa, mấy đứa túm năm tụm ba kì cạch nhóm lửa, đun sôi nước trong ống bơ rồi thả hoa vào làm món canh “đặc biệt”, nấu xong lại giả vờ húp lấy húp để, tấm tắc khen ngon. Những trưa hè đầy ắp tiếng cười như thế đã cùng tôi đi qua biết bao mùa hoa nở.
Khi cây dâu da xoan ra quả mới chính thức bắt đầu kì nghỉ hè lí thú của chúng tôi. Hồi ấy nhà đứa nào cũng nghèo, cơm ăn chẳng đủ no, quả dâu da xoan đã trở thành món ăn “chống đói” của chúng tôi. Bọn tôi thường chạy theo anh Tùng. Anh Tùng là đứa lớn tuổi nhất xóm, người cao gầy, đen nhẻm, rất hay bày trò nghịch ngợm cho cả lũ, nên được phong làm “thủ lĩnh xóm”. Anh Tùng có tài trèo cây nhanh thoăn thoắt, nên thường hái quả cho chúng tôi ăn. Quả dâu da xoan khi chín có vị chua chua, ngọt ngọt, màu đỏ chót. Nhưng chúng tôi thường thích ăn quả khi còn non, bé chừng bằng viên bi sắt nhỏ. Vì khi ấy, quả có vị chua nhẹ, thanh thanh, ăn được cả hột, chấm với bột canh mì tôm miliket thì tuyệt “cú mèo”. Hương vị quả dâu da xoan non khi ấy đối với tôi có lẽ là hương vị khó phai nhất trong cuộc đời.
Có những tối hè mất điện, chúng tôi lại túm tụm nhau dưới gốc cây bày đặt kể chuyện ma. Bé Phương, cạnh nhà tôi, có khiếu kể chuyện rất tài, giọng nó lúc trầm lúc bổng, những câu chuyện ma do nó tự bịa ra, chẳng ra đầu chẳng ra cuối, nhưng vẫn khiến chúng tôi toát mồ hôi hột, nép sát vào nhau vì sợ. Thỉnh thoảng đến đoạn ma xuất hiện, nó lại hù chúng tôi một cái, làm đứa nào đứa nấy hét toáng lên.
Tôi lên lớp 6 thì bố mẹ tôi chuyển công tác, đến sinh sống ở một thành phố khác. Khi nghe mẹ nói phải rời đi, tôi buồn rầu, bịn rịn vì phải xa các bạn, xa gốc cây gắn bó với bao kỉ niệm tuổi thơ. Tối hôm trước khi chuyển nhà, tôi ngồi lặng lẽ viết một lá thư để gửi lời tạm biệt chúng bạn, vừa viết vừa khóc, nỗi buồn ứa lên từng trang chữ. Lá thư được tôi cất cẩn thận vào một chiếc hộp thuốc và chôn cạnh gốc cây dâu da xoan. Tôi dặn cái Hoa khi nào tôi đi thì đào lên đọc cho các bạn nghe, rồi tạm biệt mọi người, quay đi nước mắt lăn tròn trên má.
Chẳng biết những dòng tâm sự thấm đẫm nỗi buồn “con nít” của tôi khi ấy chúng nó có đọc và hiểu được không. Tôi cũng mất liên lạc với chúng bạn từ ấy. Rất lâu sau này, tôi mới có dịp trở về thăm nhà cũ nhân một lần mẹ đi công tác. Khi ấy, mọi người trong xóm đã chuyển đi hết vì cơ quan chuẩn bị phá khu tập thể, thu hồi đất để xây công trình khác. Cây dâu da xoan vẫn đứng sừng sững nơi cuối xóm, chỉ có điều trông nó thật già cỗi, cô độc… Tôi đứng tần ngần dưới gốc cây, nhìn từng căn nhà cũ kĩ không người ở, trong kí ức của tôi hiện lên từng khuôn mặt, từng kỷ niệm thời ấu thơ, một miền nhớ lại ùa về…