Rộng dài những nẻo đường thôn

Trong cái nắng hanh vàng một ngày mùa thu, chúng tôi về Yên Phong nơi mà chính quyền và nhân dân vừa nỗ lực trải qua một giai đoạn (2008-2013) đầu tư phát triển hạ tầng giao thông nông thôn (GTNT). Sải bước trên những con đường liên xã, liên thôn, ngõ xóm đã được nhựa hóa, bê tông hóa mới thấy rõ sự khác biệt của giao thông Yên Phong hôm nay so với 5-6 năm về trước, với một mạng lưới đường tương đối đồng bộ có tính liên thông cao giữa các cấp đường trong và ngoài huyện. Và cái ước muốn “đường rộng thênh thang” tạo động lực cho giao thương phát triển kinh tế của bao người dân trong huyện đã thành hiện thực.

Đường thôn Quan Đình (Văn Môn).

Những con đường mang hơi thở mới cho làng quê

Trở lại xã Văn Môn để tận mắt chứng kiến những thay đổi của địa phương này sau một thời gian dài nỗ lực đầu tư xây dựng hạ tầng GTNT. Rẽ từ Tỉnh lộ 277 trải bê tông nhựa phẳng phiu vào đường trục thôn Quan Đình cũng vừa được bê tông hóa năm 2012, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đức Phúc không giấu nổi niềm tự hào về sự phát triển vượt bậc của hệ thống đường thôn, đường xóm trên quê hương mình. Anh Phúc nhớ lại: “Thời gian trước năm 2009, xã Văn Môn được ví như một “ốc đảo” mặc dù cách huyện lỵ chưa đầy 3km, bởi mọi con đường dẫn vào xã đều bị xuống cấp nghiêm trọng, nền đường vừa bé, vừa xấu. Chỉ ước mỗi lần lên huyện họp toàn thân không bị phủ kín một lớp bụi. Nhưng hiện tại mọi sự đều đổi khác, những con đường đã mang lại hơi thở mới về cho làng quê, ngoài tuyến Tỉnh lộ 277 chạy qua địa phận xã dài hơn 3km vừa được tỉnh đầu tư xây dựng thì hệ thống GTNT trong xã cũng đã được cải tạo, nâng cấp, tôn lên sự bề thế của một làng quê đang trên đà phát triển mạnh”.

Theo thống kê, toàn xã Văn Môn có khoảng 8km đường trục xã và gần 60 km đường thôn, xóm và trục nội đồng. Với quyết tâm cải tạo, nâng cấp đường GTNT tạo thuận lợi cho nhân dân đi lại và phát triển kinh tế-xã hội, chính quyền địa phương đã nắm bắt cơ hội, huy động các nguồn lực, sự hỗ trợ của cấp trên cùng với sự đóng góp của nhân dân để hiện thực hóa quyết tâm đó. Kết quả đến nay, gần 100% đường trục xã và đường thôn, xóm đã được bê tông hóa. Chỉ tính riêng từ năm 2010 trở lại đây, xã Văn Môn đã đầu tư khoảng 50 tỷ đồng cải tạo gần 25km đường liên xã và đường trục thôn. Có mạng lưới giao thông thuận tiện, trong những năm vừa qua kinh tế của địa phương có những bước tiến khá dài và vững chắc. Ngoài nghề phụ thu gom, chế biến phế liệu, nay xã đã phát triển thêm nghề sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ, điển hình nhất là ở 2 thôn Quan Đình, Tiền Thôn vốn chỉ quen với nghề nông, thì nay nghề sản xuất đồ gỗ đã du nhập vào hầu hết các hộ trong làng, mang lại nguồn thu nhập chính. Cũng từ ngày có hệ thống GTNT thuận tiện, càng củng cố lòng tin của người dân Văn Môn vào Đảng và các cấp chính quyền. Trước kia người dân ở đây thường bì tỵ rằng với những đóng góp khá lớn vào ngân sách địa phương song dường như sự đầu tư trở lại của Nhà nước đối với xã chưa được bao nhiêu. Nay hệ thống giao thông được đầu tư thuận tiện, người dân nơi đây yên tâm phát triển kinh tế và luôn chấp hành tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Điều mà Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đức Phúc thấy rõ nhất và chỉ cho chúng tôi là chuyển biến về công tác vệ sinh môi trường. Hiện tại ở 100% các thôn đều thành lập được tổ vệ sinh môi trường hoạt động đều đặn, thu gom rác đến tận hộ, góp phần làm cho đường làng, ngõ xóm sạch sẽ hơn. Nghề mới du nhập vào thu hút nhiều lao động dư thừa đã hạn chế đáng kể việc phát sinh các tệ nạn xã hội, đời sống nhân dân nâng lên rõ rệt.

Gặp anh Nguyễn Kiết Tường, đảng viên chi bộ thôn Quan Đình ngay trên con đường bê tông khang trang mới được hoàn thành và đưa vào sử dụng, anh Tường khoe với chúng tôi: Bộ mặt nông thôn của Quan Đình giờ đã thay đổi nhiều so với thời kỳ trước. Từ ngày có đường mới thuận tiện, toàn thôn phát triển thêm nghề gỗ mỹ nghệ. Nếu như năm 2009, Quan Đình là một thôn thuần nông với thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 9 triệu đồng/năm thì nay toàn thôn đã có 1/3 số hộ làm thêm nghề mỗ mỹ nghệ, thu nhập bình quân đầu người đạt tới 18 triệu đồng/người/năm. Thôn đã chấm dứt tình trạng người dân nợ đọng nghĩa vụ với Nhà nước, các quỹ phúc lợi xã hội của thôn cũng thu hút những nguồn lực từ nhân dân địa phương đóng góp.

Không chỉ ở Văn Môn mà hệ thống GTNT ở các xã khác của Yên Phong cũng được kiện toàn, nâng cấp lên nhiều phần. Toàn huyện hiện có 5 tuyến huyện lộ với tổng chiều dài 37km và hơn 640km đường xã, thôn, nội đồng, phần đa trong số này đã được đầu tư cứng hóa. Trao đổi với chúng tôi, ông Hoàng Thành Đồng, Phó Trưởng phòng Công Thương huyện cho biết: “Hệ thống GTNT, giao thông nội đồng của Yên Phong hiện tại cơ bản đã đáp ứng nhu cầu đi lại và phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, nhất là hệ thống đường làng, ngõ xóm. Những năm 2010-2011 là thời gian phong trào phát triển GTNT của huyện thu được nhiều kết quả quan trọng. Riêng năm 2010, huyện đã tập trung hoàn thành cải tạo, nâng cấp tuyến đường qua xã Thụy Hòa dài 1,8km, mặt đường bê tông xi măng rộng 7m; khởi công và đẩy nhanh tiến độ thi công đường huyện 1 đoạn qua xã Tam Đa. Duy tu, sửa chữa tuyến đường từ xã Yên Trung đi Đông Phong dài 4km và tuyến từ xã Yên Phụ đi Đền Sái (Đông Anh) dài 1,5km bằng nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới. Tổng kinh phí dành cho đầu tư xây dựng GTNT trên địa bàn huyện năm 2010 lên đến hơn 20,3 tỷ đồng (chưa tính nguồn vốn của các xã, thị trấn đầu tư và vốn vay từ Ngân hàng Thế giới). Kết quả đó ngoài những nỗ lực đầu tư của chính quyền các cấp còn phải kể đến những đóng góp không nhỏ của người dân các địa phương. Hệ thống hạ tầng GTNT phát triển đã tạo điều kiện thuận lợi cho các loại phương tiện giao thông, nhất là vận tải hành khách công cộng lưu thông từ tỉnh tới trung tâm huyện, rồi về các xã, góp phần thúc đẩy giao lưu hàng hóa, giảm dần sự cách biệt giữa các địa phương.

Vẫn còn nhiều việc cần làm

GTNT tuy đã được cải thiện nhưng thực tế vẫn còn hạn chế, bất cập, chưa theo kịp với tốc độ phát triển của địa phương. Song cùng với thời gian và tốc độ đô thị hóa nhanh, lượng phương tiện trọng tải lớn gia tăng nên hệ thống đường trục huyện, liên xã đang bị xuống cấp nhanh cần được đầu tư cải tạo, nâng cấp. Theo thống kê từ phòng Công Thương huyện, trong số 37km đường huyện thì hiện có tới 1/3 đã xuống cấp, hư hỏng, tương tự, cũng có tới 11km của 7 tuyến đường trục xã, liên xã trên địa bàn huyện đang ở tình trạng khá xấu cần được nâng cấp sớm. Có tới hơn 90km đường làng, ngõ xóm đã bị xuống cấp, và gần như 100% hệ thống đường nội đồng trên địa bàn huyện chưa được đầu tư xây dựng. Không chỉ vậy, từ năm 2012 đến nay do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, nguồn vốn dành cho đầu tư xây dựng và cải tạo mạng lưới GTNT trên địa bàn huyện cũng rất hạn chế. Có những tuyến đường xuống cấp đã được lập dự án cải tạo sửa chữa nhưng đều bị đình hoãn do không có nguồn vốn. Ngoài ra, tuyến Tỉnh lộ 286 chạy xuyên suốt chiều dài huyện cũng đang xuống cấp gây không ít khó khăn cho việc đi lại cũng như phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Trước những hạn chế đó, ngoài nỗ lực đầu tư của tỉnh, huyện, ông Hoàng Thành Đồng cho rằng, cần quản lý phù hợp với quy mô và nhu cầu khai thác sử dụng mạng lưới đường GTNT. Định kỳ hàng năm tổ chức kiểm tra chất lượng đường. UBND các xã, thị trấn đẩy mạnh hơn nữa phong trào huy động sức dân đóng góp ngày công để thực hiện các công tác đơn thuần như phát quang, dãy cỏ hai bên lề đường, khơi thông rãnh thoát. Ngoài ra, hàng năm phân bổ kế hoạch vốn bảo dưỡng thường xuyên theo phân cấp quản lý, điều chỉnh cơ cấu vốn phù hợp, ưu tiên cho các xã tập trung đầu tư theo tiêu chí NTM... Trong bối cảnh nguồn vốn còn nhiều khó khăn, cần có cơ chế, chính sách để khuyến khích các thành phần kinh tế, các nhà đầu tư nhỏ, tư nhân huy động các nguồn lực để đầu tư phát triển GTNT. Bên cạnh việc huy động lao động tại chỗ, cần chủ động khai thác sử dụng vật liệu sẵn có tại địa phương, chú trọng sử dụng vật liệu, áp dụng công nghệ mới có tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với điều kiện cụ thể của từng xã. Để bảo đảm chất lượng công trình GTNT, cần chú trọng đào tạo nâng cao trình độ kỹ thuật, năng lực quản lý, cũng như khả năng giám sát, tổ chức bảo trì, bảo dưỡng hệ thống đường GTNT cho đội ngũ cán bộ cấp huyện, xã. Trước mắt, theo kế hoạch, Yên Phong sẽ tổ chức thống kê cụ thể hiện trạng từng tuyến đường GTNT trên địa bàn để có những giải pháp cụ thể với tiêu chí ưu tiên những dự án cấp bách. Quy hoạch phát triển mạng lưới giao thông huyện Yên Phong giai đoạn 2010-2020, ngoài các tuyến Tỉnh lộ do tỉnh đầu tư, mục tiêu đến năm 2015 huyện sẽ từng bước nâng cấp các tuyến trục đường huyện chính theo tiêu chuẩn đường cấp IV đồng bằng. Những đoạn trùng với đường trục xã, qua khu dân cư sẽ được ưu tiên đầu tư trước. Phấn đấu hoàn thành 100% đường trục xã, đường thôn xóm theo tiêu chuẩn đường cấp IV, V đồng bằng.

Tỉnh lộ 286 đoạn qua xã Đông Phong và hệ thống đường nội đồng trên địa bàn huyện cần được đầu tư nâng cấp.

Dẫu vẫn còn những trăn trở và rất nhiều việc cần làm ở phía trước, song những con đường bê tông mới trải dài khắp các xã trong huyện không chỉ là những đường nét chạm khắc tô điểm cho bức tranh nông thôn của Yên Phong thêm nhiều gam màu sáng, mà nó còn là hiện hữu của tình đoàn kết, mối quan hệ mật thiết, cũng như sự đồng thuận, đồng lòng của cán bộ và nhân dân trong huyện. Nguồn lực vật chất có thể cần tới hàng trăm tỷ đồng, nhưng khi có sự đồng thuận, tinh thần đoàn kết, ý thức tự giác trong toàn xã hội được khơi dậy thì đích đến thật gần. Đây sẽ là cơ sở, tiền đề quan trọng để Yên Phong sớm hoàn thành Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới nói riêng và phát triển kinh tế-xã hội địa phương một cách toàn diện, vững chắc.