Những bức tranh quê còn mãi

Nữ sỹ Anh Thơ sinh năm 1919 tại Hải Dương, quê gốc Bắc Giang, mất năm 2005, giải thưởng thơ Tự Lực Văn Đoàn năm 1939, giải thưởng nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001, giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2007. Bà là hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam - Một nhà thơ nữ xuất sắc của thơ ca Việt Nam hiện đại.

Tập thơ đầu tay của bà: Bức tranh quê với 30 bài viết trong vòng 1 tháng đã được Tự Lực Văn Đoàn trao giải thưởng năm 1939. Trên 80 năm trôi qua, những bức tranh quê của bà vẫn còn lung linh rất nhiều vẻ đẹp. Nhân dịp chuẩn bị đón xuân mới, chúng ta hãy cùng nhau đọc lại một trong những thi phẩm đặc sắc của bà, viết về mùa xuân cách đây gần một thế kỷ:

                     CHIỀU XUÂN
       Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng
       Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi…
       Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
       Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.

       Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ
       Đàn sáo đen xà xuống mổ vu vơ   
       Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió
       Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.

      Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng
       Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra
       Làm giật mình một cô nàng yếm thắm
       Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa

                               (Bức tranh quê 1939)

 Bài thơ này đúng là một bức tranh quê đặc sắc của nông thôn Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX. Cả nước 20 triệu dân, trên 90% sống ở các vùng quê tĩnh lặng. Một chiều xuân mưa bụi, một bến sông vắng lặng với con đò lười biếng, với quán tranh im lìm, với tơi tả hoa xoan rơi rụng. Cạnh đó là một con đê đầy cỏ non với những đàn chim sáo, với những cánh bướm chập chờn, với những chú trâu bò thản nhiên gặm cỏ. Và xa nữa là đồng lúa với những cánh cò còn non dại, với cô thôn nữ yếm đào đang làm cỏ lúa …
Một bức tranh quê điển hình của chiều xuân xứ Bắc vài chục năm trước. Một vẻ đẹp thuần khiết, hiu quạnh và se buồn. Ba đoạn thơ là ba khung cảnh nhỏ của bức tranh chiều xuân thật dễ thương này. Những câu thơ tả thực vừa chính xác, vừa tinh tế. Tài thơ của nữ sỹ Anh Thơ bộc lộ ở khả năng quan sát và diễn tả thiên nhiên, tìm ra những vẻ đẹp mà không phải ai cũng nhìn thấy. Trong một chiều xuân mưa bụi và có phần buồn tẻ ấy, nhà thơ đã nhìn ra: “Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió/Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa” và đặc biệt là cái giật mình của cô nàng yếm thắm khi lũ cò con bay ra từ ruộng lúa… đã làm cho buổi chiều xuân này ấm lại. Bài thơ càng về cuối càng sống động hơn. Con người và thiên nhiên như hòa làm một. Đùm bọc, che chở và nương tựa vào nhau…
Trong những năm đầu thế kỷ XXI này, giữa bao nhiêu ồn ào náo nhiệt của kinh tế thị trường, của đô thị hóa, một khung cảnh làng quê như bức tranh thơ Chiều Xuân càng đáng quý biết bao. Làm sao một làng quê Việt Nam lại có thể mất đi những bông hoa xoan tím, những cánh cò, cánh bướm, những bờ đê tràn cỏ, những cánh đồng và những chú sáo đen?... Mong sao những vẻ đẹp của bức tranh quê Anh Thơ, bức tranh quê Việt Nam sẽ còn lại dài lâu trên đất nước…