Túp lều bác Tom

Trong các tác phẩm văn học cổ điển nước ngoài, tác phẩm “Túp lều bác Tom” được cả người lớn và trẻ em yêu thích đón đọc. Đây là tiểu thuyết chống chế độ nô lệ của nhà văn Mỹ Harriet Beecher Stowe. Năm 1852, cuốn tiểu thuyết ra đời và trở thành cuốn sách bán chạy nhất trong thế kỷ 19, chỉ sau Kinh Thánh.

“Túp lều bác Tom” là cuộc đời thống khổ của một nô lệ da đen là bác Tom với chuỗi ngày đen tối, đầy tủi nhục. Sau khi ông chủ tốt bụng của bác phá sản, lâm vào tình thế khó khăn về kinh tế, ông phải bán bác cho một người chủ nô lệ mới tàn nhẫn khác, và từ  đó, cuộc sống của bác là những chuỗi ngày tăm tối. Bác phải lìa bỏ vợ con, bị bán từ nơi này sang nơi khác với những nguời chủ vô cùng tàn nhẫn, bị bóc lột sức lao động khủng khiếp, bị đánh đập tàn nhẫn. Cuối cùng để bảo vệ nhân phẩm của mình, bác bị đánh chết trong đồn điền trồng bông ở miền Nam nước Mỹ. Đây cũng là nơi chôn vùi bao cuộc đời lầm than như bác… Nhưng bên cạnh đó người đọc có thể tìm thấy xã hội tăm tối ấy tình yêu thương con người, tâm hồn những nhân vật không hề bị hoen ố dẫu họ sống trong một xã hội khắc nghiệt như thế. Đó là những người trung thực, biết tôn trọng phẩm giá con người như bác Tom, những người mẹ dũng cảm như Elida, bé Eva tốt bụng, những thanh niên cương nghị, tha thiết với tự do như George-người thanh niên da trắng cùng với tư tưởng cấp tiến đã viết giấy tự do cho tất cả nô lệ ở đồn điền của mình... Đồng thời, tác phẩm cũng lên án đanh thép chế độ nô lệ nhan nhản những tên con buôn, những tên chủ nô lệ cùng bọn tay sai vô cùng tàn bạo, những bọn côn đồ chỉ biết tôn thờ tiền vàng. Với tác phẩm của mình, nhà văn đã đóng góp một phần vào công cuộc giải phóng nô lệ ở nước Mỹ, tố cáo thống thiết chế độ vô nhân đạo, khích lệ những người Mỹ có lương tâm đấu tranh để tiêu diệt nó. Mỗi nhân vật đều có vẻ đẹp tâm hồn, họ vẽ nên một cuộc sống thanh bình, đẹp đẽ, khao khát tự do, quyền bình đẳng, mong muốn được đối xử như con người...
Cuốn sách không dùng những từ mạnh mẽ để nêu lên sự độc ác của chế độ, nhưng những sự kiện hiện lên khiến người đọc cảm thấy sự thối nát của một đất nước dựa vào luật pháp mà hành hạ chính đồng loại của mình. Qua đó, khắc hoạ một cách sinh động bản chất của chế độ nô lệ, sự khác biệt về vận mệnh giữa những người nô lệ, mang ba tầng ý nghĩa xã hội, lịch sử và văn hoá. Trên thực tế chế độ nô lệ bắt đầu khi nước Mỹ dành độc lập năm 1776, người da đen đã tham gia vào những thăng trầm của lịch sử Mỹ, đóng góp không nhỏ vào cuộc cách mạng giải phóng và nền kinh tế Mỹ. Nhưng kể từ đó, người da đen phải chịu cuộc sống tủi cực, khốn khổ, chịu số phận của một món hàng. Vào thời kỳ đó ở nước Mỹ đã chia thành 2 miền đối lập nhau. Miền Bắc là nơi có chủ trương xóa bỏ chế độ này để thu hút công nhân, trong khi đó miền Nam thì muốn giữ chặt công nhân với ruộng đất, với nghề trồng bông... Sự đấu tranh về tư tưởng và quyền lợi giữa hai miền đã nảy sinh ra cuộc nội chiến ở Mỹ. Rất nhiều người Mỹ sẵn sàng giúp đỡ nô lệ bỏ trốn, đưa họ sang Canada để giải phóng cho họ bởi Canada là nước tới thời điểm đó đã xóa bỏ chế độ này (trong tác phẩm có nhắc đến việc các nô lệ bỏ trốn sang Canada và được trả tự do)...
Những người thuộc phe ủng hộ duy trì quyền lợi cho các chủ nô nói Stowe hoàn toàn dựng lên một câu chuyện hư cấu đầy ủy mị về số phận của những người không có thật nhằm thực hiện những mưu đồ chính trị. Về phần mình, Stowe chẳng mấy để tâm đến những chỉ trích ác độc nhắm vào bản thân bà. Là con của một mục sư, từ bé bà đã được dạy chế độ nô lệ là một điều sai trái và cần phải thay đổi. Mục đích truyền bá tư tưởng đó đã thành công ngoài mong đợi. Gần như mọi người Mỹ ở thế kỷ 19 đều đọc “Túp lều bác Tom” hoặc từng nghe về nội dung của nó, đúng như lời nói của bà khi hoàn tất cuốn sách: “Đây chắc chắn là tác phẩm làm rung chuyển nhận thức của người Mỹ”.
Cuốn sách quan trọng đến mức, khi Tổng thống Anraham Lincoln gặp Stowe vào năm 1862 đã gọi bà là người phụ nữ nhỏ bé viết cuốn sách làm bùng lên cuộc chiến tranh vĩ đại. Tầm ảnh hưởng của nó sau đó còn vượt ra ngoài phạm vi nước Mỹ. Tác phẩm được chuyển thành kịch và phim nhằm giúp công chúng tiếp cận dễ dàng hơn.