Rong ruổi chặng đường dài để ngộ một chữ “Buông”

BUÔNG

Anh như bao người, vốn nhiều ham muốn

đỉnh núi này, nào cửa biển kia

cũng thèm khát tầm thường, nào xe

nào nhà, nào ăn nào uống

danh và lợi, bùa mê thuốc lú

bán bán buôn buôn, đồng tiền sấp ngửa

may anh chưa khát quyền

những cái ghế uy nghi, vốn anh chả màng

cấu trúc anh là những câu thơ

chênh vênh ngược dốc

rồi số phận bắt anh áp mặt cái chết

rồi bỗng chốc, biết buông tất cả

những xe cộ, cửa nhà, cả danh hão đẩu đâu

anh như con lạc đà được cởi ách

gánh nặng tai ương

bỗng thành tia nắng non

thành đám mây nhẹ thênh ban sớm

thành hơi đất nhu mì

một giọt sương trong veo không đợi ánh mắt người.

VŨ TỪ TRANG

Nhà báo, nhà thơ Vũ Từ Trang tên thật là Vũ Công Đình, quê ở làng Trang Liệt, xã Đồng Quang, thị xã Từ Sơn (hiện nay là phường Trang Hạ, thị xã Từ Sơn). Nhà thơ đã lấy những chữ đầu của địa danh quê hương mình ghép thành bút danh Vũ Từ Trang. Trong nội tộc họ Vũ làng Trang Liệt, tôi gọi ông là bác. Như nhiều thân quyến và bạn bè yêu quí của ông, suốt thời gian qua tôi luôn hướng về ông với tình cảm chân tình, vừa hy vọng vừa lo lắng… mỗi lần ông đăng đàn, dù chỉ là một bức ảnh, một vài lời tâm sự đều thấy mừng lắm, nay lại công bố một bài thơ hay, thể hiện một tâm thái mới với cuộc đời, thật là mừng khôn xiết.

Có khá nhiều ý kiến bình luận từ các nhà thơ và người yêu thơ. Nhà thơ Nguyễn Phúc Toản (Tân Hồng-thị xã Từ Sơn) cảm kích: Hay quá, anh đã nói hộ tâm tư cho những nhà thơ đích thực. Bác Đỗ Bạch Mai viết: Hay lắm giọt sương trong veo, chúc mừng anh qua khỏi cơn hiểm nghèo. Bác Nguyễn Ngọc Bính ở Hương Mạc (thị xã Từ Sơn) bình luận: Buông mà không buồn, hãy giữ những cái cần giữ và buông những cái cần buông. Cô đọng mà thâm thúy… Nhiều bạn nhận xét là tư tưởng bài thơ đã đến gần với triết lý nhà Phật. Bác Nguyễn Tuấn Vũ nhận xét: Anh-khác hẳn hôm qua/Anh-như vừa tái sinh thành người khác. Nhận xét đó thật xác đáng, với những bạn văn, những người gần gũi ông, hiểu ông. Ông đã nói với tôi: Qua gần một năm đối mặt với bệnh tật, bác đã có suy nghĩ khác hẳn về cuộc đời này… Tâm sự rất thật thể hiện một mạch cảm xúc “kể” ra rất nhiều ham muốn, dục vọng mà mỗi con người ở đời đều có: “đỉnh núi này, cửa biển kia, nào nhà, nào xe, nào ăn nào uống… đến khi “áp mặt cái chết” mới nhận ra đó là danh, là lợi bề mặt ở cõi người, là những vật ngoài thân, khi sinh chẳng đem đến, khi tử chẳng mang theo, không có ý nghĩa làm nên giá trị chân chính của mỗi con người. Ngộ được điều đó nhà thơ đã biết “buông tất cả” và trở về bản ngã đích thực, để cảm nhận sự thảnh thơi nhẹ nhõm của tâm hồn mình, như “con lạc đà được cởi ách gánh nặng tai ương”.

Luận bàn về một chữ “buông”, có nhiều ý kiến trái chiều, có người mừng cho ông, cảm phục ông, nhưng có người còn đặt dấu hỏi nghi ngờ: Có thật sự buông được hay không. Nhiều người cho rằng buông là buông lơi, là buông bỏ tất cả danh lợi, không còn gì cả… Thật ra, theo cá nhân tôi cảm nhận chữ “buông” trong bài viết này của ông là buông ở trong tâm, đó là quan trọng nhất. Về thực chất mọi người vẫn cần có nhà để ở, có phương tiện để đi lại, có tiền để duy trì sinh hoạt cuộc sống… mọi thứ vẫn có đầy đủ cả, không thiếu chút nào, buông là trong tâm không quá ràng buộc vì điều đó. Ví như là ham muốn phải có được một ngôi nhà tiện nghi, một chiếc xe hơi sang trọng đẳng cấp… và tìm mọi cách để thực hiện được ham muốn đó. Có người vì thế mà tìm mọi cách để kiếm tiền, kể cả kiếm tiền không chính đáng… Nếu trong tâm buông bỏ được thì mọi thứ chỉ là phương tiện phục vụ cho cuộc sống. Nhà thuộc sở hữu cá nhân hay nhà đi thuê cũng chỉ là một chỗ ở, xe ô tô riêng hay xe ô tô cộng cộng cũng chỉ là phương tiện đi lại, chỉ có điều nếu là của riêng thì tiện nghi hơn, cảm nhận thoải mái hơn, dễ chịu hơn một chút. Quả thực nếu suy nghĩ sâu hơn một chút chúng ta sẽ thấy rằng đôi khi thuận lợi quá, thoải mái quá lại không có được trải nghiệm cuộc sống. Thật ra chịu khổ một chút, chịu tội một chút cũng có rất nhiều điều thú vị. Có đắng cay mới thấy trân quí ngọt bùi, có trải qua khổ nạn, khó khăn mới hiểu hơn về những mảnh đời bất hạnh, mới cảm thông hơn với những số phận còn kém may mắn hơn mình. Cha ông ta thường dạy “Dốc bồ thương kẻ ăn đong… Sự trải nghiệm mọi cung bậc của cuộc sống giúp con người nuôi dưỡng tâm hồn thiện lương, từ bi với vạn vật muôn loài.

 Chỉ khi trong tâm thật sự buông được những ràng buộc đó mới có thể có cảm nhận “bỗng thành tia nắng non/thành đám mây nhẹ thênh ban sớm/thành hơi đất nhu mì/một giọt sương trong veo không đợi ánh mắt người”. Đúng là cảm nhận nhẹ thênh, trong trẻo vô ngần mà ai đọc cũng cảm nhận được. Về câu kết này cũng có nhiều ý kiến khác nhau. Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn thì cho rằng chữ “không” ở đây nghe vô tình quá, nên bỏ đi… Mỗi người mỗi ý, nhưng tôi thấy nhà thơ vẫn giữ nguyên quan điểm của mình “thành giọt sương trong veo không đợi ánh mắt người”. Tôi cảm nhận tâm trạng của tác giả đúng là như thế “không đợi ánh mắt người”, rất thật, rất chân với cảm xúc của riêng mình: Biết “buông” là buông và khi buông được rồi thì mới có trạng thái ấy, cảm giác ấy, buông để cảm nhận bản chất thật sự của mình, cái bản ngã thiện lương.

Nếu ví cuộc đời như một chuyến đi thì nhà thơ Vũ Từ Trang đã rong ruổi cả một chặng đường dài, vì năm nay ông đã bước vào tuổi “thất thập”. Với sự nghiệp cầm bút cũng bền bỉ với 14 đầu sách đã xuất bản với nhiều thể loại: Thơ, văn, khảo cứu… Trong đó phải kể đến hai tập sách viết về chân dung các văn nghệ sỹ: Phía sau con chữ và Nhà văn độc bộ độc hành. Đâu có cần nhiều, chỉ đọc hai tác phẩm này, bạn đọc gần xa đều thấy thiện tâm của ông với dành cho mỗi số phận, mỗi nhân vật. Không chỉ đối với người thành danh, nổi tiếng mà rất nhiều số phận trôi nổi, còn khuất lấp trong cuộc đời ông đều trân trọng, nâng niu từng chi tiết, từng kỷ niệm chân thật giúp người đọc thấy rõ buồn vui của mỗi nhân vật trong cuộc đời này. Phải thân tình và yêu thương lắm mới có thể hiểu và viết được như vậy. Suốt chặng đường dài cầm bút như vậy, để đến hôm nay mới có bài thơ “Buông” đã thể hiện bản ngã thuần chân nhất: “trong veo không đợi ánh mắt người” như thế.