Những người chiến thắng trở về

Trong cuộc trường chinh vĩ đại của dân tộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược đã có lớp lớp người con trên khắp mọi miền Tổ quốc hiên ngang ra trận. Nhiều người không may rơi vào tay giặc, bị địch bắt, tù đày nhưng luôn nêu cao khí tiết người chiến sỹ cách mạng thời đại Hồ Chí Minh, “Sống trong tù kiên trung, bất khuất. Sống ngoài đời tình nghĩa, thủy chung” để chiến thắng trở về với Đảng, với nhân dân.

Sống trong tù kiên trung, bất khuất

Với những chiến sỹ cách mạng, không may bị địch bắt, tù đày là nỗi đau đớn khôn tả. Bởi “Một ngày trong tù, nghìn thu ở ngoài”, phải xa rời “đội ngũ”, cách li đồng chí, đồng đội và tháng ngày hoạt động sôi nổi. Vượt lên hoàn cảnh, họ tiếp bước chiến chinh vào cuộc đấu tranh mới cực kỳ tàn khốc, chống lại bạo tàn, đày ải cùng cực thông qua những hình thức tra tấn dã man của quân thù.

Ông Vũ Văn Kim, Chủ tịch Hội Chiến sỹ cách mạng bị địch bắt, tù đày (CSCMBĐBTĐ) tỉnh Bắc Ninh tâm sự: “Khi đối diện với những cảnh tra tấn thừa sống, thiếu chết như tra điện, đổ nước xà phòng, quất roi cá đuối, đi “tàu thủy”, “tàu ngầm”, “máy bay”, giam chuồng cọp... có lúc trong đầu tôi thoáng nghĩ đến cái chết cho nhẹ nhàng. Nhưng cái chết như thế là vô nghĩa, là có tội với Tổ quốc. Tôi quyết phải sống mà hoạt động cách mạng ở chính trong tù”. Đó cũng là suy nghĩ chung để biến thành quyết tâm hành động của tuyệt đại đa số chiến sỹ cách mạng không may rơi vào tay giặc.

 Trong lao tù, họ lại bắt liên lạc và tiếp tục đấu tranh dưới sự lãnh đạo của tổ chức Đảng. Nhà tù đế quốc trở thành trường học cách mạng giáo dục lý tưởng, niềm tin sắt son với Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Những người cộng sản sát vai trong đội ngũ chặt chẽ đấu tranh bảo vệ đồng đội, đòi quyền sống, đòi tự do, phản đối chế độ hà khắc, vô nhân tính và tìm mọi cách vượt ngục trở về… Trong hoàn cảnh vô cùng thiếu thốn, gian nan, khổ ải, họ vẫn truyền dạy văn hóa, sáng tác văn học, nghệ thuật với tinh thần lạc quan cách mạng.

Triển lãm “Sáng mãi tấm gương chiến sỹ cách mạng tỉnh Bắc Ninh bị địch bắt tù đày” tại Bảo tàng Bắc Ninh năm 2018.

Trong cuộc đấu tranh khốc liệt ấy có biết bao người con ưu tú của quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc nêu tấm gương sáng “kiên trung, bất khuất”. Đó là liệt sỹ Nguyễn Đình Xô, người thôn Hộ Vệ, xã Lạc Vệ (Tiên Du) khi bị giam tại nhà tù Phú Quốc đã cùng tập thể tổ chức diệt ác, tham gia nhiều cuộc đấu tranh đòi dân sinh, chống lao dịch, đàn áp, trực tiếp tố cáo tội ác dã man của nhà tù Mỹ, Ngụy với phái đoàn Chữ thập đỏ quốc tế khi họ ra thăm đảo. Đồng chí bị địch tra tấn dã man đóng đinh vào mười đầu ngón tay, mắt cá chân, dội nước sôi… Giữ vững khí tiết người chiến sỹ cách mạng, đồng chí không khai nửa lời. Anh dũng hy sinh khi mới 23 tuổi đời nhưng lời từ biệt trước lúc ra đi của liệt sỹ Nguyễn Đình Xô “Anh em cứ yên tâm giữ vững lý tưởng. Tôi sẽ chiến đấu với chúng đến hơi thở cuối cùng” đã truyền nhiệt huyết và thổi bùng ngọn lửa cách mạng cho đồng đội.

Đó là tấm gương đồng chí Ngô Văn Bướng (Gia Đông, Thuận Thành) chịu đựng gần 100 roi đuôi cá đuối, vồ đánh vào bánh chè, búa đánh vào mắt cá chân, nước xà phòng đổ vào miệng nhưng quyết không khai. Đồng chí Lê Công Oanh (Quế Tân, Quế Võ) chịu đủ mọi đòn roi, cắt cơm, cắt nước uống, bị đánh gẫy tay nhưng vẫn tích cực tham gia đấu tranh không chào cờ Mỹ, tuyệt thực, phản đối chế độ hà khắc của nhà tù. Đồng chí Đào Văn Kim (người Phật Tích, Tiên Du) xung phong tự thiêu, đồng chí Vũ Văn Kim (Đình Tổ, Thuận Thành) tự rạch bụng đấu tranh với quân thù… 

Họ kiên cường vượt qua những “địa ngục trần gian”, là “những người chiến thắng trở về” trong vòng tay thương yêu của Đảng, của nhân dân. Lao tù đế quốc đã trở thành một mặt trận mà ở đó những CSCMBĐBTĐ kiên trung, bất khuất chiến đấu góp phần cùng cả dân tộc làm nên những chiến thắng vĩ đại, giành độc lập, tự do và cuộc sống hòa bình, phát triển như hôm nay. 

Sống ngoài đời tình nghĩa, thủy chung

Đất nước thống nhất, Tổ quốc hòa bình, những CSCMBĐBTĐ người trở về khôi phục kinh tế làng xóm quê hương, người miệt mài học tập, công tác tiếp tục cống hiến, đóng góp xây dựng quê hương. Chỉ tính trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã có hàng chục đồng chí thi đỗ vào các trường đại học. Những đồng chí phục viên về quê hương đều trở thành những xã viên cần cù siêng năng lao động được nhân dân yêu quý, tin tưởng.

Đối với Bắc Ninh, theo thống kê chưa đầy đủ, toàn tỉnh có gần 1.000 CSCMBĐBTĐ trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.  Thể theo nguyện vọng tha thiết của đông đảo CSCMBĐBTĐ, năm 1998, Ban liên lạc Cựu tù binh Phú Quốc tỉnh Bắc Ninh được thành lập. Đến ngày 7-3-2014 được đổi tên thành Hội CSCMBĐBTĐ tỉnh Bắc Ninh. Hội hiện tập hợp được 243 hội viên tham gia.

Tuy không thuộc diện được hưởng chế độ hội đặc thù nhưng suốt 20 năm qua, cán bộ, hội viên qua duy trì liên tục những hoạt động tình nghĩa và trách nhiệm với cộng đồng, luôn nêu cao ý thức chính trị tư tưởng thời đại Hồ Chí Minh. Trong tổ chức Hội, những CSCMBĐBTĐ gắn kết để chăm lo đời sống tinh thần, vật chất của đồng đội. Hội tổ chức gặp mặt truyền thống, giao lưu giữa các gương người tốt, việc tốt. Qua tấm gương của những cựu tù binh vượt lên thử thách của tra tấn, tù đày, thành công trong sự nghiệp kinh doanh, giáo dục, công tác chính quyền… có ý nghĩa tích cực động viên các hội viên vượt lên khó khăn và đau đớn thể xác do đòn roi quân thù để lại để vươn lên trong cuộc sống, tiếp tục cống hiến.

Hội CSCMBĐBTĐ tỉnh đặc biệt làm tốt giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ với nhiều hoạt động ý nghĩa. Hội đã 3 lần tổ chức Triển lãm “Tiếp lửa truyền thống cho thế hệ trẻ” tại Bắc Ninh; tham gia giao lưu, kể chuyện truyền thống tại các trường đại học, Lữ đoàn Công binh 229, Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh, tuổi trẻ và lực lượng vũ trang tỉnh; tham gia các chương trình giáo dục truyền thống của Đài Truyền hình Việt Nam, Đài PT-TH tỉnh…

Theo quy luật khắc nghiệt của thời gian, đội ngũ những CSCMBĐBTĐ cả nước nói chung và Bắc Ninh nói riêng sẽ dần vơi đi theo năm tháng. Nhưng sẽ còn mãi những tấm gương sáng ngời sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do cho dân tộc. Điều đó thêm thôi thúc thế hệ hôm nay và mai sau ý thức trân trọng giá trị của hòa bình, phát huy truyền thống, tích cực cống hiến xây dựng quê hương, đất nước thực sự giàu mạnh, văn minh.