Tuyển phi công quân sự - Hành trình “đãi cát tìm vàng”

Được khoác lên mình bộ đồ bay của Không quân nhân dân Việt Nam, điều khiển những chiếc máy bay quân sự cất cánh bảo vệ bầu trời Tổ quốc là ước mơ của nhiều thanh niên Việt Nam. Tuy nhiên để trở thành phi công quân sự là cả một quá trình nỗ lực phấn đấu rất gian khổ.

Khác với sự nhộn nhịp của các kỳ sơ tuyển nghĩa vụ quân sự, tuyển sinh quân sự thông thường, đợt sơ tuyển đầu tiên tại Bắc Ninh tuyển phi công lái máy bay quân sự năm học 2024-2025 tại Trường THPT Tiên Du số 1 diễn ra thưa thớt. Nhưng đó là đặc thù, vì qua “con mắt nhà nghề” của Đoàn khám tuyển Viện Y học Phòng không-Không quân (PK-KQ) thì trong hàng trăm học sinh khối 12 của nhà trường cũng chỉ có 13 thí sinh được vào sơ tuyển thực hiện khám các nội dung ngoại khoa, nội khoa, tai-mũi-họng, răng-hàm-mặt, mắt, thần kinh, tâm lý.
Trực tiếp chứng kiến mới thấy độ khó của các tiêu chuẩn tuyển lựa phi công. Trước hết về ngoại hình, thí sinh phải cao 1,65m, nặng 52kg trở lên nhưng nếu ngực lép, có gan bàn chân dày, thuận tay trái, chân vòng kiềng, chân ngắn dưới 75cm hoặc có chiều cao khi ngồi lớn hơn 95cm, bị bệnh về mắt, răng thì đều bị loại.
Nhiều nam thanh niên cao, to, nhìn khỏe khoắn và đã đạt các tiêu chí cơ bản thì vẫn có thể bị loại ở bài kiểm tra hệ thần kinh, trí nhớ. Theo đó, những người kiểm tra sẽ đưa ra một bảng chữ số với khoảng cách nhất định trong thời gian vài chục giây rồi cất đi. Ứng viên phải nói lại trong bảng có bao nhiêu chữ số, là những chữ số gì.
Đặc biệt, nội dung kiểm tra tiền đình còn khắt khe hơn vì nếu vượt qua ứng cử viên sẽ có “vé” vào vòng sau. Theo đó, hết thời gian 180 giây ngồi ghế xoay tay, nếu bước xuống mà ứng cử viên tiến 5 bước, lùi 5 bước theo đường thẳng hoặc lệch không quá 450 là đạt. Nhiều ứng viên sau khi ngồi quay tái mặt, vã mồ hôi, nôn, ngã, đi loạng choạng, thậm chí đi thành vòng tròn như người say rượu. Khó là vậy nhưng 2 thí sinh của Trường THPT Tiên Du số 1 đã xuất sắc vượt qua vòng sơ tuyển.

Kiểm tra chức năng tiền đình trong phần khám sơ tuyển thần kinh, tâm lý tuyển phi công quân sự tại huyện Tiên Du ngày 11-9-2023.

Thí sinh vượt qua vòng sơ tuyển ở địa phương sẽ khám tuyển vòng 2 tại Viện Y học PK-KQ với những bài kiểm tra nghiêm ngặt hơn. Ứng viên phải tham gia kiểm tra thị lực về độ thích ứng sáng, tối, độ nhạy màu sắc của mắt. Khắc nghiệt nhất là nội dung kiểm tra sức chịu đựng trong môi trường giảm áp. Ứng viên được đưa vào một khoang máy kín mít có hệ thống hút chân không. Áp suất được điều chỉnh giảm xuống, ôxy được rút bớt ra để môi trường trong khoang máy tương đương với máy bay đang độ cao 5.000 mét. Trong 30 phút ở môi trường áp thấp, thiếu ôxy, ứng viên sẽ được kiểm tra chức năng khí áp tai, khí áp xoang, độ nhạy của thính giác, thị giác, công năng hô hấp của phổi… Vượt qua vòng 2, thí sinh mới được dự thi và nếu thi đỗ còn phải phúc tra kết quả trước khi trở thành học viên phi công.
 Thế mới thấy, để tuyển được một nam thanh niên đủ sức khỏe đưa đi đào tạo phi công quân sự là cả một hành trình ví như “đãi cát tìm vàng”. Là nguồn nhân sự đặc biệt nên quy trình khám tuyển phi công quân sự với nhiều bài kiểm tra khắt khe, kỹ lưỡng đòi hỏi các ứng viên phải có sức khỏe và trí tuệ toàn diện. Mỗi năm, trong gần 2.000 thí sinh dự tuyển trên toàn quốc, tuyển chọn được hơn 100 thí sinh đủ điều kiện dự thi và năm học 2023-2024 chỉ có 75 thí sinh trúng tuyển vào Trường Sĩ quan Không quân.
Tiêu chuẩn cao, khó khăn là vậy nhưng Bắc Ninh trong 2 năm học liên tiếp (năm học 2022-2023 và 2023-2024), mỗi năm đều có 2 thí sinh trúng tuyển vào Trường Sĩ quan Không quân. Tiêu biểu là thí sinh Trần Quang Hoa, quê Gia Bình, sinh năm 2005, nếu không tính điểm ưu tiên, khu vực thì là thủ khoa thi vào Trường Sĩ quan Không quân năm học 2023-2024 với tổng điểm 3 môn Toán, Lý, Anh đạt 26,4.
Trần Quang Hoa chia sẻ: Năm học 2023-2024, em cùng lúc đủ điểm đỗ vào 6 trường là Trường Sĩ quan Không quân, Đại học Bách khoa, Đại học Luật thuộc Đại học Quốc gia, Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Công nghệ Bưu chính-Viễn thông và Đại học Thuỷ Lợi. Với ước mơ từ nhỏ là được trở thành phi công nên em đã lựa chọn theo học để trở thành sĩ quan không quân và bản thân sẽ nỗ lực cao nhất để hiện thực hoá “giấc mơ bay”.
Một mùa tuyển sinh phi công mới lại bắt đầu và Thượng tá Nguyễn Hải Đăng, Chủ nhiệm Khoa Khám tuyển phi công Viện Y học PK-KQ, Trưởng đoàn sơ tuyển tại huyện Tiên Du nhắn nhủ: Để trở thành một phi công quân sự thực thụ thì ngay từ khi con còn bé, các phụ huynh đã phải chú ý đến chăm sóc sức khỏe cho con thông qua các chế độ học tập, ăn, ngủ, giải trí rất khoa học và luyện tập thể thao phù hợp, chú ý giữ an toàn thân thể, tâm lý.