Quy hoạch trường học và những vấn đề mới đặt ra

Nhờ sự quan tâm của tỉnh, trong nhiều năm qua, Bắc Ninh luôn vinh dự đứng trong tốp đầu toàn quốc về tỷ lệ kiên cố trường, lớp học và xây dựng trường chuẩn quốc gia các cấp. Sang năm học 2021-2022, toàn tỉnh có hơn 500 trường học từ mầm non đến THPT (trong đó có 466 trường công lập, chiếm 92%) với gần 350 nghìn trẻ mầm non và học sinh các cấp.

Thời điểm năm 2000, khi nhiều địa phương còn mơ hồ với khái niệm trường chuẩn quốc gia thì tại Bắc Ninh, một huyện thuần nông mới tái lập còn nhiều khó khăn là Lương Tài nhanh đã chóng về đích với 100% trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, trở thành điểm sáng tiêu biểu toàn quốc.
Từ sau thời điểm ấy, các địa phương dấy lên phong trào thi đua xây dựng trường chuẩn, cùng góp phần cao chất lượng giáo dục toàn diện. Đến thời điểm cuối năm 2020, ngành GD-ĐT Bắc Ninh đã về đích ở cả 2 mục tiêu: 100% phòng học kiên cố và 100% trường công lập đạt chuẩn quốc gia. Nổi bật hơn, vào năm học 2021-2022, 100% các trường THCS và 78% các trường tiểu học đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức 2.
Tuy nhiên, cũng trong khoảng 10 năm trở lại đây, tốc độ phát triển kinh tế - xã hội của Bắc Ninh ngày càng cao, thu hút số lượng lớn người lao động đến làm việc và sinh sống. Dân số cơ học tăng nhanh kéo theo số học sinh các cấp cũng tăng rất nhanh. Theo thống kê của Sở GD-ĐT, trong 8 năm học, từ năm học 2013-2014 đến hết năm học 2020-2021, toàn tỉnh Bắc Ninh tăng 80 nghìn học sinh các cấp. Trong đó Mầm non tăng 17.200 trẻ, Tiểu học tăng 39.200 học sinh, THCS tăng 19.500 học sinh, THPT tăng gần 4.000 học sinh… Nếu tính mỗi trường học có trung bình 1.000 học sinh thì số lượng nói trên tương đương với… 80 trường học.

Trường THPT Yên Phong số 1 là một trong những cơ sở giáo dục có quy mô học sinh đông nhất tỉnh

Đáng nói, mặc dù học sinh các cấp tăng rất nhanh, nhưng trong 8 năm học, do yêu cầu tinh gọn bộ máy và giảm biên chế nói chung, toàn tỉnh chỉ tăng thêm 29 trường học (17 trường ngoài công lập, 12 trường công lập) và hơn 1.800 biên chế giáo viên. Chính điều này đã tạo áp lực quá tải về số học sinh/lớp, nhất là các trường ở thị xã Từ Sơn, trung tâm thành phố Bắc Ninh và những địa bàn có nhiều khu, cụm công nghiệp tập trung, ảnh hưởng nhất định đến mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Dự báo số học sinh các cấp tiếp tục tăng trong những năm học tới đây. Bằng chứng là, năm học 2021-2022, toàn tỉnh có hơn 15 nghìn học sinh lớp 12 nhưng lại có gần 28 nghìn học sinh lớp 1, nghĩa là trong 10 năm tới ngành GD-ĐT liên tục phải được đầu tư thêm số lượng lớn các phòng học, phòng chức năng mới có thể đáp ứng được yêu cầu tăng số lượng học sinh. Điều này càng đặt ra vấn đề phải rà soát để quy hoạch tổng thể mạng lưới trường học phù hợp theo hướng chuẩn hóa và có giá trị sử dụng lâu dài.
Trong quy hoạch mạng lưới trường học các cấp, thành phố Bắc Ninh được xem là điểm sáng. Xuất phát từ áp lực quá tải của nhiều trường học trên địa bàn, nhiều năm qua thành phố luôn đặt mục tiêu kiên cố trường học và xây dựng trường chuẩn quốc gia các cấp là quyết tâm chính trị của toàn Đảng bộ. Giai đoạn từ 2016-2021 thành phố đã xây mới 34 trường học; sửa chữa, cải tạo 27 trường học với tổng mức đầu tư hơn 1.500 tỷ đồng.
Cũng chính vì số học sinh các cấp tăng nhanh, do vậy quan điểm của thành phố Bắc Ninh là đầu tư trường học phải đồng bộ, hiện đại và có giá trị sử dụng lâu dài, có tính đến áp lực tăng dân số cơ học dẫn đến số học sinh các cấp trên địa bàn tăng nhanh. Bởi vậy ngay việc thiết kế phòng học, lắp đặt hệ thống điện, quạt cũng theo tiêu chuẩn hiện đại, chuẩn mực…
Rõ ràng, tới đây, để đáp ứng tốt nhu cầu học tập của đông đảo con em nhân dân trên địa bàn tỉnh trong điều kiện học sinh các cấp tiếp tục tăng nhanh, ngành GD-ĐT cần phối hợp chặt chẽ với các ngành hữu quan và UBND các huyện, thành phố rà soát tổng thể, từ đó tham mưu với tỉnh các giải pháp sắp xếp hệ thống mạng lưới trường, lớp học phù hợp theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa  và có giá trị sử dụng lâu dài; rà soát, nghiên cứu dồn các điểm trường lẻ về trường chính phù hợp với địa phương để có điều kiện học tập tốt hơn; rà soát nhu cầu xây mới, tách trường ở những cơ sở giáo dục có quy mô học sinh quá lớn, khu đông dân cư, khu công nghiệp phát triển và xây dựng bổ sung phòng học, phòng chức năng, bố trí đủ diện tích đất cho các cơ sơ sở giáo dục theo đúng tiêu chí trường chuẩn…
Đây cũng chính là sự chuẩn bị quan trọng cần thiết đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới giáo dục đề ra, bởi đến năm học 2024-2025, học sinh phổ thông toàn quốc từ lớp 1 đến lớp 12 đều học theo chương trình SGK mới.
Tất nhiên, trong điều kiện tinh giản biên chế và tinh gọn bộ máy công lập nói chung, ngành GD-ĐT cũng phải chủ động tham mưu với tỉnh những giải pháp thiết thực hơn nữa nhằm khuyến khích, tạo động lực để các tổ chức, cá nhân có điều kiện và tâm huyết với sự nghiệp giáo dục thành lập mới các trường ngoài công lập nhằm giảm tải áp lực cho hệ thống trường công. Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho sự phát triển, đặc biệt trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm hiện thực hóa khát vọng đưa tỉnh Bắc Ninh sớm trở thành thành phố trực thuộc T.Ư những năm tới đây…